Γκράχαμ Γκρην: θα έμπαινε ακόμη και στη φυλακή για να εκδοθεί η «Λολίτα»
Το ημερολόγιο της Βέρα Ναμπόκοφ, το οποίο κυκλοφόρησε προσφάτως από τον εκδοτικό οίκο L’Herne, αποκαλύπτει πως ο γνωστός συγγραφέας Γκράχαμ Γκρην [Graham Greene] έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι του για να εκδοθεί η «Λολίτα» τον Βλαντίμιρ Ναμπόκοφ [Vladimir Nabokov] στη Μεγάλη Βρετανία, και μάλιστα, ήταν διατεθειμένος να μπει στη φυλακή υπερασπιζόμενος το μυθιστόρημα. Η «Λολίτα» κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Πατάκη, σε μετάφραση Γιώργου-Ίκαρου Μπαμπασάκη.
Ο Γκράχαμ Γκρην έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι του για να κυκλοφορήσει η Λολίτα (εκδ. Πατάκη, μτφρ. Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης) του Βλαντίμιρ Ναμπόκοφ στη Μεγάλη Βρετανία, αποκαλύπτει το μέχρι πρότινος αδημοσίευτο ημερολόγιο της συζύγου του Ναμπόκοφ, Βέρα. Μάλιστα, ο Γκρην ήταν πρόθυμος να μπει στη φυλακή υπερασπιζόμενος το μυθιστόρημα του ομότεχνού του.
Είναι γεγονός πως ο Ναμπόκοφ δυσκολεύτηκε να βρει εκδότη για το σκανδαλώδες μυθιστόρημά του, το οποίο παρουσιάζει τις εμμονές ενός μεσήλικα καθηγητή με ένα δωδεκάχρονο κορίτσι. Η Λολίτα απορρίφθηκε από τέσσερις Αμερικανούς εκδότες και εντέλει κυκλοφόρησε το 1955, στα αγγλικά, από τον εκδοτικό οίκο Olympia Press, ο οποίος έδρευε στο Παρίσι.
Ωστόσο, το βιβλίο πέρασε σχεδόν απαρατήρητο, μέχρι που ο Γκράχαμ Γκρην, συγγραφέας σημαντικών μυθιστορημάτων, έγραψε μια εγκωμιαστική κριτική γι’ αυτό στους Sunday Times, χαρακτηρίζοντάς το ως «ένα από τα τρία καλύτερα μυθιστορήματα που διάβασε εκείνη τη χρονιά».
Σύμφωνα με το ημερολόγιο της Βέρα Ναμπόκοφ, ο συντάκτης της Sunday Express, Τζον Γκόρντον, ξεκίνησε μια εκστρατεία με στόχο την απαγόρευση της Λολίτας, γράφοντας πως ήταν «το πιο ανήθικο βιβλίο που είχε διαβάσει στη ζωή του», πως ήταν «ανόθευτη, άνευ ορίων πορνογραφία».
Κατόπιν, το Υπουργείο Εσωτερικών στο Λονδίνο άσκησε πίεση στο Υπουργείο Εσωτερικών της Γαλλίας προκειμένου να απαγορεύσει το βιβλίο, κάτι που έγινε το 1958. Όμως, η απαγόρευση άρθηκε σύντομα, και το ίδιο έτος, ο Βρετανός εκδότης Τζορτζ Γουίντεφελντ επικοινώνησε με τον Ναμπόκοφ, εκφράζοντάς του την επιθυμία του να εκδώσει τη Λολίτα στη Μ. Βρετανία. Ωστόσο, ο συνέταιρος του Γουίντεφελντ, Νάιτζελ Νίκολσον, ήταν πιο επιφυλακτικός.
Στις 29 Ιανουαρίου 1959, η Βέρα έγραψε στο ημερολόγιό της πως ο Νίκολσον, ο οποίος είχε εκλεγεί βουλευτής με το κόμμα των Συντηρητικών, «ήρθε αντιμέτωπος με τη δυσαρέσκεια των πολύ συντηρητικών και πολύ πλούσιων ψηφοφόρων του στο Μπόρνμουθ», οι οποίοι δεν επιθυμούσαν την έκδοση του βιβλίου του Ναμπόκοφ. Επίσης, η μητέρα του Νίκολσον, η πεζογράφος και ποιήτρια Βίτα Σάκβιλ-Γουέστ, φίλη και σύντροφος της Βιρτζίνια Γουλφ, είχε πει στον γιο της πως «δεν έβλεπε καμία λογοτεχνική αξία στο βιβλίο του Ναμπόκοφ».
Η Βέρα σημειώνει πως ο Γκράχαμ Γκρην, υποθέτοντας πως μεγάλο μέρος της Λολίτας θα λογοκρινόταν μετά από παρέμβαση του Νίκολσον, είχε ζητήσει από τον εκδότη του, τον Μπόντλεϊ Χεντ, να γράψει στον Ναμπόκοφ λέγοντάς του πως «ήταν πρόθυμος να δημοσιεύσει ολόκληρο το βιβλίο» και πως ο Γκρην θα εγγυόταν προσωπικά για τον Ναμπόκοφ.
«Αυτός [ο Γκρην] είναι διατεθειμένος… να μπει στη φυλακή για τη Λολίτα. […] Μάλλον οι λογοκριτές θα διστάσουν να συλλάβουν τον εκδότη της Λολίτας, αν πρέπει να συλλάβουν πρώτα τον Γκράχαμ Γκρην», γράφει η Βέρα.
Ο Γουίντεφελντ δημοσίευσε τελικά τη Λολίτα, και μέσα σε δυο εβδομάδες, πουλήθηκαν περισσότερα από 80.000 αντίτυπα του βιβλίου.
Το ημερολόγιο της Βέρα Ναμπόκοφ κυκλοφόρησε προσφάτως από την εκδοτική L’Herne με τον τίτλο L’ouragan Lolita (Ο τυφώνας Λολίτα). Από τον ίδιο εκδοτικό, κυκλοφόρησε και μια συλλογή που περικλείει λιγότερο γνωστά κείμενα του Ναμπόκοφ, όπως ποιήματα, σενάρια, δοκίμια και επιστολές του προς τον Άλφρεντ Χίτσκοκ, τον Στάνλεϊ Κούμπρικ και τον Κένεθ Τάιναν.