Ο Θανάσης Δρίτσας, Καρδιολόγος, Αναπληρωτής Διευθυντής, Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο, προσπαθεί (κυρίως) να απαντήσει στο ερώτημα: Παραμένει η άσκηση της ιατρικής ανθρωποκεντρική σήμερα;
Η μουσική που ακούγεται στο podcast είναι του Θανάση Δρίτσα
Δεν είναι τυχαίο ότι στον αρχαίο κόσμο η μουσική κρατούσε σταθερά τη θέση της στον κορμό της παιδείας. Είναι διαχρονική, βαθυστόχαστη και επιστημονικά προφητική η θέση του Αριστοτέλη για την αξία και τον ρόλο της μουσικής στην εκπαίδευση όπως με πληρότητα εκφράζεται στο βιβλίο του «Πολιτικά» στο κεφάλαιο Θ΄. Καθορίζει ως τέσσερα (4) τα κύρια μαθήματα στα οποία πρέπει να εκπαιδεύονται οι νέοι και αυτά είναι «γράμματα» (δηλ. ανάγνωση, γραφή, γραμματική), «γυμναστική», «ιχνογραφία» και «μουσική». Η θέση του Αριστοτέλη είναι ότι η μουσική τείνει κάπως προς την αρετή επειδή (όπως η γυμναστική διαπλάθει το σώμα), διαπλάθει το ήθος αλλά επίσης εκπαιδεύει τη φρόνηση και μαθαίνει τον άνθρωπο να απολαμβάνει σωστά και να περνάει ευχάριστα τις ώρες της ανάπαυσης. Και μάλιστα ο Αριστοτέλης έχει συλλάβει τους δύο τρόπους που ο άνθρωπος χρησιμοποιεί τη μουσική δηλαδή και ως «παιδεία» (δηλ. εκπαιδευτικό εργαλείο) και ως «παιδιά» (δηλ. παιχνίδι και ευχαρίστηση).
Ο Αριστοτέλης, προφητικά παραπέμπει στα πορίσματα της σύγχρονης νευροεπιστήμης. Έχει επιστημονικά αποδειχθεί σήμερα ότι τα παιδιά που ξεκινάνε νωρίς να μαθαίνουν μουσική (6-7 ετών) αποκτούν μεγαλύτερη ικανότητα συγκέντρωσης, καλύτερη μνήμη, μεγαλύτερη μαθηματική ικανότητα, αποκτούν πειθαρχία στη μελέτη τους και αποκτούν μεγαλύτερη κινητική δεξιότητα και ανεξαρτησία κινήσεων. Επίσης, τα παιδιά που συμμετέχουν σε ορχήστρες ή χορωδίες μαθαίνουν να συνεργάζονται καλύτερα με άλλα παιδιά και να αποκτούν μεγαλύτερη δυνατότητα ακρόασης του διπλανού τους ανθρώπου άρα και μεγαλύτερη ικανότητα επικοινωνίας. Επιπλέον στοιχεία από μια μακροχρόνια επιστημονική μελέτη στις ΗΠΑ έδειξαν ότι νέοι που μαθαίνουν μουσική γίνονται λιγότερα συχνά χρόνιοι χρήστες ναρκωτικών σε σχέση με νέους που δεν έχουν μουσική εκπαίδευση. Οι σύγχρονες μελέτες με απεικονιστικές τεχνικές του εγκεφάλου αποδεικνύουν ότι η μακροχρόνια μουσική εκπαίδευση οδηγεί σε μεγαλύτερη ανάπτυξη περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με γνωστικές αλλά και κινητικές δεξιότητες.
Τα πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα είναι ιδιαίτερα πειστικά όσον αφορά την ευεργετική επίδραση της σωματικής άσκησης στην ελάττωση του στρες, στην αύξηση της θετικής σκέψης και διάθεσης, στη βελτίωση της μνήμης και άλλων ανώτερων γνωστικών λειτουργιών όπως η ορθολογική σκέψη. Λίγο πολύ τα οφέλη της άσκησης στην αερόβια ικανότητα και την καρδιαγγειακή λειτουργία ήσαν αρκετά γνωστά, εδώ όμως έρχεται σήμερα η νευροεπιστήμη και η ψυχιατρική και συνδέουν μέσω της άσκησης Εγκέφαλο-Σώμα. Τα δεδομένα πρόσφατης ψυχιατρικής επιστημονικής μελέτης επιβεβαιώνουν ουσιαστικά το εξής Πλατωνικό κείμενο: «Για να πετύχει ο άνθρωπος στη ζωή του, ο Θεός του έδωσε δύο εργαλεία, την πνευματική καλλιέργεια και τη σωματική δραστηριότητα. Όχι χωριστά, το ένα για την ψυχή και το άλλο για το σώμα, αλλά και για τα δύο μαζί. Με αυτά τα δύο εργαλεία ο άνθρωπος μπορεί να φτάσει στην τελειότητα».
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ/WHO) στο τέλος του 2022 χτύπησε το καμπανάκι του κινδύνου με την ανακοίνωση του «Global status report on physical activity 2022» (Inactivity Report) γύρω από την πανδημία έλλειψης φυσικής δραστηριότητας και τη μεγάλη ανάγκη όλων των κρατών (ως επείγουσα δραστηριότητα) να αποκτήσουν πολιτική υγείας σε σχέση με την άσκηση ως πρόληψη. Η προαγωγή της άσκησης θα πρέπει λοιπόν να αποτελέσει κατεπείγουσα προτεραιότητα στις πολιτικές υγείας τα επόμενα χρόνια με δεδομένο επίσης ότι η πανδημία Covid επιδείνωσε σημαντικά τον περιορισμό της φυσικής δραστηριότητας σε παγκόσμιο επίπεδο.
