ΜΙΚΡΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ / Ομαδική έκθεση στo Μουσείο Εικαστικών Τεχνών Ηρακλείου – Εγκαίνια: Σάββατο 22 Απριλίου στις 19.30
Επιμέλεια: Ίρις Κρητικού
Το Μουσείο Εικαστικών Τεχνών Ηρακλείου (ΜΕΤΗ) παρουσιάζει την ομαδική έκθεση «ΜΙΚΡΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ», με την συμμετοχή διακεκριμένων εικαστικών και την κατάθεση σπουδαίων νέων έργων. Η έκθεση πραγματοποιείται σε συνδιοργάνωση με την Αίθουσα Τέχνης ArteVisione της Αθήνας, όπου και παρουσιάστηκε αρχικά η έκθεση τον Φεβρουάριο του 2023 σημειώνοντας εξαιρετική επιτυχία.
Τα έργα της έκθεσης, συνομιλούν με έργα τέχνης που προτείνονται ως οργανικός διάλογος με τις προσωπικές τους εικαστικές αναζητήσεις από τους συμμετέχοντες. Ακολουθώντας την πορεία του βλέμματος από την προϊστορία έως τον μοντερνισμό, η παρούσα συνομιλία αναπτύσσεται ταυτόχρονα ως έρευνα, εικαστική διατύπωση και εννοιολογική αναζήτηση.
Ο τίτλος της έκθεσης παραπέμπει στο διαχρονικό έργο αναφοράς «Το χρονικό της Τέχνης» του κορυφαίου αυστριακού ιστορικού της τέχνης Ernst Hans Josef Gombrich. Ο Έρνστ Γκόμπριχ (Ernst Hans Josef Gombrich, 30 Μαρτίου 1909 – 3 Νοεμβρίου 2001), πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής και της δραστηριότητάς του στο Ηνωμένο Βασίλειο. Μελέτησε την εξέλιξη της τέχνης από την Προϊστορική τέχνη ως τον Μοντερνισμό και θεωρείται κορυφαίος θεωρητικός της ιστορίας της τέχνης.
Ο Έρνστ Γκόμπριχ γεννήθηκε στη Βιέννη, σε οικογένεια εβραϊκής προέλευσης και ενεργό πνευματικό περιβάλλον. Ο πατέρας του ήταν δικηγόρος και πρώην συμμαθητής του Χούγκο φον Χόφμανσταλ, ενώ η μητέρα του, πιανίστρια και πρώην μαθήτρια του Άντον Μπρούκνερ, συνδεόταν με τον Άρνολντ Σένμπεργκ, τον Γκούσταβ Μάλερ και τον Γιοχάνες Μπραμς. Μετά τη φοίτησή του στο Γυμνάσιο Theresianum και τις ακαδημαϊκές του σπουδές στo Πανεπιστήμιο της Βιέννης, ο Γκόμπριχ ξεκίνησε την ακαδημαϊκή και ερευνητική σταδιοδρομία του το 1936 ως ερευνητής στο Ίδρυμα Warburg, (ερευνητικό κέντρο για θέματα τέχνης του Πανεπιστημίου του Λονδίνου). Από το 1956 ως το 1975, υπήρξε διευθυντής του ιδρύματος.
Το πρώτο βιβλίο του «Eine kurze Weltgeschichte für junge Leser» (Μικρή ιστορία του κόσμου), το μόνο που δεν έγραψε στα αγγλικά, δημοσιεύθηκε στη Γερμανία το 1936. Υπήρξε εξαρχής εξαιρετικά δημοφιλές και μεταφράστηκε σε διάφορες γλώσσες, αλλά δεν ήταν διαθέσιμο στα αγγλικά έως το 2005. Το Χρονικό της Τέχνης, που δημοσιεύτηκε αρχικά το 1950 (σήμερα στην 16η έκδοσή του) θεωρείται ένα παγκόσμιο έργο κριτικής και αποτελεί μια από τις πιο προσιτές εισαγωγές στη τέχνη και στο design. Αρχικά προορισμένο για αναγνώστες νεαρής ηλικίας, έχει πωληθεί σε εκατομμύρια αντίτυπα και έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από 30 γλώσσες.
Το λαοφιλές «Χρονικό της Τέχνης», επί σαράντα πέντε χρόνια παρέμεινε κυριολεκτικά αξεπέραστο ως βασική εισαγωγή στην ιστορία της τέχνης, παραθέτοντας με αφήγηση κατανοητή τη συναρπαστική πορεία της δημιουργικής έκφρασης από την εποχή των σπηλαίων και τις πρωϊμότερες βραχογραφίες ως τη σύγχρονη τέχνη και τον πειραματικό νεωτερισμό.
Αναγνώστες κάθε ηλικίας και ιδιότητας, βρήκαν στο συγκεκριμένο πόνημα έναν ακάματο δάσκαλο αλλά και έναν σύντροφο, ικανό να μεταλαμπαδεύσει τις γνώσεις με λιτή σοφία, χιούμορ και αγάπη μοιρασμένη ακριβοδίκαια σε όλα τα έργα τέχνης που εμπεριέχονται.
Με άμεση και απλή γραφή, «Το Χρονικό της Τέχνης» αποτελεί ένα πολύτιμο αφήγημα, θέτοντας με λιτή σοφία σε τάξη «τον πλούτο των νοημάτων, των περιόδων και των τεχνοτροπιών που συσσωρεύονται στις σελίδες του». Με οδηγό τη διαίσθησή του συγγραφέα στην ψυχολογία των εικαστικών τεχνών, μας προτρέπει να αντιληφθούμε την ιστορία της τέχνης ως «συνεχή διαπλοκή και εναλλαγή των παραδόσεων, όπου κάθε έργο αναφέρεται στο παρελθόν και δείχνει το μέλλον», ως «μια ζωντανή αλυσίδα που συνδέει ως σήμερα τη δική μας εποχή με εκείνη των Πυραμίδων».
Ο όρος appropriation (ιδιοποίηση) εγείροντας ερωτήματα πρωτοτυπίας και αυθεντικότητας, ανήκει στη μακρά μοντερνιστική παράδοση της τέχνης, ενώ συνδέεται και ανιχνεύεται ήδη στα κυβιστικά κολάζ και τις κατασκευές του Πάμπλο Πικάσο και του Ζωρζ Μπρακ που πραγματοποιήθηκαν από το 1912 και μετά, περιλαμβάνοντας πραγματικά αντικείμενα όπως εφημερίδες που αναπαριστούσαν τον εαυτό τους. Η συγκεκριμένη πρακτική, που κατάγεται από τον κυβισμό και τον ντανταϊσμό, αναπτύχθηκε ακόμη περισσότερο στα ready mades του Marcel Duchamp από το 1915 και εξής, ενώ ο σουρεαλισμός με σημαντικούς εκπροσώπους του όπως ο Νταλί, άντλησε εικόνες και επινοήσεις από αντίστοιχα πεδία. Σημαντικό ρόλο στις αναζητήσεις που ακολούθησαν έπαιξε το δοκίμιο του 1934 του Γερμανού φιλοσόφου Walter Benjamin «The Work of Art in the Age of Mechanical Reproduction». Στα τέλη της δεκαετίας του 1950, η ιδιοποίηση εμφανίστηκε επίσης εκτενώς σε έργα των Jasper Johns και Robert Rauschenberg καθώς και στην ποπ αρτ. Ο όρος χρησιμοποιήθηκε ευρύτερα ως αναφορά σε ορισμένους Αμερικανούς καλλιτέχνες της δεκαετία του 1980, όπως οι Jeff Koons και Sherrie Levine, που αναπαρήγαγε ως δικά της άλλα έργα τέχνης, συμπεριλαμβανομένων εκείνων των Monet και Malevich, με στόχο να πυροδοτήσει ένα νέο νόημα ή σύνολο νοημάτων για μια οικεία εικόνα. Σημαντική θεωρητική υποστήριξη στα παραπάνω, παρείχε η Αμερικανίδα κριτικός Rosalind Krauss μέσω του βιβλίου της «The Originality of the Avant-Garde and Other Modernist Myths» (1985). 
Σε κάθε περίπτωση, τα έργα της παρούσας έκθεσης, διατρέχοντας ως ενεργός αισθητήρας τους αιώνες και συνομιλώντας τόσο με παγκόσμια αριστουργήματα όσο και με ορισμένα νεότερα σπουδαία ελληνικά έργα, αποτελούν περισσότερο διαλογικές σχέσεις, εκλεκτικές συγγένειες και ανιχνεύσεις, παρά «ιδιοποιήσεις» γνωστών έργων. Η αναφορά σε ένα αγαπημένο έργο συντελείται εδώ με πολλούς διαφορετικούς τρόπους όπως ο επανασχεδιασμός ή ανάκλαση μιας εικόνας ή φόρμας, η αποδόμηση και επαναδόμησή της, η αναδιάταξη και η ανατροπή, το οργανικό κολλάζ και τα επάλληλα παιχνίδια της ψευδαίσθησης, η περιρρέουσα ατμόσφαιρα, ο εστιασμός σε κάποιο αναγνωρίσιμο στοιχείο της (κοσμητικά μοτίβα, χαρακτηριστικά χρώματα ή τεχνοτροπία, αρχιτεκτονικά μέλη, ενδύματα και κοσμήματα, μαλλιά, όπλα, σκεύη και άλλα), αντλώντας με ερευνητικό βλέμμα, απολαυστική έμπνευση αλλά και τρυφερό χιούμορ από την πολύτιμη ενδοχώρα της παγκόσμιας τέχνης, χωρίς να αποσκοπούν στην αυτούσια απόδοση και αντιγραφή.
Ίρις Κρητικού
Αρχαιολόγος-Ιστορικός της Τέχνης
Επιμελήτρια της έκθεσης
Στην έκθεση συμμετέχουν:
Κώστας Αγγελάκης, Χρήστος Αλατσάκης, Αγγελική Αντωνέα, Βασιλεία Ανηψητάκη, Άννα Αχιλλέως, Μαργαρίτα Βασιλάκου, Νίκος Βισκαδουράκης, Μαρίνα Βλαχάκη, Ειρήνη Βογιατζή, Κική Βουλγαρέλη, Μαίρη Γαλάνη-Κρητικού, Στρατηγούλα Γιαννικοπούλoυ, Ανδρομάχη Γιαννοπούλου, Φάνης Γουλής, Δικαία Δεσποτάκη, Μαρία Διακοδημητρίου, Αποστόλης Ιτσκούδης, Νίκος Καλαφάτης, Μηνάς Καμπιτάκης, Εβίτα Κανέλλου, Νίκος Κιτμερίδης, Νίκος Κόνιαρης, Σοφία-Ρόουζ Κοσμίδου, Φίλιππος Κούτρικας, Δήμητρα Κωνσταντινίδη, Νίκος Λεοντόπουλος, Τάσος Λιακόπουλος, Βασίλης Λιαούρης, Janet Λιοδάκη, Γιώργος Λουλούδης, Λίλα Μαδούρου, Λυδία Μαργαρώνη, Μηνάς Μαυρικάκης, Κυριακή Μαυρογεώργη, Μάνος Μπατζόλης, Τίμος Μπατινάκης, Ορφέας Μπάτσιος, Αθηνά Μπίκου, Γεωργία Μπλιάτσου, Λαμπρινή Μποβιάτσου, Ισμήνη Μπονάτσου, Ρούλη Μπούα, Μαίρη Νταγιαντά, Ισαβέλλα Ντάσση, Ιόλη Ξιφαρά, Βασιλική Πανταζή, Γεύσω Παπαδάκη, Χριστίνα Παρασκευοπούλου, Μαριέττα Πεπελάση, Κατερίνα Πολυζωίδη-Μαυρολέων, Νατάσσα Πουλαντζά, Νίκη Πρόκου, Μιχάλης Σακαλής, Γιώργος Σαλταφέρος, Ιφιγένεια Σδούκου, Ζωή Σεκλειζιώτη, Αντωνία Σιμάτου, Νίκος Σίσκος, Μαρίνα Στελλάτου, Νίκος Τριανταφύλλου, Βάσω Τρίγκα, Κλαίρη Τσαλουχίδη-Χατζημηνά, Κατερίνα Τσεμπελή, Αγάπη Φεσατίδου-Ψαρράκη, Βιργινία Φιλιππούση, Στάθης Φώτης, Μαρία Χαλκιά, Αθηνά Χατζή, Νίκος Χιωτίνης.
Στο πλαίσιο της έκθεσης την Κυριακή 23 Απριλίου στις 11.00 το πρωί, η συμμετέχουσα ψυχολόγος & συγγραφέας θα παρουσιάσει το νέο βιβλίο της ΠΡΟΣΩΠΟΓΡΑΦΙΕΣ (εκδόσεις Ιανός). Στην παρουσίαση εκτός από τη συγγραφέα συμμετέχουν η Ίρις Κρητικού, αρχαιολόγος, ιστορικός τέχνης & ανεξάρτητη επιμελήτρια ο Κωστής Σχιζάκης, αρχιτέκτων & συγγραφέας και ο Μιχάλης Νηστικάκης, μουσικός.
Εγκαίνια: Σάββατο 22 Απριλίου 2023 στις 19.30
Παράλληλη εκδήλωση: Κυριακή 23 Απριλίου 2023 στις 11.00
Διάρκεια: έως και 19 Μαΐου 2023
Διεύθυνση: Νυμφών 3, Ηράκλειο
Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα-Παρασκευή 18:00-20:00 ή κατόπιν ραντεβοy