Πέντε ακραία και αμφιλεγόμενα έργα τέχνης από σύγχρονους καλλιτέχνες. Οι σύγχρονοι καλλιτέχνες συνεχίζουν να προκαλούν τους κανόνες της έκφρασης παίρνοντας ρίσκα και κάνοντας μεγάλες δηλώσεις.
Η καλλιτεχνική σκηνή είναι ένα διαρκώς εξελισσόμενο πεδίο νέων ιδεών για το πώς μπορούν να επικοινωνηθούν οι καλλιτεχνικές σκέψεις. Στην ιστορία της τέχνης, πολλοί καλλιτέχνες διακινδύνευσαν τη φήμη τους προκειμένου να προκαλέσουν. Οι σύγχρονοι καλλιτέχνες συνέχισαν αυτή την τάση χρησιμοποιώντας σοκαριστικά μέσα ή ακόμη και δημιουργώντας ανησυχητικό, ενοχλητικό περιεχόμενο.
Richard Prince: Σύγχρονοι καλλιτέχνες και οικειοποίηση
Θα μπορούσατε να κοιτάξετε τα έργα του Richard Prince και να αναρωτηθείτε το εξής: Πόσα πρέπει να αλλάξετε σε μια εικόνα ή ένα έργο τέχνης για να αποφύγετε τη λογοκλοπή; Ο Prince δουλεύει με την οικειοποίηση. Αυτό σημαίνει ότι οι καλλιτέχνες χρησιμοποιούν έργα που έχουν δημιουργηθεί από άλλους καλλιτέχνες και τα τροποποιούν με μικρούς τρόπους. Το New Portraits είναι μια σειρά που δημιούργησε ο Prince και αφορά τη χρήση φωτογραφιών που στην πραγματικότητα δεν τράβηξε ο ίδιος, ενώ τις εμφανίζει ως δικά του έργα τέχνης. Χρησιμοποιώντας τα προφίλ διασημοτήτων και απλών ανθρώπων στο Instagram, ο Prince στοχεύει να παρουσιάσει τα έργα του ως ένα σχόλιο για τη ματαιοδοξία, τα πνευματικά δικαιώματα και την παραδοσιακή προσωπογραφία. Επίσης, πειράζει τα σχόλια κάτω από τις φωτογραφίες προκειμένου να κάνει το έργο ένα μοναδικό έργο που διαφέρει από το πρωτότυπο που μπορεί εύκολα να βρεθεί στο διαδίκτυο.
Η σειρά του Prince προφανώς προκάλεσε αντιδράσεις λόγω της φαινομενικά απροκάλυπτης κατάχρησης των φωτογραφιών των ανθρώπων. Φανταστείτε να παίρνετε ένα στιγμιότυπο της φωτογραφίας κάποιου άλλου και να το δημοσιεύετε στο δικό σας προφίλ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σαν να είναι δικό σας.Αυτό σίγουρα θα προκαλούσε κάποια σχόλια από χρήστες που θα καυτηρίαζαν τη συμπεριφορά σας. Το ίδιο συνέβη και με τους χρήστες του Instagram, οι οποίοι αναρωτήθηκαν αν οι όποιες αναρτήσεις τους είναι ασφαλείς από την εκμετάλλευση άλλων ανθρώπων.
Επιπλέον, οι influencers του Instagram ήθελαν ένα κομμάτι από τα χρήματα που έβγαζε ο Prince από τη χρήση των εικόνων τους.
Chris Ofili: τέχνη ή αρρωστημένες καταστάσεις ;
Ο Chris Ofili είναι ένας σύγχρονος καλλιτέχνης που συνέβαλε στο Κίνημα Νέων Βρετανών Καλλιτεχνών. Δεδομένου ότι είχε μια έκθεση με τίτλο Sensation, μπορεί κανείς να συμπεράνει ότι είχε ως στόχο να προκαλέσει αναστάτωση με τα έργα του.
Το έργο που συγκέντρωσε τη μεγαλύτερη προσοχή ήταν το έργο του με τίτλο The Holy Virgin Mary. Η αποδοκιμασία αφορούσε τον αξέχαστο πίνακά του “Η Παναγία” (1996).
Φαινομενικά χλεύασε τη θρησκευτική και αιθέρια φύση των έργων της βυζαντινής εποχής, δημιουργώντας ένα οπτικά μη παραδοσιακό γυναικείο πορτρέτο. Επιπλέον, χρησιμοποίησε αποκόμματα από την πορνογραφία ως κολάζ για να κατασκευάσει τη μορφή του έργου, προσδίδοντας – ασεβώς – στοιχεία σεξουαλικότητας στην Παναγία. Ωστόσο, αυτό δεν ήταν το πιο σοκαριστικό μέρος του έργου τέχνης του Ofili.
Ίσως το πιο αποκρουστικό και ανήκουστο τμήμα της απεικόνισης της Παναγίας του ήταν ότι χρησιμοποίησε περιττώματα ελέφαντα στον πίνακα. Στην πραγματικότητα, ο Ofili ακούμπησε το έργο τέχνης πάνω σε δύο μεγάλες μπάλες κοπριάς ζώων στο πάτωμα. Στην πλειονότητά τους οι θεατές της δουλειάς του καλλιτέχνη προφανώς θεώρησαν ότι η παρέμβασή του ήταν ασεβής και ότι ο Ofili δεν άξιζε κανενός είδους αναγνώριση για το έργο του. Υπήρξαν δε και κάποιοι οι οποίοι έριξαν λευκή μπογιά στο έργο σε μια προσπάθεια να το καταστρέψουν.
Υπήρξε όμως και η άλλη άποψη. Ορισμένοι θεατές δήλωσαν ότι κατάλαβαν το όραμα του καλλιτέχνη. Ο Ofili εξέθετε την υποτιθέμενη λευκότητα και τη σεξουαλικοποίηση παλαιότερων έργων που απεικόνιζαν την Παναγιά, επιχειρώντας να τα εκσυγχρονίσει. Η χρήση αφρικανικών χαρακτηριστικών του προσώπου εκθέτει το γεγονός ότι τα προηγούμενα έργα ήταν αναπαράσταση. Η Ofili εκμεταλλεύτηκε αυτή την ιδέα και χάθηκε στη διαδικασία δημιουργίας του έργου με μια ποικιλία υφών και σχεδίων. Αν τύχει να πάτε να δείτε αυτό το έργο, φροντίστε να καλύψετε τη μύτη σας.
Damien Hirst: δολοφόνος ζώων ή καλλιτέχνης;
Ένας άλλος Βρετανός καλλιτέχνης, ο Damien Hirst, έχει ταλέντο στην αλληλεπίδραση μεταξύ τέχνης και επιστήμης. Αν και η Φυσική Ιστορία δεν ήταν η πρώτη του παράξενη σειρά, παραμένει μία από τις πιο διάσημες. Η σειρά αυτή περιλαμβάνει πραγματικά, νεκρά ζώα. Ο Hirst χρησιμοποίησε ταριχευμένα ζώα ως έργα τέχνης, αναρτώντας τα σε ένα δοχείο γεμάτο με φορμαλδεΰδη. Η ταριχευτική δεν είναι μια άγνωστη πρακτική που περιλαμβάνει το γέμισμα και τη συντήρηση νεκρών ζώων. Παρ’ όλα αυτά, η ανάρτηση τους σε υγρό και η έκθεση τους ως γλυπτό μπορεί να προκαλέσει σοκ σε κάποιους.
Δεν είναι μόνο ανησυχητικό να βλέπεις νεκρά ζώα να αιωρούνται σε φορμαλδεΰδη, αλλά η ατμόσφαιρα και ο χειρισμός των ζώων σε ολόκληρη την έκθεση δημιουργούν επίσης μια απόκοσμη, ενοχλητική αίσθηση.
Ορισμένα δείγματα βλέπουμε με τα κεφάλια τους αφαιρεμένα και τοποθετημένα σε ξεχωριστά δοχεία, ενώ άλλα έχουν κοπεί εντελώς στη μέση. Όπως φαίνεται στην παραπάνω φωτογραφία, υπάρχει ένα ανησυχητικό μήνυμα γραμμένο σε ένα από τα δοχεία που φαίνεται να έχει στηθεί ως κρεοπωλείο, αφήνοντας μια άσχημη γεύση στο στόμα όσων το βλέπουν. Αυτό δεν διαφέρει από τα άλλα έργα του Hirst. Ο καλλιτέχνης πάντα ενδιαφερόταν να εξερευνήσει τα όρια μεταξύ ζωής και θανάτου. Για παράδειγμα, ο Hirst δούλεψε με ανθρώπινα κρανία προκειμένου να εξερευνήσει περαιτέρω τις απόψεις του για τον θάνατο και τη διατήρηση της ζωής.
Marcus Harvey: Ο εραστής του αληθινού εγκλήματος
Myra by Marcus Harvey, 1995, via Saatchi Gallery
Ένα άλλο μέλος των Young British Artists, ο Marcus Harvey, ενσαρκώνει επίσης την αμφιλεγόμενη φύση της ομάδας. Όπως και ο Ofili, ο Harvey συμμετείχε στην έκθεση Sensation που διοργάνωσε ο Charles Saatchi. Ο πίνακας του 1995 με τίτλο “Myra” κυριολεκτικά συγκλόνισε στον κόσμο της τέχνης και όχι μόνο. Ενώ οι λάτρεις των αληθινών εγκλημάτων μπορούσαν να αντιληφθούν το σκεπτικό του καλλιτέχνη ως προς την εικαστική απεικόνιση της διαβόητης Βρετανίδας παιδοκτόνου, το ευρύ κοινό δυσανασχέτησε. Η Myra Hindley και ο φίλος της Ian Brady βίασαν και σκότωσαν τους Edward Evans, Lesley Ann Downey, John Kilbride, Pauline Reade και Keith Bennet. Ο Edward Evans ήταν ο μεγαλύτερος, σε ηλικία δεκαεπτά ετών και η Lesley An Downey ήταν η μικρότερη, σε ηλικία μόλις δέκα ετών.
Το έργο του περιλαμβάνει γλυπτική, ζωγραφική και φωτογραφία. Το 1995 δημιούργησε τη Myra ως ένα μείγμα και των τριών αυτών μέσων. Εμπνευσμένος από τη διάσημη αστυνομική φωτογραφία της δολοφόνου Myra Hindley του Moors, ο Harvey χρησιμοποίησε κεραμικά εκμαγεία του χεριού ενός παιδιού εκατοντάδες φορές.
Ως εκ τούτου, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι πολλοί Βρετανοί ενοχλήθηκαν από την επιλογή του εικαστικού να προβάλει με εντυπωσιακό τρόπο τη ζωή και τα αποτρόπαια εγκλήματα ενός δολοφόνου, έχοντας μάλιστα το θράσος να συμπεριλάβει αποτυπώματα παιδιών ως μέρος του έργου. Από τη σκοπιά του κοινού, ο Harvey έδινε προσοχή σε κάποιον που δεν άξιζε καμιά προσοχή. Από τη σκοπιά του εκείνος , όπως δήλωσε κάποια φορά σε συνέντευξή του, εξέφραζε την εθνική και ιστορική αγωνία που οι Βρετανοί αντιμετώπιζαν καθημερινά.
Andres Serrano, σύχρονοι καλλιτέχνες και βλασφημία
Όταν μιλάμε για εσκεμμένη βλασφημία της θρησκείας, το όνομα Andres Serrano θα είναι πιθανότατα το πρώτο όνομα που θα βγει από το στόμα των ειδικών. Θεωρούμενος ως ένας φωτογράφος με πολύ θράσος, ο Serrano είναι περισσότερο γνωστός για τη φωτογραφία του με τίτλο Piss Christ. Για τη δημιουργία αυτού του έργου, ο καλλιτέχνης έβαλε έναν πλαστικό σταυρό σε ένα δοχείο με τα ούρα του και τον φωτογράφισε. Ο κόσμος δεν ενθουσιάστηκε με το έργο. Καθώς η ιστορία της τέχνης είναι γεμάτη με θρησκευτικό υπόβαθρο, η τοποθέτηση ενός ειδωλίου του Ιησού σε ένα δοχείο με ούρα δεν θα μπορούσε να έρθει χωρίς αντιδράσεις. Στην πραγματικότητα, μια ομάδα αγνώστων κατέστρεψε το έργο το 2011.
Το Εθνικό Ίδρυμα Τεχνών εξέφρασε την αντίθεσή του με το έργο.
Ο Serrano, ο οποίος αντιμετωπίζει λογοκρισία και βίαιες απειλές εδώ και σχεδόν τρεις δεκαετίες, υποστηρίζει ότι πρέπει να προστατεύουμε κάθε λόγο – είτε συμφωνούμε με αυτόν είτε όχι.
Ωστόσο, όπως υπάρχει πάντα μια άλλη πλευρά σε κάθε ιστορία, ο Serrano είχε μια διαφορετική άποψη. Ήθελε να εκφράσει την εμπειρία του με την καθολική του ανατροφή και να δείξει την υποκρισία μέσα στην Εκκλησία. Κάνοντας αναφορές πίσω στο κίνημα Art for Art’s Sake, ο Andres Serrano πέτυχε το ίδιο πράγμα με τους ομοϊδεάτες του καλλιτέχνες του παρελθόντος: ενόχλησε τους ανθρώπους που αποφάσιζαν κατά πόσο η τέχνη ήταν αξιόπιστη. Διερεύνησε και δημιούργησε μια αντιπαράθεση μεταξύ αυτού που θεωρούνταν ιερό και αυτού που θεωρούνταν χυδαίο. Τα μεταγενέστερα έργα του έχουν, ωστόσο, λάβει πιο θετικές αντιδράσεις.
O ίδιος έχει δηλώσει για το έργο “Για μένα, το Piss Christ ήταν πάντα μια πράξη αφοσίωσης. Γεννήθηκα και μεγάλωσα καθολικός και είμαι χριστιανός σε όλη μου τη ζωή”