Houseboats λέγονται τα πλωτά σπίτια που συναντάμε τόσο σε ευρωπαϊκές πόλεις, στην Αμερική, αλλά και στην Ασία. Αποτελούν παράδειγμα εφαρμογής της πλωτής αρχιτεκτονικής, η οποία στη σύγχρονη ιστορία εμφανίζεται περί τον 17ο αιώνα στην Ολλανδία. Τότε άρχισαν οι άνθρωποι να ζουν σε βάρκες και πλοία. Τον 19ο αιώνα τα ξύλινα πλοία αντικαταστάθηκαν από χαλύβδινα και σταδιακά άρχισαν να μετασχηματίζονται και να αποτελούν συνέχεια του αστικού τοπίου επί των υδάτινων επιφανειών.

Ο αριθμός των houseboats αυξήθηκε κατακόρυφα μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου λόγω έλλειψης στέγης. Υπήρχε όμως και μεγάλη διαθεσιμότητα των μη χρησιμοποιούμενων λιμενικών χώρων γιατί όπου δεν μπορούσαν να ελλιμενιστούν τα νέα πλοία. Στο τέλος του 20ου αιώνα ο αριθμός των houseboats έχει αυξηθεί περισσότερο και έχουν εξαπλωθεί σε πολλές πόλεις της Ολλανδίας και της Ευρώπης γενικότερα. Πλέον σχεδιάζονται ακόμα και γειτονιές που θα φιλοξενούνται οι πλωτές κατοικίες προσφέροντας ακόμα περισσότερες ανέσεις.

Σπίτια, εστιατόρια, εκθεσιακοί χώροι, καφετέριες, σχολεία κλπ. χτίζονται σε όλο τον κόσμο ως πλωτές κατασκευές. Τα πλωτά σπίτια ή αλλιώς houseboats δεν επηρεάζονται από την αλλαγή της στάθμης του νερού και μπορούν να μεταφερθούν εύκολα σε διαφορετικά μέρη. Σε αυτά μπορούν να αξιοποιηθούν σε μεγάλο βαθμό οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειες (ηλιακή, αιολική, υδροθερμική) σε σχέση με ένα συμβατικό κτίριο στην ξηρά. Επίσης, φέρουν καλύτερη θερμομόνωση σε σχέση με τα βιομηχανικά μεταλλικά σκάφη. Επιπλέον, δημιουργούνται συνθήκες ευεξίας και καλής υγείας για τους κατοίκους και τους επισκέπτες τέτοιων χώρων καθώς καλούνται να υπάρξουν σε μια ήρεμη και άνετη ατμόσφαιρα, σε επαφή με το φυσικό περιβάλλον.

Στα πλεονεκτήματα θα πρέπει να προσμετρηθεί η ευκολία κατασκευής από την άποψη ότι αποτελούνται από προκατασκευασμένα μέρη και η τελική κατασκευή συντίθεται επιτόπου. Το κόστος όπως θα δούμε και στην περίπτωση του Λονδίνου δεν είναι μικρό, ειδικά στην περίπτωση που θα πρέπει να υπάρξει οποιοδήποτε είδος μεταποίησης λόγω αλλαγής χρήσης.

Διεθνή παραδείγματα

Στο Λονδίνο λοιπόν τα houseboats έχουν αυξηθεί λόγω των πολύ υψηλών ενοικίων των συμβατικών διαμερισμάτων. Το 2014 υπολογίζεται ότι υπήρχαν άνω των 3000 πλωτών κατοικιών στα λονδρέζικα κανάλια. Αναφορικά με το κόστος, ένα καινούριο πλωτό σπίτι κοστίζει περίπου 100.000 λίρες, η ετήσια άδεια για μόνιμο αγκυροβόλιο περίπου 10.000 λίρες. Στην περίπτωση μεταχειρισμένης βάρκας το κόστος είναι αισθητά μικρότερο και για την άδεια συνεχούς πλεύσης το κόστος ανέρχεται σε 1.260 λίρες ετησίως.

Πέρα από τις ιδιωτικές πλωτές κατοικίες στη Μικρή Βενετία του Λονδίνου, έχει δημιουργηθεί στο Δυτικό Λονδίνο ένα πλωτό ξενοδοχείο και χώρος εκδηλώσεων, το «The Boathouse London». Μια βιομηχανικού τύπου φορτηγίδα μετατράπηκε σε πολυτελείς χώρους διαμονής και χώρο εκδηλώσεων. Η διακόσμηση ακολουθεί τις αρχές του σκανδιναβικού στυλ και το κατάστρωμα αποτελεί χώρο χαλάρωσης.

Στο Αμβούργο της Γερμανίας, ο Sprenger von der Lippe ολοκλήρωσε το 2010 ένα πλωτό σπίτι στο κανάλι Eilbek («houseboat on the eilbek canal»), 2 επιπέδων και έκτασης 140 τ.μ. Στο κατώτερο επίπεδο βρίσκονται τα υπνοδωμάτια και το σαλόνι. Ενώ στο ανώτερο επίπεδο βρίσκονται οι υπόλοιποι χώροι διημέρευσης, η τραπεζαρία και η κουζίνα.

Στο Somerset του Κεντάκι υπάρχει μια μικρή πλωτή κατοικία, συνολικής επιφάνειας 40 τ.μ. Που περιλαμβάνει όλες τις ανέσεις. Υπάρχουν 2 κρεβατοκάμαρες, 2 βεράντες και μπορούν να φιλοξενηθούν έως 6 άτομα. Το μικροσκοπικό αυτό houseboat έχει κατασκευαστεί από την εταιρεία Harbor Cottage Houseboats και κοστίζει 99.000 δολάρια.

Στην Ταϊλάνδη, στο νησί Kudu, κατασκευάστηκε ένας από τους σύγχρονους πλωτούς κινηματογράφους το 2014. Η εξέδρα επιπλέει στη λιμνοθάλασσα στο Στενό της Μαλάκα και για τον σχεδιασμό και την κατασκευή της ο αρχιτέκτονας Ole Scheeren μελέτησε τα τοπικά εκτροφεία αστακού. Σύμφωνα με τον αρχιτέκτονα ο κινηματογράφος αποτελείται από αρθρωτά κομμάτια ξύλου, συναρμολογημένα χαλαρά, σαν μια ομάδα μικρών νησιών που συγκεντρώνονται για να σχηματίσουν ένα αμφιθέατρο.

Στη Νιγηρία, στην πλωτή γειτονιά του Μακόκο, έχει δημιουργηθεί από το 2012 ένα πλωτό σχολείο με την ονομασία «The Makoko Floating School». Το έργο σχεδιάστηκε με στόχο να αποτελέσει μια εκπαιδευτική δομή για τα παιδιά των φτωχογειτονιών. Είναι κατασκευασμένο σε τριγωνικό σχήμα, από ξύλο, ενώ η βάση του αποτελείται από 250 πλαστικά δοχεία που επιπλέουν.  Η ηλεκτροδότηση επιτυγχάνεται μέσω ηλιακών συλλεκτών και μπορεί να φιλοξενήσει έως 100 μαθητές.

Στο Άμστερνταμ υπάρχουν περίπου 2.500 houseboats, ενώ στην Ολλανδία υπάρχουν συνολικά περισσότερα από 10.000. Το κόστος τους μπορεί να αγγίξει τις 500.000 δολάρια, μαζί με την αγορά του δικαιώματος του χώρου όπου τοποθετείται το πλωτό σπίτι. Εξωτερικά μοιάζουν με σκάφη, αλλά δεν έχουν λειτουργήσει ποτέ ως τέτοια.

Στην περιοχή Lake Union του Seattle έχουν γυριστεί αρκετές ταινίες του αμερικάνικου κινηματογράφου, καθώς οι πλωτές κατοικίες έχουν αποτελέσει ιδανικό σκηνικό. Παράδειγμα μιας τέτοιας ταινίας είναι το «Άγρυπνος στο Σιατλ», του 1993, με τον Tom Hanks. Έκτοτε πολλές παρεμβάσεις έχουν γίνει και η μορφή των houseboats έχει αλλάξει. Στην εικόνα που ακολουθεί βλέπουμε μια σύγχρονη κατοικία που ακολουθεί τη φιλοσοφία των houseboats. Σχεδιάστηκε από το αρχιτεκτονικό γραφείο Vandeventer + Carlander Architects, έχει έκταση 262 τ.μ., αποτελείται από 2 επίπεδα και ολοκληρώθηκε το 2008.  Στο επίπεδο του ισογείου βρίσκονται τα υπνοδωμάτια. Στον 1ο όροφο βρίσκονται οι χώροι διημέρευσης και στο κατάστρωμα εντοπίζεται ένας χώρος χαλάρωσης και ψυχαγωγίας.

Οι πλωτές κατοικίες και εν γένει οι πλωτές κατασκευές δεν είναι απαραίτητο να αποτελούν αποτέλεσμα μετατροπής ενός σκάφους. Επίσης, δεν είναι απαραίτητο να έχουν πηδάλιο και μηχανή προκειμένου να μετακινούνται και να ακινητοποιούνται σε συγκεκριμένα σημεία πρόσδεσης. Μπορούν να αποτελούν και πασσαλόπηκτες κατασκευές, όπως αυτές που απαρτίζουν τους λιμναίους οικισμούς, τις πελάδες κλπ. Υπάρχει ένας βαθμός σχεδιαστικής και διακοσμητικής ελευθερίας στο εσωτερικό μιας τέτοιας κατασκευής.

Πέρα από την αιώνια ανάγκη του ανθρώπου να ζει και να δημιουργεί κοντά στο νερό, η κλιματική αλλαγή, ο υπερπληθυσμός, καθώς και οικονομικά κριτήρια μπορούν να αποτελέσουν παράγοντες που οδηγούν στην αύξηση της χρήσης των houseboats. Το σύγχρονο πλωτό σπίτι μπορεί να αποτελέσει μια καινοτόμο και αειφορική εναλλακτική για επιπλέον χώρο διαβίωσης επί των υδάτινων επιφανειών.

Πηγές άρθρου

Archipelago Cinema/ Buro Ole Scheeren + Film on the​ Rocks Yao Noi Foundation (2012). Ανακτήθηκε από https://www.archdaily.com/226936/archipelago-cinema-buro-ole-scheeren-film-on-the%25e2%2580%258b-rocks-yao-noi-foundation. (τελευταία πρόσβαση 17/06/2020)

Moon Ch. (2017). Architectural Characteristics of Floating Building. Seoul World Architects Congress 2017. Ανακτήθηκε από http://www.uia2017seoul.org/P/papers/Full_paper/Paper/Oral/PS3-41/O-0627.pdf. (τελευταία πρόσβαση 17/06/2020)

Moon Ch. (2011). Sustainable Characteristics of Floating Architecture. IAPS International Network Symposium 2011. Ανακτήθηκε από http://architecture.kunsan.ac.kr/blog/mchangho/attachment/1151763597.pdf. (τελευταία πρόσβαση 17/06/2020)

NLÉ (2012). MFS I – MAKOKO FLOATING SCHOOL. Ανακτήθηκε από http://www.nleworks.com/case/makoko-floating-school/. (τελευταία πρόσβαση 17/06/2020)

The Boathouse London. Ανακτήθηκε από https://boathouselondon.co.uk/. (τελευταία πρόσβαση 17/06/2020)

Vandeventer + Carlander Architects (2008). Lake Union Floating Home. Ανακτήθηκε από http://www.vc-arch.com/residential/floating.html. (τελευταία πρόσβαση 17/06/2020)

Βουδούρη Ι.- Μαργαρίτη Ε. (2017). Αρχιτεκτονική στο νερό – εφαρμογές βιώσιμων χαρακτηριστικών. Ανακτήθηκε από https://issuu.com/irisvd09/docs/final. (τελευταία πρόσβαση 17/06/2020)