Ο Sydenham και η αξία των μη-φαρμακευτικών παρεμβάσεων σε αντίθεση με την σύγχρονη ιατροποιημένη κοινωνία των δισκίων.
ΓΡΑΦΕΙ Ο ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΩΝΑΣΕΙΟΥ ΚΑΡΔΙΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΘΑΝΑΣΗΣ ΔΡΙΤΣΑΣ
Η αξία του κλόουν για την υγεία της πολιτείας και ο κίνδυνος από το ανησυχητικό φαινόμενο της απόλυτης «ιατροποίησης» της ζωής
«Η άφιξη ενός κλόουν σε μια πολιτεία μπορεί να γλυτώσει από πολλές ασθένειες και να προσφέρει υπηρεσίες υγείας ανώτερες από πολλά κουτιά με φάρμακα» (The arrival of a good clown exercises a more beneficial influence upon the health of a town than of twenty asses laden with drugs) είχε δηλώσει προφητικά ο σπουδαίος κλινικός γιατρός του 17ου αιώνα Thomas Sydenham (1624-1689).
Ο Sydenham τονίζει την αξία των μη-φαρμακευτικών παρεμβάσεων σε αντίθεση με την σύγχρονη ιατροποιημένη κοινωνία των δισκίων η οποία καλλιεργεί στο ευρύ κοινό την άποψη ότι τα πάντα μπορούν να θεραπεύσουν «τα χάπια» και η ιατρική συνίσταται αποκλειστικά σε μηχανικές παρεμβάσεις ή φάρμακα. Ο μέγας κλινικός Sydenham υπήρξε εκείνο το είδος γιατρού που μελετάει προσεκτικά τον ασθενή και το περιβάλλον του και διαπιστώνει ότι δεν αρκεί η συνταγογράφηση φαρμάκων αλλά μπορεί και ο ίδιος ο ασθενής να κάνει επιπλέον ουσιαστικές ενέργειες για τη θεραπεία του πχ αισιόδοξη σκέψη, γέλιο, χαλάρωση, δημιουργική ζωή και μετοχή στη θεραπευτική διαδικασία.
Σήμερα στην εποχή των κατευθυντηρίων οδηγιών και του ελέγχου της ιατρικής πρακτικής από την φαρμακοβιομηχανία προσωπικότητες όπως ο Sydenham θεωρούνται γραφικές. Μια φαρμακευτική εταιρεία δεν συνιστά φιλανθρωπική οργάνωση και δεν έχει βέβαια αποκλειστικό στόχο την βελτίωση της υγείας του πολίτη. Οι φαρμακευτικές εταιρείες είναι πολυεθνικές επιχειρήσεις που στοχεύουν στο κέρδος, στην αύξηση του μεριδίου τους στην αγορά και στην καλύτερη δυνατή επιβίωση τους. Όμως το γεγονός πως οι εταιρείες αφέθηκαν να θηρεύουν ανεξέλεγτα τις αδυναμίες μας οφείλεται στα συλλογικά μας λάθη. Οπως τονίζει και ο διάσημος ψυχίατρος Allen Frances στο βιβλίο του «Η διάσωση του φυσιολογικού» κυβερνήσεις, πολιτικοί, γιατροί, ΜΜΕ, ομάδες υποστηρικτών-όλοι εξαγοράστηκαν από τα χρήματα και την ισχύ της φαρμακευτικής βιομηχανίας. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι η φαρμακοβιομηχανία δεν έχει συνεισφέρει, με σπουδαία φάρμακα, στην παράταση του προσδόκιμου επιβίωσης του σύγχρονου ανθρώπου ιδιαίτερα στον δυτικό κόσμο. Μάλιστα μια πρόσφατη μεγάλη προσφορά της φαρμακοβιομηχανίας υπήρξε η ταχεία κατασκευή των νέας τεχνολογίας (mRNA) εμβολίων για την αντιμετώπιση της νόσου Covid-19.
Όμως αυτό που συμβαίνει σήμερα έχει οδηγήσει όλους, ασθενείς και υγιείς, να πιστεύουν σε μια 100% «φαρμακοκεντρική» αντίληψη για την υγεία που αφορά πλέον-εξ ολοκλήρου-και την προληπτική φροντίδα. Κυριαρχεί δηλαδή πλέον η πεποίθηση ότι οι ουσιώδεις παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής (βλ. καταπολέμηση παχυσαρκίας, συστηματική φυσική άσκηση, διακοπή καπνίσματος, ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις για το stress) ή οι κοινωνικές παρεμβάσεις (τροποίηση ψυχοκοινωνικών παραγόντων, μείωση ανεργίας, τροποποίηση κοινωνικών-οικονομικών ανισοτήτων, συστηματική εκπαίδευση οικογένειας στην προληπτική φροντίδα) δεν είναι τόσο αποτελεσματικές όσο κάποια προτεινόμενη φαρμακευτική αγωγή.
Πολύ συχνά πλέον η συνταγογράφηση φαρμάκων ξεπερνά κατά πολύ ακόμη και την αυστηρή-τυπική ένδειξη χορήγησης τους. Ένα κλασικό παράδειγμα φαρμάκων που σήμερα φαίνεται ότι υπερ-συνταγογραφούνται αποτελούν τα αντικαταθλιπτικά. Σε μια σημαντική μελέτη που δημοσιεύτηκε στο δημοφιλές επιστημονικό περιοδικό JAMA (*) οι ερευνητές παρακολούθησαν για μια 10ετία (με βάση τα δεδομένα των ηλεκτρονικών φακέλων ασθενών) περίπου 100.000 συνταγές αντικαταθλιπτικών που συνταγογραφήθηκαν από 160 γιατρούς και αφορούσαν περίπου 20.000 ασθενείς. Αυτό που αποκάλυψαν τα ευρήματα της μελέτης αυτής ήταν ότι περίπου το 50% των συνταγών είχαν συνταγογραφηθεί για καταστάσεις ή παθήσεις που δεν είχαν καμία σχέση με την διάγνωση κατάθλιψης. Η συνταγογράφηση αφορούσε λοιπόν, στους μισούς ασθενείς του δείγματος, καταστάσεις όπως άγχος, αυπνία, πόνο, βουλιμία, διαταραχές εστίασης προσοχής, ημικρανίες, εμμηνοπαυσιακά συμπτώματα. Η μελέτη αυτή συζητήθηκε αρκετά σε δημόσιο επίπεδο και μάλιστα έγινε και ένα αφιέρωμα στο γνωστό περιοδικό TIME (24 Μαΐου 2016) με τίτλο «Half of the people taking antidepressants are not depressed».
Ο μεγάλος κίνδυνος πίσω από το ανησυχητικό αυτό φαινόμενο είναι η απόλυτη «ιατροποίηση» της ζωής έτσι ώστε να προκύπτει ως μόνιμη, εύκολη και άκοπη επιλογή ο δια βίου δρόμος της φαρμακευτικής αγωγής. Πέραν της πιθανότητας των παρενεργειών μιας χρόνιας φαρμακευτικής αγωγής, σε άτομα μάλιστα που ενδεχόμενα δεν χρειάζονται τα συγκεκριμένα φάρμακα, το πρόβλημα είναι ο εγκλωβισμός σε ανθυγιεινό τρόπο ζωής και η αδυναμία αλλαγής σημαντικών παραγόντων κινδύνου που συνδέονται απόλυτα με το life style.
Πηγή βιβλιογραφίας (*) Treatment indications for antidepressants prescribed in primary care. Jenna Wong, Aude Motulsky, Tewdoros Equale et al. JAMA (2016)
athensvoice.gr/