Αφγανιστάν/ Ποιοι δικαιούνται να επεμβαίνουν, αν θέλουμε να μην επαναλαμβάνονται τραγικες αποτυχίες και ήττες;

 Γράφει ο Νικόλας Σεβαστάκης

Είναι από τις πιο δύσκολες συζητήσεις των τελευταίων δεκαετιών και έχει αναδείξει πολλές αντιθέσεις, πολιτικές, φιλοσοφικές, ως προς τις ηθικές αφετηρίες και τις ιστορικές κρίσεις. Θα πω μόνο πως παρά τα όσα φανέρωσε το αφγανικό φιάσκο – και πιο πριν το Ιράκ κλπ-, δεν είμαι τόσο πρόθυμος να πάω από έναν φιλελεύθερο ανθρωπιστικό επεμβατισμό στην αντίληψη ” ας τα λύσουν μόνοι τους” ή ”ο κάθε λαός μόνος του θα βρει το δρόμο του”.

Μπορεί οι αφηρημένες νόρμες μιας συνταγματικής διακυβέρνησης να μην εξάγονται και μάλιστα διά των όπλων, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν έχουν νόημα συγκεκριμένες παρεμβάσεις για την προστασία αμάχων, την φύλαξη βασικών υποδομών, την υπεράσπιση ευάλωτων πληθυσμών. Ανάμεσα σε υπερφιλόδοξες επεμβάσεις που θέλουν να κατασκευάσουν ένα κρατος και στην απόσυρση από βασικές υποχρεώσεις, ανάμεσα στον αφηρημένο φιλελευθερισμό της εξαγώγιμης δημοκρατίας και στον μοιρολατρικό ρεαλισμό που αφήνει τον καθένα αβοήθητο μέσα στην ιδιαιτερότητά του, υπάρχει νομίζω μια δέσμευση αλληλεγγύης.

Η αλληλεγγύη στα θύματα των ολοκληρωτικών και αυταρχικών μορφών εξουσίας δεν μπορεί να είναι αδιάφορη. Το δυσκολότερο και υπό αμφισβήτηση θέμα είναι τα πρόσφορα μέσα και το ποιοι ακριβώς δικαιούνται να επεμβαίνουν, αν θέλουμε να μην επαναλαμβάνονται τραγικες αποτυχίες και ήττες.

Όμως ας μην περάσουμε με ένα άλμα από τις αυταπάτες του ύστερου εικοστού αιώνα για έναν ένοπλο ανθρωπισμό (ή εναν φιλελεύθερο επεμβατισμό) στην τραγική παραδοχή ότι ο καθένας αντιμετωπίζει τη μοίρα του μόνος, με τις δικές του δυνάμεις ή ασφυκτικά κλεισμένος στον ΄πολιτισμό’ του. Εκτός αν συμφωνήσουμε ότι μερικές χώρες και περιοχές του κόσμου θα είναι ες αεί προορισμένοι για φυλετικούς πολέμους και απολυταρχισμούς και αποκλείονται, εκ των προτέρων, από τις εγγυήσεις ενός πιο σύγχρονου κρατικού συστήματος διοίκησης.

Μπορεί η ΄δημοκρατία’ ως ένα σύνολο κανόνων και διαδικασιών να μην είναι εξαγώγιμο προιόν. Μια καλύτερη όμως ρύθμιση της δημόσιας και συλλογικής ζωής – χωρίς βαρβαρότητα, χωρίς οργανωμένη περιφρόνηση στη γυναίκα, με πανεπιστήμια και θεσμούς που να έχουν κάποια υπόσταση – είναι δυνατη για τους πάντες.

Αν δεν το πιστεύουμε πια αυτό, τότε παραιτούμαστε όχι μόνο από αυταπάτες αλλά και από την ικανότητα μας να ελπίζουμε και να προσδοκούμε το καλύτερο.

Ο Νικόλας Σεβαστάκης γεννήθηκε στο Καρλόβασι Σάμου το 1964. Έχει δημοσιεύσει ποίηση, δοκίμια και δυο συλλογές διηγημάτων. Κατά καιρούς ασχολήθηκε με τη μετάφραση ενώ συνεργάστηκε με εφημερίδες και περιοδικά γράφοντας επιφυλλίδες και κριτικές βιβλίου. Από το 2006 ζει στη Θεσσαλονίκη και είναι καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ.