Ευανθία Γαλάνη, η γιατρός που παλεύει για τον καρκίνο
Η Δρ. Γαλάνη είναι Καθηγήτρια Ογκολογίας και Διευθύντρια του τμήματος Μοριακής Ιατρικής και επικεφαλής του προγράμματος Γονιδιακής Θεραπείας και Ιοθεραπείας του Κέντρου για τον Καρκίνο της Mayo Clinic, καθώς και σύμβουλος του Οργανισμού Τροφίμων και Φαρμάκων των Ηνωμένων Πολιτειών (FDA) σε θέματα καινοτόμων θεραπευτικών μεθόδων.
Η κ.Γαλάνη γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Καρδίτσα. Όλα όμως ξεκίνησαν όταν ήταν μικρή, μεγαλώνοντας μέσα στον κινηματογράφο του πατέρα της και παρακολουθώντας ταινίες της εποχής. «Οι αδελφές μου και εγώ ήμασταν προνομιούχες: αντί να βλέπουμε τηλεόραση στο σπίτι, είχαμε το προσωπικό μας σινεμά. Ανάμεσα στις ταινίες που με είχαν συγκλονίσει ήταν η “Αποκάλυψη τώρα” του Κόπολα· ακόμα έχω στα αυτιά μου τη μουσική από τις “Βαλκυρίες” του Βάγκνερ. Κι επειδή τα “Αστέρια”, έτσι λεγόταν, ήταν το μοναδικό κινηματοθεάτρο της πόλης μας, όλοι οι σπουδαίοι θίασοι που έκαναν περιοδεία μετά τη Μεταπολίτευση έδιναν παραστάσεις εκεί. Ο χώρος φιλοξενούσε και διαλέξεις. Θυμάμαι τον μεγάλο παιδαγωγό και φιλόσοφο Ευάγγελο Παπανούτσο: και την ομιλία του, που με είχε καθηλώσει, και το πόσο προσηνής ήταν» έχει δηλώσει σε συνέντευξη της.
Ενα καλοκαίρι, λίγο πριν τελειώσει το Λύκειο, στην Καστανιά Αγράφων, όπου έκανε διακοπές με την οικογένεια της, έγινε ένα αυτοκινητικό ατύχημα και υπήρχαν πολλοί τραυματίες. Εκεί συνειδητοποίησε πόσο σημαντικό είναι να έχει κανείς τη δυνατότητα να παρεμβαίνει, φροντίζοντας τους συνανθρώπους του – πόσo μάλλον αν αυτό αποδειχθεί σωτήριο για τη ζωή τους. Μέχρι τότε σκεφτόταν να ακολουθήσει κλασικές σπουδές αλλά συνειδητοποίησε ότι αυτό που τελικά την ενδιέφερε δεν ήταν η ακαδημαϊκή μελέτη των κλασικών συγγραφέων, αλλά πως θα είναι πιο κοντά στον άνθρωπο με την ιδιότητα του γιατρού. Έτσι σπούδασε Ιατρική στην Ιατρική Σχολή της Αθήνας και ειδικεύτηκε στην αιματολογία-ογκολογία στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ο δρόμος προς την Αμερική και το Yale
¨Οι συμφοιτητές μου κι εγώ, για να κατακτήσουμε τη γνώση εις βάθος, ήταν λογικό να στραφούμε και προς το εξωτερικό: σε ξενόγλωσση βιβλιογραφία, σε δημοσιεύσεις ξένων περιοδικών, στις τεχνολογικές εξελίξεις. Έτσι στο τέταρτο έτος, ο καθηγητής μου στη Χειρουργική Βασίλης Γολεμάτης, ο οποίος έχει εκπαιδεύσει και εμπνεύσει πολλούς Ελληνες επιστήμονες, κανόνισε για εμένα μερικά θερινά μαθήματα στο πανεπιστήμιο Yale. Εκεί με αξιολόγησαν στο ανώτερο 1% των αριστούχων φοιτητών τους κι αυτό μου άνοιξε αρκετές πόρτες. Τα υπόλοιπα καλοκαίρια, το ίδιο.
Ηταν η εποχή που στις Ηνωμένες Πολιτείες «ανέτειλε» η ανάλυση του ανθρώπινου γονιδιώματος. Διαισθανόμενη ότι αυτή η προσέγγιση θα μας επέτρεπε να είμαστε πιο αποτελεσματικοί στην αντιμετώπιση ασθενειών τις οποίες μέχρι τότε δεν μπορούσαμε να αντιμετωπίσουμε με επιτυχία, εν μέρει επειδή δεν τις κατανοούσαμε, επέλεξα να ειδικευθώ στην Ογκολογία ¨ έχει δηλώσει σε συνέντευξη της.
Οι επιτυχίες και η έρευνα της όμως δεν σταμάτησαν εκεί, το πρώτο φάρμακο ιοθεραπείας έχει ήδη εγκριθεί σε ΗΠΑ και Ευρώπη. Για να φτάσουμε όμως σε αυτό το σημείο η κ.Γαλανη μέσα από την Mayo Clinic στην Μινεσότα των ΗΠΑ -όπου έχει εξελιχθεί σε ένα από τα μεγαλύτερα ερευνητικά κέντρα του κόσμου για την ιοθεραπεία κατά του καρκίνου- έχει αφιερωθεί παραπάνω από 20 χρόνια στην καταπολέμηση του καρκίνου με τη χρήση ιών.
H ιοθεραπεία κατά του καρκίνου είναι μία θεραπευτική μέθοδος που βρίσκεται κυρίως σε πειραματικά στάδια, ενώ όπως ανέφερε σε συνέντευξη της η κ. Γαλάνη, το πρώτο κλινικό προιόν έχει πρόσφατα εγκριθεί σε ΗΠΑ και Ευρώπη για θεραπεία του μελανώματος.
Επί της ουσίας, η ιοθεραπεία χρησιμοποιεί τους ιούς για τη καταστροφή των καρκινικών κυττάρων.
Από την έρευνα στη θεραπεία
Όπως έχει αναφέρει η ίδια σε παλαιότερη συνέντευξή της στην «Καθημερινή», η βασική αρχή της έρευνάς της κ. Γαλάνη στηρίζεται στην βασική λειτουργία των ιών. «Όταν ένας ιός προσβάλλει ένα κύτταρο, χρησιμοποιεί τους κυτταρικούς μηχανισμούς για να αναπαραχθεί και τελικά συνήθως σκοτώνει το κύτταρο. Κατά τον ίδιο τρόπο τροποποιημένοι ιοί μπορούν να εξουδετερώσουν αποτελεσματικά τα καρκινικά κύτταρα».
Αν και η σκέψη της χρήσης ιών κατά του καρκίνου δεν είναι νέα, αλλά έχει αρχίσει από τη δεκαετία του ’50, η κ. Γαλάνη υπογράμμιζε στην ίδια συνέντεξη πως η μεγάλη διαφορά του «τότε» με το «τώρα» είναι η δυνατότητα της επιστήμης να τροποποιήσει γενετικά τους ιούς, ώστε αυτοί να στοχεύουν συγκεκριμένα στα καρκινικά κύτταρα, επηρεάζοντας ελάχιστα -ή και καθόλου – τους υγιείς ιστούς. Γι’ αυτό και σημείωνε ότι «σε κλινικές δοκιμές ιοθεραπείας ανά τον κόσμο, έχουν χορηγηθεί ιοί σε χιλιάδες ασθενείς με καρκίνο, χωρίς να αναπτυχθούν οι ασθένειες που θα προκαλούσαν τα επιθετικά στελέχη αυτών των ιών. Είναι πιθανό οι ασθενείς, για ένα μικρό διάστημα μετά τη χορήγηση του ιού, να έχουν κάποιες παρενέργειες, όπως πυρετό ή πόνο στους μυς, παρόλα αυτά, η ανεκτικότητα αυτής της θεραπείας είναι καλύτερη και οι παρενέργειες πολύ λιγότερες σε σύγκριση με κάθε είδος χημειοθεραπείας».
Επίσης, τόνιζε πως μία σημαντική ακόμα «ιδιότητα» της συγκεκριμένης μεθόδου είναι πως με βάση όσα έχουν παρατηρηθεί στις κλινικές δοκιμές, η χρήση ιών «ξυπνάει» το ανοσοποιητικό σύστημα, κάνοντάς το να αναγνωρίσει ξανά τα καρκινικά κύτταρα ως ξένα. «Με αυτόν τον τρόπο ο ίδιος ο οργανισμός αναλαμβάνει να πολεμήσει μόνος του τον καρκίνο. Το πώς όμως ο ιός καταφέρνει να προκαλέσει μια τέτοια αντίδραση, είναι κάτι που διερευνούμε τώρα στο εργαστήριο και στις κλινικές μας έρευνες» σημείωσε.
Η γιατρός Ευανθία Γαλάνη στην πραγματικότητα δεν έχει αφήσει την Ελλάδα, έχει επιλέξει να προσφέρει τις υπηρεσίες της μοιράζοντας τον Χρόνο της μεταξύ Αθήνας και Μασαχουσετης. ¨Είκοσι οκτώ χρόνια μετά την αποφοίτησή μου από την Ιατρική Σχολή της Αθήνας, εξακολουθώ να νιώθω τον ίδιο ενθουσιασμό κάθε μέρα: βιώνω τη χαρά της ανακάλυψης, κάτι που έχει να κάνει αφενός με τον κεντρικό ρόλο που κατέχει η έρευνα στο πεδίο της δουλειάς μου, και αφετέρου με το απίστευτο προνόμιο που έχει κάθε γιατρός, να φροντίζει ανθρώπινες υπάρξεις και ενδεχομένως να αλλάζει τη ζωή τους δήλωσε σε συνέντευξη της. Η έρευνα και η προσφορά δε σταματούν ποτέ για εκείνη.