“Πρόσωπα στις Κυκλάδες. Από παιδιά, για παιδιά!”
Η έκθεση “Πρόσωπα στις Κυκλάδες. Από παιδιά, για παιδιά!” είναι μια συλλογή από προσωπογραφίες που έφτιαξαν παιδιά ηλικίας Β’ τάξης Δημοτικού στην Τήνο μέσα από τη συμμετοχή τους σε μια σειρά εικαστικών εργαστηρίων. Χρησιμοποιώντας φόρμες βασισμένες στον κυκλαδικό πολιτισμό, στον Βυζαντινό και άλλοτε στον Μινωικό οι προσωπογραφίες των παιδιών ποικίλουν και προσφέρουν διαφορετικά αποτελέσματα κάθε φορά. Η γνωριμία με αυτούς τους πολιτισμούς επέτρεψε στα παιδιά που συμμετείχαν να πάρουν πληροφορίες για το περιεχόμενο των έργων τους. Για παράδειγμα με δεδομένο ότι στους Κυκλαδίτες άρεσαν πολύ τα γλέντια και οι μουσικές ή οτι αγαπούσαν τη φύση, αρκετά παιδιά επέλεξαν να κοσμίσουν τις συγκεκριμένες προσωπογραφίες τους με κιθάρες, ποτήρια, χορευτές και αντίστοιχα με λουλούδια και ουράνια τόξα. Στους πάγκους εργασίας τους τα παιδιά έβρισκαν πέρα από υλικά (μαρκαδόρους, ξυλομπογιές, πινέλα, τέμπερες) και μια πληθώρα έργων τέχνης γνωστών καλλιτεχνών. Κάθε φορά καλούνταν να επιλέξουν δύο με τρία έργα γνωστών ζωγράφων που τους έκαναν εντύπωση, προκειμένου να τα “πάρουν” και να τα τοποθετήσουν κοντά στο έργο που θα δούλευαν. Αυτό τους έδινε τη δυνατότητα μέσα από την παρατήρηση να αντλήσουν έμπνευση αλλά και να απομονώσουν μοτίβα, σχέδια, συνδυασμούς χρωμάτων και τεχνικές. Μετά την ολοκλήρωση του ατομικού τους έργου, τα παιδιά σε ομάδες προχωρούσαν στη δημιουργία ενός ομαδικού.
Κάθε προσωπογραφία συνοδεύεται από ένα κυκλικό πλαίσιο μέσα στο οποίο θα δείτε ένα ξεχωριστό σχέδιο. Σε αυτό το πλαίσιο το κάθε παιδί έχει τοποθετήσει το δικό του σύμβολο. Είναι κάτι που αγαπά, κάτι που του αρέσει πολύ, κάτι που το κάνει να νιώθει ξεχωριστό, κάτι που του είχε κάνει απλά εντύπωση τη μέρα που το έφτιαξε. Είναι θα λέγαμε η σφραγίδα του, ή αλλιώς η υπογραφή του. Η χρήση του συμβόλου – υπογραφής δεν είναι τυχαία. Την ιδέα μας δίνει ο Γιαννούλης Χαλεπάς μέσα από τα έργα του στη μόνιμη έκθεση του Ιδρύματος. Ο ίδιος χρησιμοποιούσε σαν σφραγίδα μια μέδουσα, το “γοργόνειο” που πίστευε πως φέρνει καλοτυχία στις φιγούρες των έργων του, ενώ το τοποθετούσε κάθε φορά και σε διαφορετικό σημείο. Αυτό από μόνο του στα μάτια ενός παιδιού φαντάζει με παιχνίδι και στην ουσία του είναι πράγματι. Η αναζήτηση της μέδουσας μέσα από ένα παιχνίδι εξερεύνησης ήταν και η αφετηρία του προγράμματος, ενώ η χρήση παιχνιδιών νοηματικής επετρεψε στους μικρούς καλλιτέχνες και τις μικρές καλλιτέχνιδες να εξοικειωθούν με τη χρήση του συμβόλου γενικά και ειδικά στην τέχνη.
Λίγα λόγια για το εκπαιδευτικό Πρόγραμμα Πρόσωπα στις Κυκλάδες. Από παιδιά, για παιδιά!
Το συγκεκριμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα αφορούσε στη δημιουργία ενός κύκλου εικαστικών εργαστηρίων για τα παιδιά Β΄Δημοτικού της Τήνου. Σκοπός των εργαστηρίων ήταν η δημιουργία μιας έκθεσης έργων τέχνης από παιδιά, για παιδιά στο Ίδρυμα Τηνιακού Πολιτισμού. Θέμα της εκθεσης οι προσωπογραφίες. Τέσσερα από τα πέντε εργαστήρια του προγράμματος, εστίασαν στη δημιουργία των έργων τέχνης από τα ίδια τα παιδιά με την αντίστοιχη υποστήριξη εμψυχωτών και τη χρήση αναπτυξιακά κατάλληλου εκπαιδευτικού υλικού, σχεδιασμένου αποκλειστικά για το πρόγραμμα. Το τελευταίο εργαστήριο αφιερώθηκε στην επιμέλεια της έκθεσής τους. Το πρόγραμμα είχε βιωματικό χαρακτήρα και στηρίχθηκε στις αρχές της μη τυπικής εκπαίδευσης. Τον εκπαιδευτικό σχεδιασμό και την υλοποίηση των εργαστηρίων ανέλαβαν οι παιδαγωγοί Φραντζέσκα Παπαγιαννοπούλου & Γιώργος Μπασινάς. Ορισμένα έργα από την έκθεση πρόκειται να ταξιδέψουν και να θα “φιλοξενηθούν” στην γραμμή των πλοίων της Fast Ferries “ταξιδεύοντας” έτσι στα γειτονικά νησιά των Κυκλάδων.
Πώς προέκυψε η ιδέα;
Τα τελευταία χρόνια το νησί της Τήνου αποτελεί έναν από τους διασημότερους προορισμούς για οικογενειακό τουρισμό. Μαλιστα, φιλοξενεί εκατοντάδες μικρούς επισκέπτες και μικρές επισκέπτριες κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού τόσο από την Ελλάδα, όσο και από το εξωτερικό. Από την άλλη πλευρά, ο μόνιμος πληθυσμός του νησιού μειώνεται σταδιακά καθώς αρκετοί νέοι και νέες φεύγουν από το νησί και επιλέγουν αστικά κέντρα ως τον τόπο διαμονής τους. Έτσι, η παρούσα πρόταση έρχεται να συνδυάσει αυτές τις δύο πραγματικότητες: από τη μια να δημιουργήσει θετικές εμπειρίες για τα μόνιμα παιδιά – κατοίκους της Τήνου – ενισχύοντας τον δεσμό τους με τον τόπο διαμονής τους. Από την άλλη, να συνδράμει στην ήδη υπάρχουσα προβολή του τόπου ως φιλικό για τις οικογένειες προορισμό.
Γιατί Κυκλάδες και Πρόσωπα;
Η γεωγραφική θέση του νησιού που το θέλει να είναι ένα από τα κυκλαδονήσια αποτελεί και τη βασικότερη πηγή έμπνευσης για τη δομή της πρότασης: πρόκειται για έναν κύκλο εικαστικών εργαστηρίων με αφετηρία την Τήνο και απώτερο σκοπό τη δημιουργία μιας καλλιτεχνικής έκθεσης από παιδιά, για παιδια με έδρα το Ίδρυμα Τηνιακού Πολιτισμού. Μετά το πέρας της έκθεσης, τα έργα των
παιδιών θα “ταξιδέψουν” με το πλοίο που εξυπηρετεί τη γραμμή των κυκλάδων και στα γύρω νησιά επιτρέποντας την προώθησή τους σε ένα ακόμη ευρύτερο κοινό.
Αναφορικά με την επιλογή των προσώπων ως θεματική των εικαστικών εργαστηρίων, εδώ πηγή έμπνευσης αποτελούν τα ίδια τα έργα του Ιδρύματος Τηνιακού Πολιτισμού. Συγκεκριμένα: α) Η παρουσία των προτομών/πορτραίτων ήδη από την είσοδο του Ιδρύματος, συνοδευόμενα από ένα σύμβολο που ορίζει την ιδιότητα των διαφόρων μορφών, αποτελεί το ένα σκέλος της έμπνευσης και β) το σύμβολο το οποίο χρησιμοποιεί ο Γιαννούλης Χαλεπάς προκειμένου να συνοδεύει τις μορφές στα έργα του που δεν είναι άλλο από το Γοργόνειο. Με σημείο εκκίνησης την ξενάγηση των παιδιών στη μόνιμη έκθεση μέσω παιχνιδιού, την αναζήτηση-εξερεύνηση του συμβόλου του στα διάφορα έργα του, τα παιδιά κλήθηκαν και πειραματίστηκαν με τη δημιουργία δικών τους πορτραίτων και συμβόλων στο εδώ και το τώρα με επιρροές πότε από τον κυκλαδικό, ποτε από τον βυζαντινό και άλλοτε από τον μινωικό πολιτισμό. Στο πλαίσιο αυτό δημιουργήσαμε αντίστοιχο εκπαιδευτικό υλικό ως απαραίτητο εργαλείο των συμμετεχόντων στη δράση. Το ίδιο θα υπάρχει διαθέσιμο σύντομα και στο πωλητήριο του Ιδρύματος Τηνιακού Πολιτισμού.
Στόχοι – προσδοκώμενα αποτελέσματα
Για τα παιδιά συμμετέχοντες/συμμετέχουσες
– Γνωριμία των παιδιών με θέματα Ιστορίας της Τέχνης
– Διερεύνηση της καλλιτεχνικής έκφρασης των παιδιών
– Ενίσχυση κοινωνικών και δημιουργικών δεξιοτήτων των παιδιών μέσα από μορφές μη τυπικής εκπαίδευσης
– Ανάληψη πρωτοβουλιών και ευθυνών από τα ίδια τα παιδιά
Ευρύτεροι στόχοι
– Προώθηση της ήδη υπάρχουσας προβολής του νησιού ως φιλικού προς τις οικογένειες προορισμού
– Ανάδειξη του ενεργού ρόλου που μπορούν να παίξουν τα παιδιά σε μια κοινωνία με εργαλείο τον πολιτισμό
– Δημιουργία μιας επιπλέον συλλογικής πολιτιστικής πρωτοβουλίας με έδρα την Τήνο και επίκεντρο τα παιδιά της
Παπαγιαννοπούλου Φραντζέσκα,
Υπεύθυνη του προγράμματος
Η ιστορία του λογοτύπου
Το λογότυπο του προγράμματος «Πρόσωπα στις Κυκλάδες. Από παιδιά,για παιδιά!» είναι στην ουσία ένας συνδυασμός ιδεών. Πηγή έμπνευσης η Ιστορία, ο Πολιτισμός των Κυκλάδων και ιδιαίτερα της Τήνου, καθώς και το παιδί.
Θέλοντας να αποδώσουμε όσο πιο πιστά γίνεται τις αξίες και τους σκοπούς του προγράμματος, δηλαδή τη χαρά της δημιουργίας και κυρίως την επαφή των μικρών παιδιών με την Ιστορία και τον Πολιτισμό, σχεδιάσαμε αυτό το λογότυπο. Η χρήση γνωστών συμβολισμών έχει εδώ κεντρικό ρόλο και δημιουργεί ένα «παιχνίδι» αναγνώσεων και πολλαπλών νοημάτων. Φτιάχνει το ίδιο το λογότυπο: Τη Μέδουσα με τα χρώματα, τα πινέλα και τα μολύβια.
«η Μέδουσα» συμβολίζει το Γοργόνειο-τη σφραγίδα του Γιαννούλη Χαλεπά, του σημαντικότερου Έλληνα γλύπτη με καταγωγή από την Τήνο.
«τα υλικά ζωγραφικής»
αντικαθιστούν τα κύματα και τα φίδια που συναντάμε στο κεφάλι της Μέδουσας.
«το παιδί»
που σκέφτεται, ονειρεύεται με τα μάτια κλειστά και δημιουργεί με τα πιο απίθανα υλικά!
Μαρία Παπαγεωργίου
Σχεδιασμός εικαστικής ταυτότητας Προγράμματος
*Το πρόγραμμα Πρόσωπα στις Κυκλάδες από παιδιά για παιδιά είναι ένα έργο του Ιδρύματος Τηνιακού πολιτισμού σε συνεργασία με την Παπαγιαννοπούλου Φραντζέσκα, υπό την αιγίδα και με την οικονομική υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού και ΑΘλητισμού. Υποστηρικτές του έργου είναι ο Δήμος Τήνου και η ακτοπλοϊκή εταιρεία FAST FERRIES. Χορηγοί επικοινωνίας: Tinos Secret & Tinos Today.