Ζούμε πλέον σε ένα ναρκοθετημένο πεδίο με απρόβλεπτες τις εξελίξεις
Eυτύχης Βαρδουλάκης*
Όλοι οι σοβαροί αναλυτές που παρακολουθώ (σε Ελλαδα και εξωτερικό) είναι μαγκωμένοι και αμήχανοι με την κατάσταση στη Μέση Ανατολή.
Και πράγματι, ενώ σε κάθε κρίση υπάρχει ένα πλαίσιο και κάποια δεδομένα εδώ τα σκοτεινά σημεία είναι πολύ περισσότερα . Όχι μόνο επειδή υπάρχουν σημεία και παράμετροι που δεν είναι γνωστά (πχ. η ποικιλόμορφη στήριξη της Κίνας στο Ιράν) ούτε καν στους ίδιους τους εμπλεκόμενους, αλλά γιατί καν δεν έχει οριστεί το πλαίσιο των επιδιώξεων της κάθε πλευράς.
Αυτή τη στιγμή δεν ξέρουμε αν οι ΗΠΑ θα προσχωρήσουν πλήρως στη γραμμή του Ισραήλ για διακοπή του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν ή αν θα επιστρέψουν στην παλιά τους θέση για ανάπτυξή του μέχρι το σημείο της πολεμικής χρήσης.
Επίσης δεν ξέρουμε τι πληροφορίες έχει το Ισραήλ και αν όντως οι Ιρανοί είχαν προχωρήσει πέραν του πλαισίου που είχε συμφωνηθεί. Απο το γεγονός αυτό εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό και το τι πρέπει να γίνει. Αν πχ το Ιράν είχε όντως περάσει τα όρια και προχωρούσε προς ανάπτυξη πυρηνικών όπλων ποιος μπορεί να ψέξει το Ισραήλ που σε αυτή την περίπτωση θα αντιμετωπίσει δεδομένα υπαρξιακο προβλημα;
Δεν ξέρουμε επίσης τι ακριβώς θέλει ο Τραμπ και μέχρι που θα φτάσει. Τη στρατιωτική ισχύ την έχει. Τη βούληση; Ο πρόεδρος που εξελέγη με σημαία τον απομονωτισμό και τα συνθήματα για «κανέναν πυροβολισμό εκτός ΗΠΑ» θα μπορέσει να επιβάλει στο δικό του χώρο πολιτικής επιρροής μια θεαματική αλλαγή πολιτικής. Δείτε στα σχόλια μετά μια συζήτηση-καυγά μεταξύ του σκληρού τραμπικου δημοσιογράφου Τακερ Καρλσον (αυτός που έκανε μια συνέντευξη-πλυντήριο και με τον Πούτιν) και του επίσης τραμπικου ρεπουμπλικανου γερουσιαστή Τεντ Κρουζ όπου έχουν αντίθετες απόψεις. Στην Καθημερινή σήμερα ο Στηβ Μπάνον, γνωστή μορφή του κινήματος MAGA, λέει στο Ισραήλ να τα βγάλει πέρα μόνο του.
Ο Τραμπ δεν θα είναι εύκολο να ισορροπήσει ανάμεσα στις δύο απόψεις και μετά βεβαιότητας δεν μπορεί να σταθεί ως πρόεδρος χωρίς τη στήριξη και των δύο τάσεων των Ρεπουμπλικανών.
Δεν ξέρουμε ούτε καν τα στρατιωτικά δεδομένα. Σε αεροπορική ισχύ το Ισραήλ δεν βλέπει κανέναν. Αλλά δεν ξέρουμε αν αυτό αρκεί, όσο σοβαρά και αν είναι τα χτυπήματα. Τα δε σενάρια αλλαγής καθεστώτος στο Ιράν δεν ακούγονται πολύ εφικτά. Αυτό – αν μη τι άλλο – προϋποθέτει την υπάρξη δυνάμεων στο εσωτερικό της χώρας που είναι έτοιμες να αναλάβουν ή που ήδη δραστηριοποιούνται παρασκηνιακά είτε με μορφή αντάρτικου είτε με άλλους τρόπους. Στο Ιράν δεν νομίζω ότι υπάρχει αυτή η συνθήκη. Και το να πιστεύουμε ότι μία χώρα 90 εκατομμυρίων θα αλλάξει κυβέρνηση και θα κυβερνηθεί ξαφνικά από τους εξόριστους ιρανούς και το γιο του Σάχη δεν είναι πολύ σοβαρό.
Δεν ξέρουμε επίσης το μέγεθος των επιπτώσεων. Θα επηρεαστεί η τιμή του πετρελαίου τροφοδοτώντας ένα νέο παγκόσμιο κύμα ακρίβειας όπως συνέβη και με την ουκρανική κρίση; Ή θα καθαρίσουν οι υπόλοιπες αραβικές πετρελαιοπαραγωγές χώρες που μισούν μεν το Ιράν και τα έχουν βρει μια χαρά με το Ισραήλ και της ΗΠΑ, αλλά δεν θέλουν να δουν και το Ισραήλ να υπερενισχυεται και να προκαλεί χάος στη γειτονιά. Αυτή η παράμετρος – των οικονομικών επιπτώσεων – επίσης θα καθορίσει την στάση όλων των δυτικών κυβερνήσεων που αμφιβάλλω αν μπορούν να διαχειριστούν μία δεύτερη πληθωριστική κρίση.
Γενικώς, είμαστε σε ένα «σαλούν χωρίς σερίφη» για να δανειστώ έναν εξαιρετικό τίτλο του Αλέξη Παπαχελά σε άρθρο του την περασμένη Κυριακή. Ενα ναρκοθετημένο τοπίο, χωρίς ισορροπίες όπου η αστάθεια που υπάρχει – είτε λόγω της ενίσχυσης περιφερειακών δυνάμεων που θέλουν γεωπολιτική ισχύ, είτε λόγω του χώρου που άφησαν οι αμερικάνοι – έχει ανοίξει την όρεξη σε πολλούς να αλλάξουν τα δεδομένα προς οφελός τους.
Για μια χώρα όπως η δική μας που δεν θέλει εντάσεις, δεν θέλει αλλαγές, δεν θέλει αναθεώρηση κανενός στάτους κ ο στην ευρύτερη περιοχή μας αυτό το περιβάλλον μόνο επιπλέον ανησυχία προκαλεί.
ΥΓ: Οι μόνοι που έχουν βεβαιότητες είναι οι ιδεοληπτικοί που τοποθετούνται με αταβιστικούς όρους – για να μην πω με παβλωφικούς. Ευτυχισμένοι άνθρωποι, αλλά δεν είναι για να τους παίρνεις και στα σοβαρά…
*Ο Ευτύχης Βαρδουλάκης είναι επικοινωνιολόγος
