Η κληρονομία του Μάκιντερ
Το 1904 ο Χάλφορντ Μάκιντερ θεμελίωσε την παγκόσμια γεωπολιτική σκέψη. Στο άρθρο “ο γεωγραφικός άξονας της Ιστορίας”, ο Βρετανός Γεωγράφος εξήγησε πώς η παγκόσμια ηγεμονία της Βρετανίας, η οποία στηριζόταν στην θαλάσσια κυριαρχία, θα κινδυνεύσει αν οι τότε κεντρικές ηπειρωτικές δυνάμεις της Ευρασίας, η Γερμανία και η Ρωσία, συμπλεύσουν. Η γερμανο-ρωσική ηπειρωτική δύναμη, με εφαλτήριο την απόρθητη Heartland, θα επεκταθεί επιθετικά προς τις θάλασσες και τους ωκεανούς.
Η διπλωματία και η στρατηγική των θαλασσίων δυνάμεων πρέπει να απεργάζεται την ηπειρωτική ενοποίηση.
Η γερμανική Γεωπολιτική Σχολή υιοθέτησε τις ιδέες του Μάκιντερ, προσαρμόζοντας τον στόχο στα καθ’ εαυτήν. Έτσι προέκυψε το σύμφωνο Ρίμπεντροφ-Μολότωφ, η “παρά φύσιν” συμμαχία της κομμουνιστικής Σοβιετικής Ένωσης με τη ναζιστική Γερμανία. Αντιθέτως, η προσπάθεια του Χίτλερ να κατακτήσει τη ρωσική Ευρασία, την απόρθητη “Heartland”, ήταν καταδικασμένη εκ των προτέρων.
Μεταπολεμικά οι Ηνωμένες Πολιτείες, ως κόσμος των θαλασσών, λειτούργησαν αντιπολιτευτικά στην “ευρασιατική” απειλητική Σοβιετική Ένωση. Την αμερικανική στρατηγική, το Containment, εισηγήθηκε ο Αμερικανός διπλωμάτης Τζώρτζ Κένναν- πάντα με αφετηρία τον Μάκιντερ. Με στρατιωτικές συμμαχίες, όπως το ΝΑΤΟ, και άλλες αμερικανικές ψυχροπολεμικές πολιτικές, όπως το σχέδιο Μάρσαλ, η Ρωσία απομονώθηκε από τη Δυτική Γερμανία και τη μη κομμουνιστική Ευρώπη.
Μεταψυχροπολεμικά, Αμερικανοί γεωπολιτικοί αναλυτές όπως ο Κίσινγκερ και ο Μπρζεζίνσκι επεξεργάστηκαν και επεξέτειναν το σχήμα του Μάκιντερ. Έτσι εξηγείται η αμερικανική αντίσταση στον “Κοινό Ευρωπαϊκό Οίκο” του Γκορμπατσώφ.
Σήμερα, μετά από 120 χρόνια, η νέα αμερικανική πολιτική Τραμπ απαρνείται το σχήμα του Μάκιντερ. Η θαλάσσια δύναμη δεν απειλείται πλέον από το ηπειρωτικό ευρασιατικό σύνολο· ο κίνδυνος προέρχεται από τον Ειρηνικό Ωκεανό. Σε ό,τι αφορά τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι Ευρωπαίοι είναι ελεύθεροι είτε να συγκρουστούν είτε να συνεργαστούν με τους Ρώσους.
Ο Γιώργος Πρεβελάκης έγραψε δύο άρθρα στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ. Δημοσιεύουμε το δεύτερο “Η κληρονομιά του Μάκιντερ”