Η θνητή Ευρώπη
Μαζί με την ευρωπαϊκή σημαία, τον ευρωπαϊκό ύμνο και το έμβλημα “Ενωμένη στην
Πολυμορφία”, η “Ημέρα της Ευρώπης” αποτελεί μέρος του ευρωπαϊκού εικονογραφικού
οπλοστασίου. Η αναφορά στη δήλωση Σουμάν ως αφετηρία της ευρωπαϊκής οικοδόμησης
υπαινίσσεται μια γραμμική διαδικασία προόδου.
Όμως, λίγο πριν από την 74η επέτειο της δήλωσης Σουμάν, ο Γάλλος Πρόεδρος, στην
ομιλία του στην Σορβόννη, αμφισβήτησε το ευρωπαϊκό τελεολογικό δόγμα. Προειδοποίησε
ότι “η Ευρώπη μπορεί να πεθάνει”. Η δήλωση αυτή σηματοδοτεί την τομή την οποία βιώνει
η Ευρώπη. Ο ρωσικός παράγων, δομικό στοιχείο της ευρωπαϊκής γεωπολιτικής από την
εποχή του Μεγάλου Πέτρου, επανήλθε, μετά από μια περίοδο σχετικής αδράνειας. Καθώς
οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν επικεντρωθεί στην αντιπαράθεση με την Κίνα, ανοίγεται ένα
ευρωπαϊκό παράθυρο ευκαιρίας για τη Μόσχα.
Η Ρωσία απειλείται, επίσης, από την κινεζική άνοδο. Με σοβαρό δημογραφικό πρόβλημα
και τεράστιες αραιοκατοικημένες εκτάσεις όμορες με την Κίνα, έχει ανάγκη από την
Ευρώπη. Η επίδειξη στρατιωτικής ισχύος και αποφασιστικότητας από τη μια και τα
οικονομικά συμφέροντα από την άλλη δημιουργούν ένα μείγμα εκφοβισμού/πρόσκλησης, η
επίδραση του οποίου θα γίνει φανερή όταν λήξει ο ρωσο-ουκρανικός πόλεμος. Στόχος είναι
η “φινλανδοποίηση”.
Στο σημερινό πολεμικό κλίμα και σε προέκταση των μετα-ψυχροπολεμικών
ψευδαισθήσεων ως προς τη διάλυση του ρωσικού συνόλου, καλλιεργείται η εντύπωση ότι,
με μερικές εδαφικές αβαρίες, η Ευρώπη μπορεί να απαλλαγεί από τη ρωσική πρόκληση.
Όμως, η Γεωγραφία δεν αλλάζει και οι λαοί δεν εξαφανίζονται από τη μια ημέρα στην
άλλη. Στο μεταπολεμικό μέλλον η Ευρώπη θα επηρεαστεί δομικά από τη δυναμική που θα
διαμορφώσει με τη Ρωσία.
“Η Ευρώπη θα γίνει άραγε αυτό που είναι πραγματικά, δηλαδή ένα μικρό ακρωτήρι της
ασιατικής ηπείρου* ή, αλλοιώς, θα παραμείνει αυτό που φαίνεται να είναι, δηλαδή το
πολύτιμο τμήμα του γήινου κόσμου, το μαργαριτάρι της σφαίρας, ο νους ενός τεράστιου
σώματος”, αναρωτιόταν ο Paul Valéry (La crise de l’esprit, 1919).
Με τη Ρωσία να απειλεί/δελεάζει την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες να
διακυμαίνονται, το δίλημμα του Paul Valéry επανέρχεται. Ο Γάλλος Πρόεδρος μοιάζει να
τον είχε κατά νουν και ως προς τις θέσεις του για τη θνητότητα των πολιτισμών: « Εμείς, οι
πολιτισμοί, γνωρίζουμε τώρα ότι είμαστε θνητοί” (La crise de l’esprit, 1919).
Τα νέα διακυβεύματα ξεπερνούν κατά πολύ τις οικονομικο-κοινωνικές αναλύσεις που
κυριάρχησαν στο παρελθόν. Για να τιμήσουμε την ημέρα της Ευρώπης, εκτός από τις
τρέχουσες οικονομικές προτάσεις, οφείλουμε να εγκύψουμε στους προβληματισμούς των
Ευρωπαίων διανοουμένων του Μεσοπολέμου. Ακόμη και με οικονομική ευρωστία, η
Ευρώπη παραμένει θνητή.
ΠΗΓΗ ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ