Περίπου έναν μήνα προτού διαγνωστεί, η Μερόπη πείναγε και δίψαγε περισσότερο απ’ ό,τι συνήθως. «Επινα ασταμάτητα νερό όλη μέρα και έτρωγα ακραίες ποσότητες. Σκεφτόμουν συνέχεια το φαγητό. Είχα εμμονή να τρώω γλυκά, ενώ δεν μου αρέσουν. Οσο περνούσαν οι μέρες, καταλάβαινα πως αυτό δεν είναι φυσιολογικό και ότι κάτι έχω. Ολοι μου λέγανε ότι είναι μια χαρά και “επιτέλους έχεις κι εσύ λιγούρες”. Αλλά εγώ σκεφτόμουν ότι είναι διαβήτης».
Λεπτόκορμη και με καλή φυσική κατάσταση, καθώς είναι η νεαρή γυναίκα που στα 29 της διαγνώστηκε με διαβήτη τύπου Ι, δεν αποδέχτηκε εύκολα τη νέα πραγματικότητα του εφ’ όρου ζωής συνδρόμου, πιστεύοντας ότι πάντα τρεφόταν ισορροπημένα και λιτά. «Επειδή είχε η μαμά και η γιαγιά μου, το φοβόμουν πολύ και πήγαινα κάθε χρόνο για εξετάσεις. Την τελευταία φορά ο γιατρός μου είχε πει ότι έχω καταπληκτική φυσική κατάσταση και διατροφή και δεν υπάρχει περίπτωση ποτέ να το πάθω κι εγώ. Αλλά αυτό δεν είναι αλήθεια. Ο διαβήτης τύπου Ι είναι ένα αυτοάνοσο και δεν σχετίζεται με το τι τρως και τις κάνεις».
Αρνηση
Η Μερόπη υποδέχτηκε τα νέα της διάγνωσής της με άρνηση. «Είπα στη γιατρό “έχει γίνει κάποιο λάθος”. Μου λέει “όχι, Μερόπη μου, δεν γίνεται να υπάρχει λάθος”. Μετά πήγα στο μπάνιο, έκλαψα λίγο, της ζήτησα να μου ξανακάνει μέτρηση και αυτό είχε ανέβει ακόμα πιο πολύ. Και τότε μου είπε ότι έπρεπε να μεταφερθώ στο νοσοκομείο γιατί θα πάθω κετοξέωση».
Η νέα ασθενής νοσηλεύθηκε για δύο εβδομάδες μέχρι να ρυθμιστεί ο διαβήτης και να εξοικειωθεί με το τι πρέπει να κάνει εφεξής. «Πώς μετράω τη γλυκόζη, πώς μετράω τα γραμμάρια, τους υδατάνθρακες, πόσες μονάδες ινσουλίνης κάνω το πρωί και πόσες το βράδυ, πόσες μονάδες κάνω στην ταχεία ινσουλίνη μετά το φαγητό. Ενιωθα χάλια, ένιωθα ότι είμαι αδύναμη και ευάλωτη. Ηταν πάντα η μεγάλη μου φοβία να έχω κάτι που δεν μπορώ να ελέγξω. Ενιωθα επίσης ότι δεν το άξιζα καθόλου. Με είχε πιάσει το παράπονο ότι γιατί να το πάθω εγώ αυτό, αφού δεν έκανα ποτέ κατάχρηση φαγητού και ζάχαρης, γιατί τώρα πρέπει να τρώω ένα μπισκότο και να κάνω ένεση; Ενιωθα ότι δεν θα γίνω ποτέ καλά, ότι θα είμαι αδύναμη, ότι δεν θα μπορώ να κάνω αυτά που κάνουν οι άλλοι».
Σημασία στην πρόληψη
Ο διαβήτης απασχολεί πάνω από ένα εκατομμύριο άτομα στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία που επικαλείται ο αναπληρωτής καθηγητής Παθολογίας και Διαβήτη Παναγιώτης Χαλβατσιώτης – περισσότεροι από έναν στους δέκα. «Αλλά αν πούμε ότι δέκα άτομα γνωρίζουν ότι έχουν διαβήτη, υπάρχουν άλλοι πέντε που δεν το γνωρίζουν», λέει στην «Κ». «Αν ο διαβήτης υπάρχει και δεν τον ρυθμίζουμε, μπορεί να προκαλέσει βλάβες που όταν εμφανιστούν θα είναι αργά να τις αντιστρέψουμε, για αυτό έχει σημασία η έγκαιρη διάγνωση».
Ο διαβήτης είναι και το μόνο νόσημα για το οποίο η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών το 2006 εξέδωσε απόφαση αντιμετώπισής του. «Γιατί μπορεί να κατακρημνίσει όλα τα συστήματα υγείας λόγω του υψηλού κόστους των αναλωσίμων, των νοσηλειών και των φαρμάκων που πρέπει να χορηγηθούν για τη ρύθμισή του», εξηγεί ο καθηγητής.
Ο διαβήτης τύπου Ι, τον οποίο έχει η Μερόπη –ή παιδικός διαβήτης– αφορά το 5% των περιπτώσεων στην Ελλάδα, και οι ασθενείς δεν υπόκεινται σε σοβαρούς περιορισμούς στη διατροφή τους, εφόσον έχουν εκπαιδευτεί για να υπολογίζουν τις μονάδες ινσουλίνης, ώστε να ελέγχουν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. «Οι άνθρωποι με διαβήτη τύπου ΙΙ, όμως, θα πρέπει να έχουν πειθαρχημένο πρότυπο διατροφής», λέει ο κ. Χαλβατσιώτης και επισημαίνει ότι στις ομάδες υψηλού κινδύνου ανήκουν άτομα με οικογενειακό ιστορικό διαβήτη, γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών και όσες ανέπτυξαν διαβήτη κύησης κατά την εγκυμοσύνη, όσοι έχουν υπέρταση και υψηλή χοληστερίνη.
Την πιο συνήθη κατηγορία, όμως, αποτελούν τα άτομα με προβλήματα στη ρύθμιση του βάρους. «Τα υπέρβαρα ή παχύσαρκα άτομα, που δυστυχώς στην Ελλάδα δεν είναι λίγα. Εχουμε την πρώτη θέση στην Ευρώπη στην παιδική παχυσαρκία που σημαίνει ότι σε 15-20 χρόνια από τώρα, όταν τα παιδιά γίνουν ενήλικες και εμφανίσουν διαβήτη, θα έχουμε μεγάλο πρόβλημα με επιπλοκές. Θα έχουμε εγκεφαλικά σε ανθρώπους 35 χρόνων, γιατί ο διαβήτης οδηγεί σε καρδιαγγειακά νοσήματα», υπογραμμίζει.
«Κάνω τη δουλειά ενός οργάνου»
Η Μερόπη σήμερα έχει εντάξει τον διαβήτη στην καθημερινότητά της. «Σου δίνουν κάποιες βασικές οδηγίες οι γιατροί, αλλά το βρίσκεις μόνος σου, γιατί λειτουργεί εντελώς διαφορετικά σε κάθε σώμα και επίσης είναι συνεχώς μια μαθηματικοποίηση της καθημερινότητας. Δεν μετράς μόνο το φαγητό, αλλά αν ξύπνησες νωρίς, αν έχεις κάνει γυμναστική, πόσες ώρες θα δουλέψεις, τι καιρό έχει. Λειτουργεί διαφορετικά όταν έχει κρύο, υγρασία ή ζέστη. Επίσης, είναι κάτι που αλλάζει συνεχώς. Μπορεί για δύο εβδομάδες να είναι ρυθμισμένο και μετά να αλλάξεις δουλειά και αυτό να αλλάξει. Κάνεις τη δουλειά ενός οργάνου, πρέπει συνεχώς να σκέφτεσαι τι θα έκανε το πάγκρεας για να λειτουργεί σωστά και να το κάνεις κι εσύ», λέει, αλλά πλέον οι υπολογισμοί αυτοί έχουν αυτοματοποιηθεί.
Μαζί με τα κλειδιά και το πορτοφόλι της, τώρα έχει στην τσάντα της τα στιλό ινσουλίνης και τις βελόνες μέτρησης – ένα κόστος πολύ υψηλό που όμως καλύπτεται από το ταμείο ασφάλισης. «Τίποτα δεν με έχει διδάξει», λέει ερωτηθείσα για τα πιθανά διδάγματα του συνδρόμου. «Αλλά νιώθω πολύ ωραία, γιατί είναι κάτι το οποίο με συνέτριψε, με έκανε να νιώσω πολύ αδύναμη, αλλά πλέον έχουν περάσει δύο χρόνια και νιώθω πιο δυνατή από πριν. Κάνω ό,τι έκανα και ακόμα περισσότερα πράγματα», καταλήγει προσθέτοντας την προτεραιοποίηση της αυτοφροντίδας. «Προσέχω πολύ τον εαυτό μου και να είναι όλα πάντοτε ρυθμισμένα».
Ο διαβήτης ήταν κάποτε «ποινή θανάτου», λέει και ο διαβητολόγος κ. Χαλβατσιώτης. Αλλά τον Οκτώβριο του 1921 οι επιστήμονες Frederic Banting και Charles Best προχώρησαν σε μια ανακάλυψη που θα έσωζε εκατομμύρια ζωές, αυτή της ινσουλίνης. Η Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη τιμάται την επέτειο των γενεθλίων του Banting, για να υπενθυμίζει την ανάγκη της πρόληψης αλλά και τη διαθεσιμότητα των μέτρων αντιμετώπισης ενός συνδρόμου που, παρά τη σοβαρότητά του, μπορεί να ενσωματωθεί σε μια φυσιολογική καθημερινότητα, με τις κατάλληλες οδηγίες, την ιατρική φροντίδα και την υιοθέτηση ενός ισορροπημένου μοντέλου ζωής.
ΕΛΒΙΡΑ ΚΡΙΘΑΡΗ