Οι αγαπητοί αναγνώστες θα έχουν ενδεχομένως παρατηρήσει ότι απέφυγα επιμελώς έως τώρα να αναφερθώ στην αναμέτρηση για την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ, τους ή τις υποψηφίους, τις πιθανότητες και τις προοπτικές τους.
Αλλά τώρα ήγγικεν η ώρα. Σε δύο ή τρεις εβδομάδες θα έχουμε κάποιο αποτέλεσμα και κάποια ηγεσία.
Προφανώς δεν προσπερνώ το ίδιο το γεγονός – στο κάτω κάτω ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ακόμα το δεύτερο κόμμα της χώρας, έστω με ένα ισχνό 17,8%.
Χωρίς να θεωρώ όμως ότι έχει και μεγάλη σημασία.
Οποιος (-α) κι αν εκλεγεί θα κληθεί όχι να ηγηθεί απλώς ενός μικρού ή μεγαλύτερου κόμματος αλλά να αντιστρέψει τη φορά των πραγμάτων.
Είναι ίσως το δυσκολότερο. Και μάλιστα όταν όλοι έχουμε συνειδητοποιήσει ότι το πολιτικό προσωπικό που θα αναλάβει αυτή την προσπάθεια είναι εξαιρετικά φτωχό.
Καλώς ή κακώς λοιπόν η εποχή που ξέραμε έχει περάσει.
Κρατάω τη φράση του Αντ. Σαμαρά που έλεγε κάποτε ότι «ο ΣΥΡΙΖΑ είναι το ατύχημα που δεν πρέπει να συμβεί». Δεν εννοώ «τι πρέπει ή δεν πρέπει να συμβεί» (για το οποίο ο καθένας μπορεί να έχει την άποψή του) αλλά μιλάω για το «ατύχημα».
Διότι το «ατύχημα» συνέβη. Κι αυτό κανείς δεν δικαιούται να παραγνωρίζει, προφανώς ούτε ο ίδιος ο ΣΥΡΙΖΑ.
Είχα πολλές φορές την ευκαιρία τα τελευταία τρία – τέσσερα χρόνια να σημειώσω στις σελίδες αυτές ότι παρά την κρατούσα καθησυχαστική αντίληψη των ιδίων και των θαυμαστών τους ο ΣΥΡΙΖΑ κουβαλούσε ένα διπλό βαρύ και διαψευσμένο φορτίο, τον εαυτό του και τον Αλ. Τσίπρα.
Χωρίς όμως να δέχεται ότι είναι και βαρύ και διαψευσμένο. Η έλλειψη γνώσης κι επίγνωσης φάνηκε όχι σε μία αλλά σε δύο συνεχόμενες κάλπες.
Παραδόξως την πιο έντιμη διαπίστωση έκανε μια εσωκομματική τάση του ΣΥΡΙΖΑ (η επονομαζόμενη «Ομπρέλα») σε ένα κείμενο που κατέθεσε στη συνεδρίαση της ΚΕ, τον Ιούλιο 2023.
Μιλούσε για μια ηγεσία «που πορευόταν αυτάρεσκα ως επιτυχής (αλλά) αισθανόμενη ότι αδικείται από τις δημοσκοπήσεις». Δεν θα μπορούσα να το γράψω καλύτερα.
Η αλήθεια είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ και ο Τσίπρας κουβαλούσαν πολλά βαρίδια που όλες οι δημοσκοπήσεις κατέγραφαν. Κανείς λοιπόν δεν δικαιούται να πέφτει από τα σύννεφα.
Είναι εντυπωσιακό όμως (ίσως και βαθιά ψυχολογικό…) ότι κι ο ίδιος ο Τσίπρας επέμενε μέχρι τέλους να απευθύνεται με αναπόδεικτο και αυτάρεσκο αίσθημα υπεροχής σε έναν αντίπαλο που κατά τα άλλα του έριχνε double ή triple score σε όλες τις μετρήσεις.
Ελλειψη επίγνωσης ή έλλειψη συναίσθησης; Αδιάφορο.
Αν όμως τώρα «παραμέρισε» ο Τσίπρας, τα βαρίδια ούτε ελάφρυναν ούτε εξαφανίστηκαν. Θα τα επωμιστεί όποιος (-α) κι αν τον διαδεχτεί και μάλιστα σε δυσμενέστερες συνθήκες, με πολύ χαμηλότερη εσωκομματική αποδοχή από εκείνον που θα αντικαταστήσει.
Ηταν ο Τσίπρας θύμα ενός ανεπιβεβαίωτου μύθου; Δεν το αποκλείω.
Αλλά (για να είμαστε ειλικρινείς) δεν τον κατασκεύασε μόνος του. Κάποιοι έβαλαν το χεράκι τους.
Και δεν εννοώ μόνο την εποχή που «έπιανε πουλιά στον αέρα» (Ν. Αλιβιζάτος) ή που «είχε τον Μητσοτάκη για μπρέκφαστ» (Ν. Μουζέλης).
Αλλωστε από τότε ο Τσίπρας μάλλον έχει αλλάξει πρωινό αφού αν περίμενε να τρώει Μητσοτάκη θα είχε πεθάνει προ πολλού από την πείνα.
Εννοώ ακόμη και πρόσφατα. Οταν και μετά την εκλογική κατάρρευση μάθαμε ότι «ο Αλέξης Τσίπρας είναι ό,τι περίπου ο Γκάλης για το μπάσκετ» (Δ. Χριστόπουλος, News 247, 13/7) ή ότι «αναμετρήθηκε με την Ιστορία και βγήκε νικητής» (Ν. Μαραντζίδης, 24/7) – σκέψου να είχε χάσει κιόλας…
Κάποιος ίσως παρατηρήσει ότι η «θεωρία του ηττημένου νικητή» είναι τυπικό παραμύθι μιας συνήθως ηττημένης Αριστεράς από τότε που εκδιώχτηκε από τον Γράμμο με «το όπλο παρά πόδα».
Αλλωστε το κύριο χαρακτηριστικό της είναι συνήθως η αυτοδικαίωση και ο αυτοθαυμασμός. Αφού αποκλείεται (εξ ορισμού) να έχουν άδικο, τότε χάνουν έχοντας υπερήφανα κι ηρωικά δίκιο.
Αλλά αυτά αφορούν τους αριστερούς. Οι υπόλοιποι δεν έχουν λόγους να χάβουν τέτοια παραμύθια.
Ακόμη περισσότερο όταν ο (η) διάδοχος του Τσίπρα θα κληθεί να αναμετρηθεί όχι μόνο με έναν πραγματικό Μητσοτάκη αλλά και με έναν μυθικό Τσίπρα.
Και μάλιστα χωρίς ο ίδιος ο ΣΥΡΙΖΑ να έχει καταλήξει ακόμη γιατί έχασε τα αβγά και τα πασχάλια παρά τον μυθικό Τσίπρα στο τιμόνι του. Μοιάζει με σπαζοκεφαλιά.
Στην «Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων», όταν η Αλίκη ρωτά τον Γάτο του Τσέσαϊρ ποιον δρόμο να πάρει, εκείνος της απαντά:
– Εξαρτάται πού θέλεις να πας!
Πολύ φοβούμαι ότι ο σημερινός ΣΥΡΙΖΑ δεν ξέρει πού θέλει να πάει επειδή δεν ξέρει τι είναι.
n Ο παλιός αγωνιστικός ΣΥΡΙΖΑ πέθανε το 2015, το βράδυ του δημοψηφίσματος.
n Ο κυβερνητικός ΣΥΡΙΖΑ που τον διαδέχτηκε μας άφησε χρόνους το 2019.
n Ενώ η τελευταία μπερδεμένη εκδοχή του κατέρρευσε στην αντιπολίτευση το 2023.
Τρεις συνεχόμενες μεταλλαγές του ίδιου κόμματος σφραγίστηκαν με ισάριθμές ήττες. Υποθέτω πως κάτι λέει.
Και κυρίως κάτι αφήνει. Διότι ο σημερινός ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι παρά το hangover ενός αχρείαστου και κακόγουστου πάρτι. Δεν έχει σημασία παρά μόνο για όσους συμμετείχαν σε αυτό.
Κι ως εκ τούτου το πραγματικό ερώτημα δεν είναι τελικά αν δηλώνει «ριζοσπάστης αριστερός» ή «προοδευτικός κεντροαριστερός» ή κάτι άλλο δασύτριχο.
Αλλά αν έχει συνειδητοποιήσει ότι η χώρα άλλαξε κι ο κόσμος άλλαξε επειδή έχει αλλάξει η εποχή της οποίας ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν προϊόν.
Δεν έχω πειστεί ότι το κατάλαβε.