Κάφκα και κινηματογράφος: Ο «κινηματογραφικός» Κάφκα / Εκδόσεις Ροές
Νικόλαος-Ιωάννης Κοσκινάς
Από τις εκδόσεις ΡΟΕΣ κυκλοφόρησε η μελέτη του πανεπιστημιακού Ν.Ι. Κοσκινά με τίτλο Κάφκα και κινηματογράφος: Ο «κινηματογραφικός» Κάφκα
Ποιος ήταν στ’ αλήθεια ο Φραντς Κάφκα; Και πόσο «καφκικός» ήταν τελικά; Εκατό χρόνια μετά τον θάνατο του Κάφκα, το βιβλίο επιστρέφει στα ίδια τα κείμενα – πέρα από τον μύθο και τη στερεοτυπική εικόνα του «ζοφερού» ή «υπαρξιακά βασανισμένου» συγγραφέα. Αναζητά τον Κάφκα ως δημιουργό: χιουμορίστα, ριζοσπάστη, μοντερνιστή. Όχι ως αποσυρμένο αναχωρητή, αλλά ως έναν συγγραφέα βαθιά συνδεδεμένο με την εποχή του και τα μέσα της.
Ακολουθώντας το βλέμμα του μέσα από αφηγήματα, ημερολόγια, επιστολές και αφορισμούς, το βιβλίο φωτίζει την απροσδόκητη σχέση του Κάφκα με τον κινηματογράφο και εστιάζει στον διαμεσικό χαρακτήρα της γραφής του: όχι ως αισθητικό τέχνασμα, αλλά ως δομικό στοιχείο ενός τρόπου με τον οποίο η λογοτεχνία αντιστέκεται, διαταράσσει, παρεμβαίνει στον κόσμο. Το βλέμμα του δεν περιγράφει· παγιδεύει. Οι ήρωές του δεν κινούνται σε χώρους, αλλά μέσα σε «πλάνα». Η αφήγηση δεν εξελίσσεται· τρεμοπαίζει, όπως το φως της οθόνης.
Με εργαλεία από τη θεωρία της αφήγησης, τη σημειολογία του κινηματογράφου και τη μοντερνιστική αισθητική, επιχειρείται μια εκ βάθρων νέα ανάγνωση του έργου του Κάφκα, που ανιχνεύει όχι το τι είδε ή έγραψε, αλλά το πώς είδε και έγραψε. Μπορεί το βλέμμα να γίνει αφήγηση; Μπορεί η γραφή να πάψει να εξηγεί και να γίνει καθαρό βλέμμα; Σε μια εποχή όπου η εικόνα κυριαρχεί αλλά σπάνια ερμηνεύεται, η γραφή του Κάφκα, σιωπηλή και οπτική, διατηρεί αναπάντεχη δύναμη.
Ένα βιβλίο για όσους αγαπούν τον Κάφκα, τη λογοτεχνία, τον κινηματογράφο – και την ανάγκη να βλέπουμε τον κόσμο αλλιώς.
Ο Ν.Ι. Κοσκινάς είναι Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Γερμανικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Humboldt του Βερολίνου. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στη γερμανόφωνη λογοτεχνία του 20ού και 21ου αιώνα, στη διαμεσικότητα, στις κουλτούρες μνήμης, καθώς και στη μετα-μεταναστευτική λογοτεχνία. Έχει ασχοληθεί εκτενώς, μέσω διαλέξεων και δημοσιεύσεων, με τη διαμεσική σχέση μεταξύ λογοτεχνίας και κινηματογράφου.
