Επειδή τα εγώ τιμωρούν σκληρά αυτόν που επιμένει να τα λεει…
Μαουρίτσιο Πολλίνι
Γράφει η Εφη Αγραφιώτη
Μαουρίτσιο Πολλίνι. Αξέχαστο θα μείνει στη μνήμη όσων τον ακούσαμε στο ρεσιτάλ με τρεις σονάτες δυο δημιουργικών περιόδων του Μπετόβεν, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, σχεδόν 20 χρόνια πριν. Η σονάτα έργο 2, αρ. 1 σε φα ελάσσονα και η σονάτα έργο 2, αρ. 3 σε ντο μείζονα ανήκουν στις νεανικές συνθέσεις, γεμάτες σφρίγος και πάθος. Η αρ. 29, σε σι ύφεση ελάσσονα, έργο 106, με άλλα λόγια η Hammerklavier έργο του 1818, είναι το ιδανικό αθάνατο έργο της ώριμης δημιουργικής εποχής του Μπετόβεν.
Στις 5 Ιανουαρίου του 2022 ο Ιταλός εμβληματικός πιανίστας υποδέχτηκε τα ογδόντα του χρόνια. Παλιά συνήθεια των Ιταλών είναι να καλωσορίζουν τις δεκαετίες της ζωής τους, κρατώντας στο χέρι ένα τετραδιάκι όπου σημείωναν τα λάθη της δεκαετίας που φεύγει αλλά και δηλώνοντας αυτά που οφείλουν να μην επαναλάβουν όπως επίσης δηλώνοντας και το τι επιθυμούν να διαφυλάξουν στην επόμενη δεκαετία.
Ο Μαουρίτσιο Πολλίνι είναι για πολλές δεκαετίες κορυφαίος της γενιάς του, εξ ίσου έτοιμος για τολμηρές ερμηνείες, εξ ίσου θετικός στην παλιά και στη νέα μουσική, μεθοδικός και αναλυτικός σε όλα, με αξιοζήλευτο και εντυπωσιακά ευρύ ρεπερτόριο. Συνεχίζει να υπερασπίζεται την πολλή δουλειά και να ενοχλείται από το σταριλίκι, διδάσκει και προτείνει την πολλή προσοχή, το σεβασμό, τη γνώση και όχι το «όπου φυσάει ο άνεμος».
Γεννήθηκε στο Μιλάνο το 1942 σε οικογένεια διακεκριμένη. Πατέρας του ήταν ο φημισμένος πρωτοπόρος αρχιτέκτονας Τζίνο Πολλίνι, που λάτρευε τις Τέχνες και ήταν παθιασμένος με τη μουσική. Έπαιζε εξαιρετικά βιολί.(1903 – 1991). Η πανέμορφη μητέρα του Ρενάτα Μελόττι, με καταγωγή από την Αυστροουγγαρία αλλά Ιταλίδα η ίδια, ήταν όχι μόνον φιλόμουση αλλά δραστήριο μέλος πολιτιστικών φορέων και ψυχή ανεξάντλητη των μουσικών διοργανώσεων, γνώστρια εις βάθος της μουσικής ιστορίας της Ιταλίας. Καθόλου τυχαία η συγκυρία του ότι ο αδελφός της ήταν ο γλύπτης και ζωγράφος Φάουστο Μελόττι. Η μητέρα του πιανίστα ως γνώστρια της μουσικής ζωής στην πόλη τους, εμπιστεύτηκε στον σεβαστό δάσκαλο πιάνου Κάρλο Λονάττι τον γιο της για τα πρώτα βασικά του μαθήματα. Ήταν τότε έξι ετών.
Στα δέκα του χρόνια μετά από συμμετοχές σε πολλές μαθητικές συναυλίες και συναυλίες νέων ταλαντούχων της μουσικής, ο Πολλίνι έπαιξε σε σόλο μουσική βραδιά στο κοινό του Μιλάνου, ένα πρόγραμμα που συζητήθηκε πολύ. Τότε η οικογένεια πίστεψε ότι ο μικρός είναι με αντικειμενικό κριτήριο πολύ προικισμένος και ανέθεσε την πιανιστική του παιδεία στον Κάρλο Βιντούσο.(1911-1978). Άγνωστος στο ευρύ κοινό, ο πιανίστας αυτός από το Μπουένος Άιρες σπούδασε πιάνο εκεί και σε ηλικία 9 ετών πήρε δίπλωμα του. Μετακόμισε στην Ιταλία, σπούδασε σύνθεση με τον Ρέντζο Μπόσσι στο Ωδείο του Μιλάνου και συνέχισε τις σπουδές του στο πιάνο με τον Κάρλο Λονάττι. Ήταν 20 ετών όταν ξεκίνησε μια ενδιαφέρουσα συναυλιακή καριέρα, κάνοντας εμφανίσεις σε όλη την Ευρώπη. Το 1953, λόγω νευρολογικού προβλήματος στο δεξί του χέρι, σταμάτησε τις συναυλίες και αφοσιώθηκε στη διδασκαλία.
Στα 15 του χρόνια, το 1957, ο Πολλίνι έπαιξε σε ρεσιτάλ έναν κύκλο σπουδών του Σοπέν στο Μιλάνο και οι μουσικοί κριτικοί έγραψαν πολύ θετικές κριτικές. Ο ίδιος το θεωρεί πολύ σημαντικό στην απόφαση του να «πεισμώσει». Εκείνη τη χρονιά κέρδισε το Δεύτερο Βραβείο στον Διεθνή Διαγωνισμό της Γενεύης και την επόμενη αποφάσισε να μελετήσει ανώτερα θεωρητικά κλείνοντας το μάτι και στη Σύνθεση, με καθηγητή τον Μπρούνο Μπετινέλλι. Το 1960 ο εντυπωσιακός νεαρός πιανίστας κέρδισε το Πρώτο Βραβείο στον Διεθνή Διαγωνισμό Σοπέν της Βαρσοβίας. Θα περίμενε κανείς να εκμεταλλευτεί τις συναυλίες που του προτάθηκαν παντού στην Ευρώπη. Αυτός κράτησε μόνον την επιθυμία να παίξει το Πρώτο Κοντσέρτο για πιάνο του Σοπέν με διευθυντή ορχήστρας τον Τσελιμπιντάκε στη Σκάλα του Μιλάνου.
Δεν σταμάτησε ποτέ να εκφράζει τις σοβαρές επιφυλάξεις για τους μουσικούς διαγωνισμούς, προβλέποντας από τότε ότι δεν θα αργούσε να γίνει ένας σκληρός ανταγωνιστικός και εμπορικός θεσμός με το κριτήριο της προβολής να φωτίζεται ανεξέλεγκτα και την επικίνδυνη αρρώστια της δεξιοτεχνίας να χτυπάει στο κούτελο τη μουσική τέχνη. Η βοήθεια προς τους νέους ερμηνευτές θα έπρεπε να εστιάζεται στην όσο καλύτερη παιδεία τους, όχι μόνο στο όργανο επιλογής αλλά και στη Μουσική, ώστε να εκφραστεί το ταλέντο ήρεμα, συνειδητά, σταθερά, δημιουργικά, ελεγχόμενα. Οι συνθήκες ανταγωνισμού, άγχους, η κακή μετάφραση της λέξης αφιέρωση στην παιδική και εφηβική ηλικία, έχουν απίστευτα τραγικές επιπτώσεις στην ζωή των νέων σολίστ ως ανθρώπων, αλλά και ως επαγγελματιών, επομένως, αυτό το κατασκεύασμα δεν χτίζει υγιές και ιδανικό περιβάλλον για να μοιραστούν τη μουσική έχοντας μαζί τους τον καλύτερο εαυτό τους.
Το 1961 ο Πολλίνι ξεκινά σπουδές φυσικών επιστημών που τον ενδιέφεραν πολύ. Σταματά ενσυνείδητα τις συναυλίες για να παρατηρήσει τη μουσική ζωή πιο αντικειμενικά και να απαντήσει στον εαυτό του στο ερώτημα αν του χρειάζονται ως επαγγελματική επιλογή οι συναυλίες. Δεν σταματά να μελετά πιάνο με σοβαρότητα αλλά αποκτά πολιτική σκέψη, διαβάζει λογοτεχνία και ποίηση, μελετά τους μεγάλους δραματουργούς.
Η θετική ανταπόκριση του Αρτούρο Μπενεντέττι Μικελαντζελλι στο αίτημα του να κάνουν μαθήματα όταν οι συνθήκες επιτρέπουν, στάθηκε η αφορμή να λατρέψει από τότε τον ήχο, να μη μπορεί να ζήσει χωρίς να τον ερευνά και να τον δοκιμάζει. Η ζωή του άλλαξε επειδή άλλαξε η στάση του, χάρη στο άγγιγμα και σιγά σιγά τη γνώση της ουσίας. Το 1963 έπαιξε στο Λονδίνο και στο Βερολίνο, μετά ακολουθήσαν οι πασίγνωστες αίθουσες του κόσμου και οι μεγαλύτερες ορχήστρες διεθνούς αναγνωσιμότητας.
Το επαναλαμβάνει μέχρι σήμερα: η μουσική σταδιοδρομία χρειάζεται τρεις σταθερές. Την ψυχική υγεία, τη μουσική μόρφωση και το αυστηρό Μέτρο. Τα νέα παιδιά να θυμούνται ότι τα χιλιάδες εγώ τιμωρούν σκληρά αυτόν που επιμένει να τα λεει.
