Γράφει ο Παναγιώτης Χαλβατσιώτης
Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας- Διαβήτη Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ
Πρόεδρος Δ.Σ  Γ.Ν.Α. “Η Ελπίς”

Φέτος γιορτάζουμε τα 100 χρόνια από την ανακάλυψη της ινσουλίνης, που η θεραπευτική της χορήγηση έσωσε έκτοτε εκατομμύρια ζωές. Λίγο μετά τον εορτασμό των πρώτων 50 χρόνων έπαψε η εξάρτησή μας από της χοίριας ή βόειας προέλευσης ινσουλίνης αφού, με γονιδιακές παρεμβάσεις “υποχρεώθηκε” το κολοβακτηρίδιο να παράγει μαζικά “ανθρώπεια” ινσουλίνη.

Τις τελευταίες δεκαετίες, η συμπυκνωμένη γνώση αλλά και οι τεχνολογικές εξελίξεις, οδήγησαν στην αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης των διαβητικών και βελτίωσαν δραματικά και την ποιότητα  ζωής τους. Νέοι τύποι ινσουλίνης, σύγχρονες υποστηρικτικές συσκευές, νέες εξατομικευμένες θεραπευτικές επιλογές και πρότυπα πρόληψης του διαβήτη και των επιπλοκών του, συναγωνίζονται να αναστείλουν και να αναστρέψουν πολλές από τις δυσμενείς μέχρι τώρα εξελίξεις.

Οι νέοι τύποι ινσουλινικών σκευασμάτων επιτρέπουν τον περιορισμό των ινσουλινικών δόσεων και από την αναγκαιότητα της ημερήσιας χορήγησής της οδηγούμαστε σε μια δόση εβδομαδιαία. Παράλληλα, η προβλεπόμενη κυκλοφορία πόσιμης αντί  ενέσιμης ινσουλίνης θα υπερνικήσει το άγχος της βελονοφοβίας και θα βοηθήσει τους αρνητές της ενεσοθεραπείας. Στην αγορά των ΗΠΑ, ήδη κυκλοφορεί σκεύασμα  ινσουλίνης που χορηγείται ενδορινικά ενώ  λίγα χρόνια πριν κυκλοφορούσε σκεύασμα εισπνεόμενης ινσουλίνης. Πρόσφατα αναπτύχθηκε και η χορήγηση της διαδερμικής ινσουλίνης με τη βοήθεια επιδερμικών αυτοκόλλητων (patch).

Ο μεγάλος φόβος, όμως, που συνδέεται με την ινσουλινοθεραπεία είναι ο κίνδυνος των υπογλυκαιμιών. Σήμερα ερευνητικές ομάδες μελετούν την αποκαλούμενη «έξυπνη ινσουλίνη» που ενώ έχει την ίδια δραστικότητα με τα καθιερωμένα κυκλοφορούντα σκευάσματα, εντούτοις, δεν οδηγεί σε υπογλυκαιμικά επεισόδια.

Η τεχνολογία έρχεται να συνδράμει στην καθημερινή αγωνία της ρύθμισης του διαβήτη με τη δυνατότητα που παρέχουν τα πλήρως αυτοματοποιημένα κλειστά κυκλώματα χορήγησης ινσουλίνης. Τα συστήματα αυτά περιλαμβάνουν συσκευές συνεχούς μέτρησης γλυκόζης όπως και αυτοματοποιημένης χορήγησης ινσουλίνης-γλυκαγόνης που επικοινωνούν μεταξύ τους με ειδικό λογισμικό και αποτελούν το “βιονικό” ή “τεχνητό” επονομαζόμενο πάγκρεας. Για τη λειτουργία του δεν απαιτείται σχεδόν καμία συνδρομή από τον διαβητικό και η τυχόν υπεργλυκαιμία αντιμετωπίζεται όπως οι αρρυθμίες του καρδιολογικού ασθενή από το βηματοδότη. Η τεχνολογία τελειοποιεί τα λειτουργικά συστήματα και δίνει παράλληλα τη δυνατότητα σμίκρυνσης του μεγέθους των απαιτούμενων συσκευών ούτως ώστε να μπορέσουν σύντομα να είναι εμφυτεύσιμες υποδόρια.

Μεγάλη προσπάθεια επικεντρώνεται και στη γενετική τροποποίηση των αρχέγονων βλαστοκυττάρων μας (stem cells) που μπορούν να μετατραπούν σε ινσουλινοπαραγωγά Β-κύτταρα ώστε να αντικαταστήσουν τα κατεστραμμένα λόγω του διαβήτη. Όλα αυτά μάλιστα, χωρίς την ανάγκη χορήγησης ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων που παρουσιάζουν σημαντικού βαθμού παρενέργειες. Στον τύπου 1 διαβήτη, τα ινσουλινοπαραγωγά Β- κύτταρα καταστρέφονται από ειδικά αυτοαντισώματα που παράγει ο ίδιος ο οργανισμός. Σήμερα, όμως, δοκιμάζονται σύγχρονες εξατομικευμένες θεραπευτικές  μέθοδοι απενεργοποίησης του καταρράκτη των κυτταρικών γεγονότων που οδηγούν στη γένεση αυτών των αυτοκαταστροφικών αυτοαντισωμάτων.

Πρόσφατα, τέλος, εισήχθησαν για την αντιμετώπιση της υπεργλυκαιμίας νέα αντιδιαβητικά δισκία που αποδείχθηκαν και θαυματουργά ως προς την πρόληψη του καρδιαγγειακού θανάτου. Αυτά τα οποία έχουν πλέον ένδειξη χορήγησης ακόμα και σε καρδιολογικούς ασθενείς χωρίς διαβήτη.

Έτσι τα πρώτα 100 χρόνια οι ιατροβιολογικές επιστήμες πρόσθεσαν σημαντικά όπλα στον αγώνα της αντιμετώπισης της μερικής ή ολικής  έλλειψης της ινσουλίνης στον οργανισμό των διαβητικών και επιτρέπουν να ατενίζουμε το μέλλον ως ρόδινο. Αντίθετα, όμως, κρύβουμε επιμελώς το μελανό σημείο της έλλειψης πρόσβασης στην θεραπευτική χορήγηση της ινσουλίνης για εκατοντάδες χιλιάδες διαβητικούς συνανθρώπους μας, που δυστυχώς για αυτούς έτυχε να ζουν σε φτωχές χώρες. Επομένως, η παγκόσμια κοινότητα έχει την ηθική υποχρέωση ώστε κάθε νέα ανακάλυψη να είναι και προσβάσιμη για κάθε διαβητικό στην υφήλιο.

 πηγη