Δέκα ενδείξεις για το κλίμα που δίνουν τουλάχιστον μια κάποια ελπίδα
Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, λιγότερο κρέας & πτήσεις: τα πρώτα και πολύ βασικά ζητήματα που πρέπει να ενδιαφερθούμε άμεσα. ‘Επονται άλλα επτά.
Η κλιματική κρίση εξελίσσεται με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Ωστόσο, υπάρχουν όλο και περισσότερα σημάδια που δίνουν ελπίδα. Οι περισσότερες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ο επανακαθορισμός των βάλτων και η μείωση των αεροπορικών ταξιδιών και της κατανάλωσης κρέατος αποτελούν θετικές εξελίξεις.
Λαμβάνοντας υπόψη τις πλημμύρες, τις ξηρασίες και το λιώσιμο των παγετώνων, είναι εύκολο να χάσει κανείς την ελπίδα ότι η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή μπορεί ακόμη να σταματήσει. Όμως υπάρχουν, τα μηνύματα που μπορούν να δώσουν ελπίδα – έστω και αν δεν είναι ακριβώς πολλά.
Δέκα κλιματικά σήματα που δίνουν ελπίδα – έστω και λίγο
“Η ανθρωπότητα εξακολουθεί να κινείται προς λάθος κατεύθυνση: οι παγκόσμιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου συνεχίζουν να αυξάνονται, απαιτείται διεθνής συνεργασία, αλλά δυστυχώς αυτή υπάρχει όλο και λιγότερο”, λέει ο ερευνητής του κλίματος Mojib Latif σε συνέντευξή του στην Deutsche Presse-Agentur. “Ως επιστήμονας, είμαι σχετικά απογοητευμένος και χωρίς πολλές ελπίδες. Ως άνθρωπος, λέω: πρέπει να ενισχύσουμε και να δυναμώσουμε τη θετική άποψη. Γνωρίζουμε πώς να επιτύχουμε τους στόχους του Παρισιού για το κλίμα, αλλά δεν εφαρμόζουμε τη γνώση ή δεν την εφαρμόζουμε με συνέπεια. Η κατεύθυνση είναι σωστή για πολλά πράγματα, αλλά η ταχύτητα δεν είναι”.
Η Γερμανία έχει μια ιστορική ευθύνη και, ως μεγάλο βιομηχανικό έθνος, ένα πρότυπο. Επομένως, είναι λογικό να δίνεται έμφαση στις εθνικές επιτυχίες στην προστασία του κλίματος, ακόμη και αν το παγκόσμιο ισοζύγιο δείχνει διαφορετική εικόνα, λέει ο Latif, ο οποίος εργάζεται στο Κέντρο Ωκεάνιων Ερευνών Helmholtz του Κιέλου (Geomar). “Και η Γερμανία έχει πράγματι επιτύχει αρκετά πράγματα σε αυτό το πεδίο”.
“Δεν υπάρχει άλλος δρόμος από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας”
Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας : Με τον νόμο για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (EEG), η τότε κοκκινοπράσινη ομοσπονδιακή κυβέρνηση δρομολόγησε την ενεργειακή στροφή το 2000. Έκτοτε, ο EEG ρυθμίζει την επέκταση και την προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στη Γερμανία. Μακροπρόθεσμα, πρόκειται να γίνουν η σημαντικότερη πηγή ενέργειας. “Χάρη στο νόμο, τον οποίο η Γερμανία έκανε ουσιαστικά μόνη της τότε, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έγιναν προσιτές”, λέει ο ειδικός σε θέματα κλίματος Latif. “Χάρη στο EEG, σήμερα γνωρίζουν άνθηση και είναι ασυναγώνιστα φθηνές, επίσης όσον αφορά το κόστος παραγωγής, για να μην αναφέρουμε το κόστος παρακολούθησης των ορυκτών καυσίμων”.
Υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος να διανυθεί όσον αφορά την επέκταση, είπε, αλλά είναι ορατός. “Η ελπίδα σημαίνει: υπάρχει τρόπος. Δεν χρειάζεται να εφεύρουμε πρώτα κάτι”, τονίζει ο Latif. “Η ελπίδα θα ήταν ότι οι πολιτικοί αλλάζουν τώρα τις συνθήκες-πλαίσιο τόσο γρήγορα ώστε η βιομηχανία να δει: Δεν υπάρχει άλλος δρόμος από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας”.
Παραγωγή κρέατος : Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ομοσπονδιακής Στατιστικής Υπηρεσίας, η παραγωγή κρέατος στη Γερμανία μειώθηκε πέρυσι – με 7,0 εκατομμύρια τόνους, ήταν καλό 8% κάτω από το 2021. Η καταναλωτική οργάνωση Foodwatch χαιρετίζει τη μείωση: “Η εκτροφή αγροτικών ζώων προκαλεί τεράστιες κλιματικές και περιβαλλοντικές ζημιές”
Η μείωση της παραγωγής είναι πιθανό να έχει να κάνει με την αύξηση των τιμών πάνω από το μέσο όρο, καθώς και με τη μειωμένη όρεξη για κρέας μεταξύ των Γερμανών, οι οποίοι τρώνε λιγότερο κρέας εδώ και χρόνια. Πέρυσι, η πτώση ήταν ιδιαίτερα σοβαρή: 52 κιλά κρέατος καταναλώθηκαν ανά άτομο το 2022, περίπου 4,2 κιλά λιγότερα από το προηγούμενο έτος, ανακοίνωσε στις αρχές Απριλίου το Ομοσπονδιακό Κέντρο Γεωργικών Πληροφοριών (BZL), βάσει προκαταρκτικών στοιχείων. Πρόκειται για το χαμηλότερο επίπεδο από τότε που άρχισαν οι υπολογισμοί το 1989.
Το Foodwatch τονίζει ότι, αν και η κατανάλωση κρέατος μειώνεται, εξακολουθεί να είναι υπερβολικά υψηλή για το κλίμα, την υγεία και την ευημερία των ζώων. “Αν θέλουμε να επιτύχουμε τους κλιματικούς στόχους, ο αριθμός των ζώων πρέπει να μειωθεί τουλάχιστον στο μισό – απέχουμε χιλιόμετρα από αυτό”.
Η επιβλαβής για το κλίμα παραγωγή κρέατος μειώνεται το 2022
Σχολεία : “Η ελπίδα γεννιέται πάντα εκεί όπου οι άνθρωποι ενώνονται για να κάνουν τη διαφορά, παρά το γεγονός ότι είναι καταβεβλημένοι και αντιμετωπίζουν κρίσεις”, εξηγεί η εκπρόσωπος του κινήματος για την προστασία του κλίματος Fridays for Future, Annika Rittmann. “Τις τελευταίες εβδομάδες βρισκόμαστε συχνά σε σχολεία και κάθε φορά βιώνουμε ακριβώς αυτό: νέοι άνθρωποι κάνουν το σχολείο καλύτερο, παίρνουν χώρο και μιλούν για το κλίμα. Αυτή η αυτοοργάνωση οδηγεί στη συνέχεια και σε κοινή κατανόηση και μεγαλύτερη ευαισθησία στην κλιματική κρίση”.
Αέρια του θερμοκηπίου : Οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στη Γερμανία έχουν μειωθεί κατά 40,4% από το 1990, σύμφωνα με την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Περιβάλλοντος (Uba). Ο στόχος: Μέχρι το 2030, η Γερμανία θέλει να μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά 65% σε σχέση με το 1990 και μέχρι το 2045 θέλει να είναι κλιματικά ουδέτερη. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα πρέπει να εκπέμπονται περισσότερα αέρια του θερμοκηπίου από όσα μπορούν να αποθηκευτούν ξανά. Ο ερευνητής του κλίματος Latif λέει: “Εμείς μόνοι μας δεν μπορούμε να σώσουμε τον κόσμο, αλλά μπορούμε να δείξουμε πώς λειτουργεί τεχνολογικά και ότι σε μια βιομηχανική χώρα όπως η Γερμανία, η ευημερία εξασφαλίζεται μέσω της προστασίας του κλίματος και των επενδύσεων στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας”.
Δεν έχει απομείνει πολύς χρόνος. Ο πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος Dirk Messner δήλωσε πρόσφατα: “Για να επιτευχθούν οι στόχοι της γερμανικής κυβέρνησης μέχρι το 2030, πρέπει τώρα να μειωθούν οι εκπομπές κατά έξι τοις εκατό ετησίως. Από το 2010, ο μέσος όρος δεν ήταν ούτε δύο τοις εκατό”.
Η επαναφορά εξοικονομεί CO2 και σώζει τα οικοσυστήματα
Επαναφορά : Η ομοσπονδιακή υπουργός Περιβάλλοντος Steffi Lemke (Πράσινοι) αναφέρεται στο πρόγραμμα δράσης “Φυσική προστασία του κλίματος”. Τέσσερα δισεκατομμύρια ευρώ είναι διαθέσιμα για το σκοπό αυτό, “περισσότερα από όσα έχει επενδύσει ποτέ οποιαδήποτε ομοσπονδιακή κυβέρνηση στον τομέα αυτό”. “Με την αποκατάσταση και την ενίσχυση των πλημμυρικών πεδίων, των δασών, των ελών και των ποτάμιων τοπίων, δεν προστατεύουμε μόνο τη βιοποικιλότητα, αλλά και το κλίμα μας. Τα άθικτα οικοσυστήματα δεσμεύουν το CO2 και έτσι είναι σύμμαχοί μας στον αγώνα κατά της κλιματικής κρίσης. Εξασφαλίζουμε επίσης ότι περισσότερο νερό διατηρείται στο τοπίο – μια κατάσταση στην οποία όλοι κερδίζουν”.
Τεράστιες δασικές εκτάσεις εξακολουθούν να καταστρέφονται παγκοσμίως χρόνο με το χρόνο. Ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO) εκτιμά ότι 420 εκατομμύρια εκτάρια δασών χάθηκαν από την αποψίλωση μεταξύ 1990 και 2020. Η αποψίλωση συνεχίστηκε και τα τελευταία χρόνια της περιόδου που αναλύθηκε, αλλά με βραδύτερο ρυθμό: μεταξύ 2015 και 2020, ο ετήσιος ρυθμός αποψίλωσης εκτιμάται σε 10 εκατομμύρια εκτάρια, έναντι 12 εκατομμυρίων εκταρίων ετησίως την προηγούμενη πενταετία, αναφέρεται.
Μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από μπαλκόνια : Ο ομοσπονδιακός υπουργός Οικονομίας Robert Habeck σχεδιάζει να επιταχύνει την κατασκευή ηλιακών σταθμών. Υπάρχουν σχέδια για τη διευκόλυνση της λειτουργίας των λεγόμενων σταθμών ηλεκτροπαραγωγής στο μπαλκόνι, για παράδειγμα, οι οποίοι επιτρέπουν στους καταναλωτές να παράγουν εύκολα τη δική τους ηλεκτρική ενέργεια με μια ηλιακή μονάδα στο μπαλκόνι τους. Ο Jürgen Resch, διευθύνων σύμβουλος της Deutsche Umwelthilfe, λέει: “Οι σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στο μπαλκόνι δίνουν ξαφνικά μια εντελώς διαφορετική στάση απέναντι στην παραγωγή και την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας. Αποτελούν επίσης έναν πολύ καθοριστικό ψυχολογικό παράγοντα για την ενεργειακή μετάβαση, επειδή οι ίδιοι οι άνθρωποι γίνονται μέρος της ενεργειακής μετάβασης και τη βιώνουν συνειδητά.”
Τα δίκτυα ποδηλατοδρόμων επεκτείνονται στις πόλεις
Ποδηλατόδρομοι : Ορισμένες πόλεις και δήμοι επεκτείνουν τα δίκτυα ποδηλατοδρόμων τους. Στο κέντρο του Παρισιού, για παράδειγμα, πρόκειται να δημιουργηθεί μια ζώνη ηρεμίας της κυκλοφορίας μέχρι τις αρχές του επόμενου έτους, όπως ανακοίνωσε η δήμαρχος Anne Hidalgo τον Μάρτιο. Εδώ και χρόνια πιέζει για μια κυκλοφοριακή ανατροπή στο Παρίσι, μεταξύ άλλων μέσω όλο και περισσότερων ποδηλατοδρόμων. Η Νέα Υόρκη έχει επίσης μια ολοκληρωμένη ιδέα για το ποδήλατο με περισσότερα από 2300 χιλιόμετρα σηματοδοτημένων μονοπατιών μέχρι στιγμής. Ο Γερμανικός Σύνδεσμος Ποδηλατών (ADFC) εξηγεί ότι κατ’ αρχήν κάποιες γερμανικές πόλεις με περισσότερους από 500.000 κατοίκους σημειώνουν σιγά-σιγά πρόοδο, όπως για παράδειγμα η Φρανκφούρτη. Συνολικά, ωστόσο, το κλίμα για την ποδηλασία στη Γερμανία εξακολουθεί να είναι φτωχό.
Ο χρηματοπιστωτικός κλάδος: Ο ερευνητής του κλίματος Latif λέει ότι η διαδικασία επανεξέτασης έχει ξεκινήσει εδώ και καιρό. Το πού επενδύουν χρήματα οι μεγάλοι πάροχοι χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών είναι πολύ σημαντικό ενόψει της ενεργειακής μετάβασης. “Αλλά χρειάζονται ασφάλεια και πρέπει να γνωρίζουν πού πηγαίνει τελικά το τρένο, ιδίως για μακροπρόθεσμες επενδύσεις, όπως τα συνταξιοδοτικά ταμεία. Η επένδυση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι κερδοφόρα, αλλά τα ορυκτά καύσιμα γίνονται όλο και λιγότερο κερδοφόρα. “Εάν ο χρηματοπιστωτικός κλάδος είχε ασφάλεια μέσω πολιτικών πλαισίων, τότε νομίζω ότι δεν θα μπορούσε να τον σταματήσει κανείς. Ο ανταγωνισμός που ενυπάρχει στον καπιταλισμό θα μπορούσε να επιταχύνει μαζικά τη μετάβαση στην ενέργεια”.
Λιγότερα επαγγελματικά ταξίδια με αεροπλάνο
Συσκευασίες: Σύμφωνα με την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Περιβάλλοντος, η Γερμανία παράγει ιδιαίτερα μεγάλη ποσότητα αποβλήτων συσκευασίας σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Η εμπορική ένωση Unverpackt είναι ωστόσο αισιόδοξη: η ευαισθητοποίηση και η ζήτηση για τα χαρακτηριστικά μη συσκευασμένα, βιολογικά και περιφερειακά αυξάνεται, γι’ αυτό και “είμαστε αισιόδοξοι για το μέλλον”, εξηγεί η συντονίστρια του έργου Lisa Schulze. “Με την πώληση μη συσκευασμένων, συχνά περιφερειακών προϊόντων σε βιολογική ποιότητα, τα μη συσκευασμένα καταστήματα συμβάλλουν έτσι ενεργά μέρα με τη μέρα στην παροχή λύσεων για τρεις από τις μεγάλες οικολογικές κρίσεις της εποχής μας – την πλαστική κρίση, την κρίση της βιοποικιλότητας και την κλιματική κρίση”.
Σύμφωνα με την ένωση, 274 ανοιχτά μη συσκευασμένα καταστήματα ήταν μέλη τον Μάρτιο. Σε ένα δύσκολο περιβάλλον, ο αριθμός αυτός μειώνεται επί του παρόντος, αλλά πολλοί φορείς του τομέα ανταποκρίνονται “με υψηλό βαθμό δημιουργικότητας, καινοτομίας και ανθεκτικότητας”. Η ένωση έχει 115 μέλη με το καθεστώς “κατάστημα υπό σχεδιασμό”, “οπότε μπορούμε να περιμένουμε περισσότερα ανοίγματα καταστημάτων”.
Πτήσεις : Για το 2023, η εταιρεία συμβούλων Roland Berger αναμένει συγκρατημένη ζήτηση για αεροπορικά ταξίδια παγκοσμίως. Σε σύγκριση με το προ-Κορόνα έτος 2019, ο αριθμός των αναμενόμενων επαγγελματικών ταξιδιών είναι 28% χαμηλότερος, ανέφερε πρόσφατα η εταιρεία τα ευρήματα μιας έρευνας σε 7000 ενδιαφερόμενους σε βασικές παγκόσμιες αγορές. Σύμφωνα με την έκθεση, αντί για πτήσεις, οι άνθρωποι χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο την ηλεκτρονική επικοινωνία. Επιπλέον, οι μεταβαλλόμενες ταξιδιωτικές πολιτικές, οι νέοι κυβερνητικοί κανονισμοί και, με αυξανόμενη τάση, οι περιβαλλοντικές ανησυχίες αναφέρονται ως λόγοι για την αποφυγή ταξιδιών. Για τα προγραμματισμένα ιδιωτικά ταξίδια αναμένεται μείωση της τάξης του 19%.