Ο Κύκλος των Μουσείων, με την Πάτρα στο προσκήνιο
Ένα λεύκωμα της LAMDA Development, μια περιήγηση στο παρελθόν μιας από τις πιο εξωστρεφείς πόλεις της Μεσογείου.
Η LAMDA Development παρουσίασε τον 24ο τόμο της εκδοτικής σειράς «Ο Κύκλος των Μουσείων» με τίτλο «Το Αρχαιολογικό Μουσείο Πατρών».
Εδώ και σχεδόν τριάντα χρόνια, ο «Κύκλος των Μουσείων», μια ουσιαστική πρωτοβουλία της LAMDA Development, χαρτογραφεί την πολιτιστική γεωγραφία της χώρας μέσα από μια σειρά λευκωμάτων που δεν προορίζονται για τα ράφια των βιβλιοπωλείων, αλλά για τα ράφια της γνώσης, για πανεπιστήμια, βιβλιοθήκες, μουσεία και ιδρύματα. Από το 1997 έως σήμερα, δεκαεννέα τόμοι έχουν αφιερωθεί σε ισάριθμα αρχαιολογικά μουσεία, διαμορφώνοντας ένα συνεκτικό εκδοτικό αρχείο που φωτίζει λιγότερο προβεβλημένες αλλά κρίσιμες όψεις της ελληνικής ιστορίας.
Μέσα σε αυτό το σταθερό εκδοτικό πεδίο εντάσσεται και ο 24ος τόμος της σειράς (εκδ. Ολκός), που παρουσιάστηκε πριν λίγες ημέρες στο Ολυμπιακό Μουσείο Αθήνας, σε μια εκδήλωση με ανθρώπους του πολιτισμού, της επιστήμης και της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Στο επίκεντρο βρέθηκε η Πάτρα∙ μια πόλη που στις αρχαίες πηγές αποκαλείται Πάτραι και που, ήδη από την προϊστορική εποχή, εξελίχθηκε σε κομβικό σημείο της Πελοποννήσου. Η θάλασσα υπήρξε όχι απλώς συνοδοιπόρος της, αλλά η κινητήριος δύναμή της: από τα πρώτα θαλάσσια περάσματα μέχρι την ακμή της Ρωμαϊκής περιόδου, η Πάτρα έγινε χώρος συνάντησης ανθρώπων, ιδεών και τεχνών. Ένα ζωντανό σταυροδρόμι που έπλαθε τον χαρακτήρα της μέσα από κάθε εποχή.
Εξαιρετικής τέχνης ψηφιδωτό δάπεδο από αίθριο ρωμαϊκής οικίας, με απεικόνιση θαλάσσιου κόσμου και με Ερωτιδείς ως αλιείς ψυχών στην υπηρεσία της Αφροδίτης. Πάτρα, 2ος-3ος αι. μ.Χ. © Lamda Development
Ψηφιδωτό δάπεδο μεγάλης και πλούσιας ρωμαϊκής έπαυλης, από τα μεγαλύτερα που έχουν εντοπιστεί στην Πάτρα. Στην παράσταση –με θέμα το κυνήγι– έχουν χρησιμοποιηθεί πολύ λεπτές ψηφίδες που ανακαλούν ζωγραφική σύνθεση, ενώ οι επιγραφές ονομάτων πιστοποιούν ότι πρόκειται για ρεαλιστική σκηνή. Έργο υψηλής καλλιτεχνικής αξίας από αξιόλογους τεχνίτες. Τέλη του 3ου – αρχές του 4ου αι. π.Χ. © Lamda Development
Προέκυψε, λοιπόν, κάπως φυσικά η ανάγκη για έναν χώρο ικανό να συγκεντρώσει και να αφηγηθεί την ιστορία της πόλης μέσα στα χρόνια. Το Αρχαιολογικό Μουσείο Πατρών, σχεδιασμένο από τον Θεοφάνη Μπομπότη, με τη λιτή αλλά αναγνωρίσιμη φουτουριστική γεωμετρία του, λειτουργεί ως ένας σύγχρονος «προθάλαμος» πριν την κατάδυση στον χρόνο.
Με συνολικό εμβαδόν 5.977 τ.μ., εκ των οποίων 2.600 τ.μ. εκθεσιακοί χώροι, το μουσείο, από τα εγκαίνιά του το 2009, έγινε ένα νέο τοπόσημο: μια πύλη που ανοίγει σε μυκηναϊκούς οικισμούς, στην Αχαϊκή Συμπολιτεία, σε ρωμαϊκά ψηφιδωτά, γυάλινα αγγεία, χρυσά κοσμήματα, αλλά και στις μικρές καθημερινές λεπτομέρειες που συχνά αφηγούνται ιστορίες πιο εύγλωττες από τα μεγάλα μνημεία.
Αυτή τη διαδρομή επιχειρεί να καταγράψει ο 24ος τόμος των εκδόσεων Ολκός. Η Δρ Αναστασία Κουμούση οδηγεί τον αναγνώστη από τις πρώτες εγκαταστάσεις μέχρι τις ρωμαϊκές δεκαετίες της ακμής, ενώ ο φωτογράφος Σωκράτης Μαυρομμάτης αποτυπώνει με το χαρακτηριστικό βλέμμα του τις λεπτομέρειες που κάνουν κάθε αντικείμενο μοναδικό.
Ζεύγος χρυσών ενωτίων με τη μορφή περιστεριών που πατούν σε πλίνθο. Πάτρα, τέλη του 2ου – αρχές του 1ου αι. π.Χ. © Lamda Development
Πολυγωνικό υαλόφραγμα παραθύρου από πολυτελή αστική κατοικία της ρωμαϊκής πόλης των Πατρών. Ελεφαντοστέινα διάχωρα συγκρατούν το αδιαφανές γαλάζιο γυαλί. Το κεντρικό κυκλικό τμήμα καλύπτεται με φίλντισι. 2ος αι. μ.Χ. © Lamda Development
Στην παρουσίαση, η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, τόνισε τη διαχρονική εξωστρέφεια της Πάτρας και τον ρόλο της στα μεσογειακά θαλάσσια δίκτυα. Ο αντιπρόεδρος της LAMDA Development, Βαγγέλης Χρόνης, στάθηκε στη σημασία της σειράς ως μιας μακράς προσπάθειας ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας.
Η έκδοση είναι προϊόν ομαδικής δουλειάς: από την επιμέλεια της Ειρήνης Λούβρου και τη μετάφραση της Αλεξάνδρας Ντούμα μέχρι τη σελιδοποίηση, την επεξεργασία εικόνων και την τελική παραγωγή. Η έντυπη μορφή διατίθεται αποκλειστικά σε φορείς, ενώ η ψηφιακή έκδοση είναι διαθέσιμη για όλους μέσα από την ιστοσελίδα της LAMDA.
Από αριστερά προς τα δεξιά: Η Νόνη Καραγιάννη (Communications Senior Consultant της LAMDA), ο Βαγγέλης Χρόνης (αντιπρόεδρος ΔΣ της LAMDA), η Δρ Αναστασία Κουμούση (συγγραφέας του τόμου), η Λίνα Μενδώνη (υπουργός Πολιτισμού), και η Ειρήνη Λούβρου (εκδόσεις Ολκός).© Panoulis Studio
Η παρουσίαση στο Ολυμπιακό Μουσείο δεν ήταν απλώς μια ακόμη πολιτιστική εκδήλωση· ήταν μια υπενθύμιση ότι η σύγχρονη Ελλάδα συνεχίζει να συνομιλεί με το παρελθόν της – να το ερμηνεύει, να το φροντίζει και να το διατηρεί προσβάσιμο.
Ψηφιδωτό δάπεδο με πολύχρωμο μαίανδρο που δημιουργεί τρία πλαίσια. Στο καθένα εικονίζονται ψάρια, οστρακοειδή και πτηνά που αποδίδονται με ιδιαίτερες λεπτομέρειες χάρη στη χρήση μικρών ψηφίδων. Πάτρα, 3ος αι. μ.Χ. © Lamda Development
Ψηφιδωτό δάπεδο με την κεφαλή της Μέδουσας σε μεγάλο και πολυτελές κτιριακό συγκρότημα της Πάτρας. Η Μέδουσα αποδίδεται με ήρεμα χαρακτηριστικά, αποστρέφοντας το βλέμμα για να μην πετρώσει τον θεατή. 2ος αι. μ.Χ. © Lamda Development
Μαρμάρινη επιτύμβια στήλη του μονομάχου Τρύφερου, την οποία προσέφερε στη μνήμη του ο γιος του, Αλέξανδρος. Ο μονομάχος, βαριά οπλισμένος στον τύπο του διώκτη, στρέφεται προς τα δεξιά. Αριστερά, έντεκα στεφάνια συμβολίζουν τις νίκες του στον στίβο. Πάτρα, Βόρειο νεκροταφείο, 2ος-3ος αι. μ.Χ. © Lamda Development
Λίγα λόγια για το Ολυμπιακό Μουσείο
Το Ολυμπιακό Μουσείο Αθήνας, που δημιουργήθηκε από τη LAMDA Development σύμφωνα με διεθνή μουσειακά πρότυπα και λειτουργεί υπό την αιγίδα της Ελληνικής και της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής, είναι ένας σύγχρονος χώρος 1.800 τ.μ., αφιερωμένος στην άυλη κληρονομιά των Ολυμπιακών Αγώνων. Εγκαινιάστηκε το 2021 και στεγάζεται στο Golden Hall, ενταγμένο στο Διεθνές Δίκτυο Ολυμπιακών Μουσείων.
Η μόνιμη έκθεση ξεδιπλώνεται σε θεματικές ενότητες που καλύπτουν 3.000 χρόνια ιστορίας: από τους αγώνες της αρχαιότητας και τους μύθους, μέχρι την αναβίωση του 1896 και τις διοργανώσεις της σύγχρονης εποχής. Ξεχωρίζουν οι ενότητες για τις Ζάππειες Ολυμπιάδες, τη Μεσολυμπιάδα του 1906, αλλά και την επιστροφή των Ολυμπιακών Αγώνων στην Ελλάδα το 2004.
Ανάμεσα στα εκθέματα βρίσκονται συλλογές ολυμπιακών δάδων και μεταλλίων, αρχειακό υλικό, προσωπικά αντικείμενα αθλητών, τεκμήρια συλλεκτών, η συλλογή «ΑΘΗΝΑ 2004», καθώς και κομμάτια από τις στολές της τελετής έναρξης. Ιδιαίτερη θέση έχει το γραφείο του Δημητρίου Βικέλα, πρώτου προέδρου της ΔΟΕ, καθώς και οι δραματοποιημένες επιστολές που αντάλλαξε με τον Πιερ ντε Κουμπερτέν.
Τρία βραβευμένα εκθέματα ενισχύουν την εμπειρία: η εγκατάσταση «Επίσκεψη στο παρελθόν», ο διαδραστικός χάρτης «Ταξίδι στην Ολυμπία» και το flip book «Ολυμπιακή Χάρτα».
Το μουσείο αξιοποιεί σύγχρονες τεχνολογίες και εφαρμογές επαυξημένης πραγματικότητας, επιτρέποντας στον επισκέπτη να εμβαθύνει στην ιστορία των Αγώνων: να δει εμπλουτισμένες πληροφορίες, να περιηγηθεί εικονικά στην Αθήνα του 1896 και να παρακολουθήσει την ιστορική εξέλιξη των Ολυμπιακών.
Με φιλικό προφίλ και εκπαιδευτικά προγράμματα όπως το «Agon – an Olympic Legacy», το Ολυμπιακό Μουσείο φέρνει τις νέες γενιές κοντά στα ιδανικά του ολυμπισμού, αναδεικνύοντας τη διαρκή σχέση αθλητισμού, πολιτισμού και εκπαίδευσης.
