ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΖΙΜΑΣ / Κρυφές πτυχές του Μακεδονικού

πρόλογος: Παύλος Τσίμας

εκδ. Επίκεντρο

Εδώ και καιρό έλεγε ότι γράφει βιβλίο για το Μακεδονικό. Θέλοντας να ολοκληρώσει με μοναδικό και ιδιαίτερο τρόπο τη δική του βαλκανική τριλογία. Προηγήθηκαν, πάντοτε στις εκδόσεις Επίκεντρο του Πέτρου Παπασαραντόπουλου, «Η κατάρρευση της Γιουγκοσλαβίας και οι ελληνικές φαντασιώσεις» και «Στον αστερισμό του εθνικισμού – Αλβανία και Ελλάδα στη μετά Χότζα εποχή». Σειρά τώρα είχε το Μακεδονικό. Το ετοίμαζε κοντά στα τέσσερα χρόνια.

Το νέο βιβλίο του Σταύρου Τζίμα κυκλοφορεί την κατάλληλη στιγμή. Στα Βαλκάνια άλλωστε κάθε στιγμή μοιάζει να είναι κατάλληλη. Παρότι τόσο πολύ έχουν αλλάξει τα πράγματα, εντούτοις, ελάχιστοι στο Σεράγεβο, στο Βελγράδι, στην Πρίστινα, στα Τίρανα, στα Σκόπια ή ακόμη και στη Σόφια θα μπορούσαν κατηγορηματικά να ισχυριστούν ότι έχουμε φθάσει στο τέλος της διαδρομής. Παρά τις αλλαγές που έφεραν διμερείς και πολυμερείς συμφωνίες – ορόσημα, η καθημερινή ανάγνωση των εξελίξεων –τη διακρίνω πάντοτε από το φευγαλέο μηχανικό συχνά διάβασμα– στον βαλκανικό περίγυρο δείχνει ότι τα πάντα εξακολουθούν να είναι ρευστά. Ο διακεκριμένος δημοσιογράφος Σταύρος Τζίμας προφανώς δεν καταπιάνεται με το γράψιμο της σύγχρονης διπλωματικής ιστορίας του Μακεδονικού, ούτε με την ιστορία των βαλκανικών σχέσεων. Και όμως. Κάθε σελίδα του βιβλίου του για το Μακεδονικό, κάθε ενότητα είναι ένα κομμάτι της δικής μας ιστορίας. Ερευνώντας, δεν περιμένει τους πρωταγωνιστές και τους άγνωστους δευτεραγωνιστές να έλθουν στη Θεσσαλονίκη. Δεν αναζητεί τις πηγές και τα στοιχεία ανατρέχοντας στα βιβλία εκείνων που συχνά με διαχρονική, ανεξαρτήτως πολιτικής ταυτότητας, έπαρση θεωρούν ότι διαμόρφωσαν την ιστορία. Με τις πράξεις τους, συχνά όμως με τις παραλείψεις τους. Να ένα κοινό σημείο που συναντάμε και στο Μακεδονικό.

Η ανάγνωση των εξελίξεων στον βαλκανικό περίγυρο δείχνει ότι τα πάντα εξακολουθούν να είναι ρευστά.

Ο Σταύρος Τζίμας είναι κατ’ εξοχήν δημοσιογράφος που δρα, που κινείται και που ενεργεί στο πεδίο. Είναι κορυφαίος μεγάλος ρεπόρτερ για να χρησιμοποιήσω έναν εισαγόμενο όρο, διαδεδομένο όμως τόσο στην Εσπερία. Πηγαίνει κατευθείαν στην πηγή των εξελίξεων, των γεγονότων. Είτε γράφει για τα «Φαντάσματα των Πρεσπών» (σελ. 373-389) είτε για τις διάφορες φάσεις και κρίσεις που πέρασε η πολιτική διαχείριση του Μακεδονικού στην Ελλάδα, στα Σκόπια, στη Σόφια και στο Βελιγράδι. Πόσοι, αλήθεια, στη δική μας πατρίδα γνωρίζουν τον Γάβρο, το Πράσινο της Φλώρινας, τα Κορέστεια στο σύνολό τους;

Προσωπικές μαρτυρίες: Σκόπια, χειμώνας 1995. Η «ατμομηχανή» της ενδιάμεσης συμφωνίας κινείται αργά με λιγοστούς επιβάτες. Στον μεθοριακό σταθμό των Ευζώνων τα στελέχη του υπουργείου Εξωτερικών που πηγαίνουν οδικώς στα Σκόπια δέχονται μάθημα πατριωτισμού από κάποιους «αρμόδιους» που ενοχλούνται με το άνοιγμα των συνόρων. Ο Τζίμας πάνω στην ατμομηχανή από την πρώτη στιγμή. Δεκέμβριος 1998, Τέτοβο: Είχαμε συναντήσει τον μοναδικό Αρμπεν Τζαφέρι. Εκτοτε, συνοδοιπόροι σε Τίρανα, Θεσσαλονίκη, Πρίστινα, Σεράγεβο, Σκόπια. Γράφει, ρωτά, καταγράφει. Ξέρεις ότι όταν γράφει ο Σταύρος Τζίμας έχουν ήδη ανοίξει στόματα, αρχεία και σκονισμένα κουτιά με έγγραφα, μέχρι τότε κλειστά.

Είκοσι χρόνια αργότερα. Χειμάρρα, καλοκαίρι 2018: Απρόσμενη συνάντηση. Γνώριμη από μακριά η φιγούρα στον πεζόδρομο. Ο Σταύρος Τζίμας. «Ετοιμάζω άρθρο για εκείνους που πέρασαν κολυμπώντας στην Κέρκυρα τον καιρό του Χότζα», λέγει. Σε λίγο κάθεται στο γνωστό καφενείο. Καταγράφει. Εχει περπατήσει όλους τους βαλκανικούς πεζόδρομους. Oι πηγές του τον εμπιστεύονται. Τις εμπιστεύεται. Είτε για να διασταυρώσει το χρονικό του στην «Κ» είτε για να έχει από πρώτο χέρι τη μαρτυρία και την καταγραφή των γεγονότων που συνθέτουν τόσο τις εκφάνσεις όσο και τις κρυφές πτυχές του Μακεδονικού.

Με τις «Κρυφές πτυχές του Μακεδονικού» προσφέρει τόσο στον μυημένο όσο και στον αμύητο αναγνώστη ένα μοναδικό ταξίδι στο παρελθόν και στο παρόν των σχέσεων της Ελλάδος με τη Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας. Τα πραγματικά –ιστορικά– γεγονότα διανθίζονται και διασταυρώνονται με ένα πλήθος προσωπικών μαρτυριών και πλούσιο φωτογραφικό υλικό. Το βιβλίο συναρπάζει. Από το Μέγαρο Μαξίμου στη μία σελίδα, σε μεταφέρει στην άλλη  στα Σκόπια ή στην πλατεία Αριστοτέλους και στην επόμενη ενότητα στην Αχρίδα, στο Βελιγράδι και στη Σόφια.

Ο Παύλος Τσίμας, άλλος ένας συνοδοιπόρος, προλογίζοντας το βιβλίο ορθώς επισημαίνει: «Ο Σταύρος Τζίμας αφηγείται την 25ετία της κρίσης χωρίς φόβο και πάθος, με ακρίβεια, με τεκμηρίωση, ενσωματώνοντας τις μαρτυρίες των πρωταγωνιστών της με βαθιά γνώση όχι μόνο των γεγονότων αλλά και των προσωπικοτήτων που τους έτυχε να λάβουν αποφάσεις και του ευρύτερου πολιτικού και κοινωνικού κλίματος όχι μόνο στην από εδώ, αλλά και στην από εκεί πλευρά των συνόρων. Είναι άλλωστε ο μόνος Ελληνας δημοσιογράφος που παρακολουθεί την ιστορία αυτή από κοντά, από τη γέννησή της έως σήμερα. (…) Ο θησαυρός αυτός είναι πια προσβάσιμος σε όλους».

* Ο κ. Αλέξανδρος Π. Μαλλιάς είναι πρέσβης επί τιμή.

πηγη Καθημερινή