Νιλ Μαγκρέγκορ ” A History of the World in 100 Objects”
Το βιβλίο του Νιλ Μαγκρέγκορ ” A History of the World in 100 Objects” υιοθετεί μια τολμηρή, πρωτότυπη προσέγγιση της ανθρώπινης ιστορίας, εξερευνώντας τους πολιτισμούς του παρελθόντος μέσα από τα αντικείμενα που τους καθόρισαν.
Περιλαμβάνοντας μια μεγάλη σάρωση της ανθρώπινης ιστορίας, το βιβλίο ξεκινά με ένα από τα πρώτα σωζόμενα αντικείμενα που κατασκευάστηκαν από ανθρώπινα χέρια, ένα κοπτικό εργαλείο από το φαράγγι Olduvai στην Αφρική, και τελειώνει με αντικείμενα που χαρακτηρίζουν τον κόσμο στον οποίο ζούμε σήμερα.
Μέσα από τα μάτια του συγγραφέα, η ιστορία είναι ένα καλειδοσκόπιο – μεταβαλλόμενη, διασυνδεδεμένη, συνεχώς εκπλήσσει και διαμορφώνει τον σημερινό μας κόσμο με τρόπους που οι περισσότεροι από εμάς δεν έχουν ποτέ φανταστεί.
Μια πέτρινη στήλη μας μιλάει για έναν μεγάλο Ινδό αυτοκράτορα που κήρυττε την ανεκτικότητα στον λαό του- ισπανικά οκτάρια μας μιλούν για την αρχή ενός παγκόσμιου νομίσματος- και ένα πρώιμο βικτοριανό σερβίτσιο τσαγιού μας μιλάει για τον αντίκτυπο της αυτοκρατορίας.
Μια πνευματική και οπτική πανδαισία, αυτό είναι ένα από τα πιο συναρπαστικά και ασυνήθιστα βιβλία ιστορίας που έχουν εκδοθεί τα τελευταία χρόνια.
‘Λαμπρό, συναρπαστικά γραμμένο, βαθιά ερευνημένο’ Mary Beard, Guardian
“Ένας θρίαμβος: εξαιρετικά δημοφιλές και δικαίως επαινείται ως μία από τις πιο αποτελεσματικές και πνευματικά φιλόδοξες πρωτοβουλίες για τη δημιουργία “δημόσιας ιστορίας” εδώ και πολλές δεκαετίες” Sunday Telegraph
‘Εξαιρετικά ευφυές, απολαυστικά γραμμένο και απόλυτα συναρπαστικό’ Timothy Clifford, Spectator
‘Πρόκειται για ένα βιβλίο ιστορίας, ζωντανό και πνευματώδες, που λάμπει από ιδέες, συνδέσεις, σοκ και απολαύσεις’ Gillian Reynolds Daily Telegraph
Ιδού πώς είδε το συγκεκριμένο βιβλίο ο Θοδωρής Γεωργακόπουλος
Αυτό το βιβλίο είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα άσκηση: πώς θα έμοιαζε η ιστορία του κόσμου, αν την βλέπαμε μέσα από τις ιστορίες 100 αντικειμένων που κατασκευάστηκαν από ανθρώπους, από τα βάθη της αρχαιότητας μέχρι σήμερα;
Ο ιστορικός Νιλ Μαγκρέγκορ κάνει ακριβώς αυτό και το πείραμα είναι αρκετά επιτυχημένο. Το βιβλίο αυτό δεν ξεκίνησε ως βιβλίο αλλά ως ραδιοφωνική εκπομπή -οπότε θα σας πρότεινα ένθερμα να προτιμήσετε να το ακούσετε παρά να το διαβάσετε. Η επιλογή των αντικειμένων είναι ενδιαφέρουσα και δίνει μεγαλύτερη έμφαση σε παλαιότερες, λιγότερο γνωστές εποχές.
Περιλαμβάνει διάσημα αντικείμενα όπως η στήλη της Ροζέτας, αλλά και λιγότερο γνωστά, όπως ένα άγαλμα του 800 μ.Χ. που δείχνει την Τάρα, το πνεύμα της συμπόνοιας από τη Σρι Λάνκα.
Όπως γίνεται σε διάφορες απόπειρες καταγραφής μιας παγκόσμιας ιστορίας, ο πλούτος και η ποικιλία των πολιτισμών που γέννησε η ανθρωπότητα εντυπωσιάζει ανθρώπους που διδάχτηκαν μια ιστορία πολύ τοπική, στενή και περιορισμένη. Και, αν και πολλά από τα αντικείμενα δεν είναι πολύ ενδιαφέροντα, άλλα πυροδοτούν τη σκέψη και τη φαντασία και δημιουργούν ακόμα περισσότερα ερωτήματα. Για παράδειγμα: γιατί η Δυναστεία των Πτολεμαίων δεν είναι καταγεγραμμένη στο συλλογικό μας ασυνείδητο ως κομμάτι της αρχαίας ελληνικής ιστορίας; Γιατί δεν θεωρούμε την Κλεοπάτρα, την Αλεξάνδρεια και τη Στήλη της Ροζέτας ελληνικά πράγματα; Πάντα το είχα απορία -και τώρα ακόμα περισσότερο.
Υπάρχει όμως ένας μεγάλος αστερίσκος στο βιβλίο αυτό. Ένα μεγάλο πρόβλημα. Ένα στοιχείο που, από τη στιγμή που κανείς το πάρει χαμπάρι, είναι δύσκολο να μη μολύνει την ανάγνωση/ακρόαση. Να σας το πω;
Ο Νιλ Μαγκρέγκορ δεν είναι ένας απλός ιστορικός. Από το 2002 μέχρι το 2015 ήταν διευθυντής του Βρετανικού Μουσείου. Το ένα κοινό χαρακτηριστικό όλων των αντικειμένων που περιγράφονται στο βιβλίο είναι το ότι έχουν κατασκευαστεί από ανθρώπινα όντα. Το άλλο: ότι βρίσκονται όλα στο Βρετανικό Μουσείο. Και τι είναι η μεγάλη πλειοψηφία των αντικειμένων που βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο; Ακριβώς.
Κλεμμένα.
Ένα σημαντικό πρόβλημα στον πυρήνα αυτού του βιβλίου είναι το ότι πολλά από αυτά τα αντικείμενα, που λένε την συναρπαστική ιστορία αυτού του παράδοξου είδους που κυριάρχησε σε αυτό τον πλανήτη, είναι κλεμμένα από τα μέρη όπου κατασκευάστηκαν.
Ο κύριος Μαγκρέγκορ μόνο σποραδικά αναφέρεται σε αυτή τη λεπτομέρεια (πάντως δεν την αγνοεί εντελώς). Αλλά το βιβλίο του είναι μολυσμένο από αυτή την αλήθεια. Πώς πανηγυρίζεις, κύριε, για τα επιτεύγματα όλων αυτών των μακρινών μυστηριωδών πολιτισμών, την ώρα που το ίδιο το γεγονός ότι τα κραδαίνεις περιφερόμενος στο μουσείο σου φέρνει στο μυαλό απίστευτες πράξεις βίας και εξαπάτησης αυτών ακριβώς των πολιτισμών από τους δικούς σου προγόνους; Η υποκρισία και η βροντερά αποικιοκρατική θέαση του κόσμου που η ίδια η ύπαρξη του Βρετανικού Μουσείου υπηρετεί είναι ένα διαρκές υπόβαθρο στο βιβλίο. Συχνά έρχεται και στην επιφάνεια. Θυμάστε εκείνο το άγαλμα της Τάρας από τη Σρι Λάνκα; Το 1830, με το που έφτασε από την αποικία στο μουσείο οδηγήθηκε απευθείας στις αποθήκες των υπογείων -όπου κρυμμένο, μακριά από τα μάτια του κόσμου, βρίσκεται το 92% της συλλογής του- και όπου έμεινε για τριάντα χρόνια. Ειδικοί ερευνητές έπρεπε να πάρουν άδεια για να το κοιτάξουν. Γιατί; Επειδή η αναπαράσταση της θεάς ήταν γυμνόστηθη. Οι Βρετανοί φοβούνταν μήπως και σκανδαλιστούν τα πλήθη….