Τι είναι η πατρίδα; Όχι η δική μας, όπως επιχείρησε να την περιγράψει στο ποιηματάκι του ο Ιωάννης Πολέμης, η κάθε πατρίδα.
Η πατρίδα είναι το τοπίο -ο τόπος. Η πατρίδα είναι η ιστορία -ο χρόνος.
Και όταν λέω ιστορία εννοώ το ανθρώπινο πέρασμα μέσα στον χρόνο, την πορεία και το εντύπωμα των περισσότερο ή λιγότερο κοντινών προγόνων, από τους οποίους προερχόμαστε.
Όσο ο χρόνος περνά και τα γεγονότα απομακρύνονται, τόσο αμβλύνεται η ψυχική εγγύτητα που μας συνδέει με αυτά και με τους πρωταγωνιστές τους (τους απλούς ανθρώπους που τα βίωσαν και, μόνο σε σπάνιες περιπτώσεις, τους στρατιωτικούς και πολιτικούς λήπτες των αποφάσεων). Είναι φυσικό, εξάλλου.
Και εδώ είναι που έρχεται η Ιστορία να αποκαταστήσει τα πράγματα.
Η σύνδεσή μας με την Ιστορία είναι δεσμός με την ίδια την πατρίδα.
Πιστεύω ότι, ατυχώς, είμαστε ανιστόρητοι. Ανιστόρητοι και ως προς το γράμμα της Ιστορίας μας, κυριότατα όμως ως προς την ουσία της, ως προς την ψυχή της.
Την ίδια στιγμή που, μαζί με τη γενιά του 1940, εκλείπουν και οι τελευταίες άμεσες, συγκινησιακά φορτισμένες μαρτυρίες του αλβανικού έπους, η αμήχανη, άτολμη παιδεία μας, με τα σχολικά εγχειρίδια που αναμασούν τον παρωχημένο, ανούσιο και ανέμπνευστο τρόπο απόδοσης και μετάδοσης των ιστορικών στοιχείων, εγγυάται την αποστασιοποίηση και την αδιαφορία των νέων γενιών.
(Εις επίρρωσιν, η αντίληψη της παντοδύναμης ιδιωτικής τηλεόρασης για τον «εορτασμό» των εθνικών επετείων –συνήθως χωρίς παρεκκλίσεις από το καθιερωμένο πρόγραμμα-, με την προβολή ελληνικών ταινιών πατριωτικού περιεχομένου της δεκαετίας του ΄70, που δεν έχουν καμιά απολύτως απήχηση σε κανέναν, μόνο θυμηδία μπορεί να προκαλέσει. Θυμηδία και, τελικά, στρέβλωση και απαξίωση.)
Η πολιτική υπόσταση της πατρίδας είναι το κράτος. Είναι όμως άστοχο να την ταυτίζουμε μαζί του –με ένα κράτος που ποτέ δεν πρέπει να ήταν ιδιαιτέρως συμπαθές στους υπηκόους του και που οι σημερινές περιστάσεις, τόσο βλαπτικές για το σύνολο των Ελλήνων, το έχουν δικαίως καταστήσει απεχθές.
Άστοχο και, εν τέλει τόσο άδικο, για την πατρίδα και για εμάς τους ίδιους.
Η πατρίδα ΔΕΝ είναι το κράτος, όπως κατέδειξε και η αντίστιξη της 28ης Οκτωβρίου 2014: από τη μια η ιλαροτραγική τροπή που ήρθε να προστεθεί στον χαβαλέ των μαθητικών παρελάσεων και, από την άλλη, οι δυο κουβέντες –έστω και πιθανώς όχι αυθόρμητες- του χειριστή του F16 στη διάρκεια της στρατιωτικής παρέλασης στη Θεσσαλονίκη.
Πάντα βρίσκεται τρόπος να μιλήσει μέσα μας η πατρίδα (όπως επίμονα εξακολουθεί να αποδεικνύει το ασύγκριτο φυσικό της κάλλος και όπως πολλοί από εμάς πολύ καλά γνωρίζουμε). Και τότε θα γινόμασταν και πολίτες συνειδητότεροι.
Δεν χρειάζεται κόπος ούτε τιτάνια προσπάθεια.
Ανοιχτό και πρόθυμο πνεύμα χρειάζεται.
Είναι κρίμα που οι κάθε λογής «ταγοί» μας αδυνατούν να πιάσουν το νόημα.
Αννίτα Π. Παναρέτου
Ρίτσα Μασούρα – Ανεβαίνοντας στο ικρίωμα, ο Λουδοβίκος ΙΣΤ΄ φέρεται να είπε: «Ολα τούτα διαφαίνονταν εδώ και δέκα χρόνια. Τι με οδήγησε στον εφησυχασμό;».
Στο βιβλίο του «Η κρίση της εποχής μας» (εκδ. Ροές), ο επιφανής εκπρόσωπος της σχολής του Φράιμπουργκ Wilhelm Ropke γράφει ότι ο κόσμος σήμερα βρίσκεται περίπου στην ίδια κατάσταση με τον μονάρχη, εκτός από δύο κατηγορίες ανθρώπων: το πλατύ κοινό, που δεν διέκρινε κανένα από τα γεγονότα που μεσολάβησαν, ζώντας ασυλλόγιστα, και όλοι εκείνοι που όχι μόνο δεν προαισθάνθηκαν τη μοιραία τροπή των γεγονότων, αλλά δεν θέλησαν να εκφέρουν αλήθειες, ενισχύοντας τις θέσεις τους με ψευδείς ή απατηλούς παρηγορητικούς λόγους.
Ολοι ωστόσο, αργά ή γρήγορα, επρόκειτο να νιώσουν το έδαφος να υποχωρεί κάτω από τα πόδια τους, ενώ ωρίμαζε μέσα τους αυτό το βασανιστικό ερώτημα που κατατρύχει, εδώ και καιρό, μέρα και νύχτα όλα τα ανήσυχα πνεύματα: ποια διεργασία, ποιο ύπουλο κακό ενέσκηψε στον κόσμο; Ο θεμελιωτής του κοινωνικού φιλελευθερισμού και της κοινωνικής οικονομίας της αγοράς Wilhelm Ropke, όμως, δεν αναφέρεται στη σημερινή κρίση, γιατί απλούστατα εγκατέλειψε τον μάταιο τούτο κόσμο το 1966. Αποτελεί, ωστόσο, το βιβλίο του τρανή απόδειξη των κύκλων της Ιστορίας και της κατ’ επανάληψιν επιστροφής των κοινωνιών σε σημεία εκκίνησης.
Ο στενός συνεργάτης της κυβέρνησης του μεταπολεμικού καγκελαρίου Κόνραντ Αντενάουερ υιοθέτησε τον όρο «οικονομικός ανθρωπισμός» και οραματίστηκε μια κοινωνία και μια κοινωνική πολιτική όπου τα ανθρώπινα δικαιώματα θα είναι υψίστης προτεραιότητας. Και ήταν αυτός που παρότρυνε τους υπουργούς της μεταπολεμικής κυβέρνησης της Γερμανίας να συνειδητοποιήσουν ότι ο ατομικισμός οφείλει να αντισταθμίζεται από την αρχή της κοινωνικότητας και της ανθρωπιάς. Έκτοτε έγιναν πολλά, προς σωστές και λανθασμένες κατευθύνσεις. Ένα αόρατο χέρι εκτίναξε στα ύψη συγκλητικούς και πληβείους. Δεν φρόντισε, όμως, να στήσει δίχτυ ασφαλείας εκεί λίγο πριν σωριαστούν οι πληβείοι στο έδαφος, άμορφες μπάλες όλοι εμείς, αποκαλύπτοντας ότι η ανθρωπιά και η αρχή της κοινωνικότητας δεν ήταν παρά αρρωστημένα κύτταρα σ’ ένα υπό κατάρρευση σώμα.
Την άνοιξη του 2015, το σχέδιο που έχει στόχο την άνοδο του πολιτιστικού τουρισμού θα επεκταθεί σε δύσκολες περιοχές της περιφέρειας, όπως η Ανατολική Μακεδονία – Θράκη, η Ηπειρος κ.ά., σύμφωνα με τον κ. Τασούλα. Θα γίνει -όπως υπογραμμίζει- και πάλι συνεργασία με το υπουργείο Τουρισμού και τους επαγγελματίες του τουρισμού καθώς και με τον ιδιωτικό τομέα όπου χρειαστεί. Ο υπουργός Πολιτισμού αναφέρει ως παράδειγμα την περίπτωση του Μουσείου της Νεμέας. «Εκεί υπάρχουν φύλακες για τους οποίους μας βοήθησε η Τοπική Αυτοδιοίκηση και ένα ιδιωτικό σωματείο, διαχρονικός χορηγός του χώρου». Φύλακες, όπως υπογραμμίζει, που έχει χρησιμοποιήσει και στο παρελθόν το ΥΠΠΟΑ ως εποχικό προσωπικό. «Αυτοδιοίκηση και κοινωνία των πολιτών» είναι επίσης ένα πεδίο που θέλει να στραφεί το υπουργείο για την προβολή και ανάδειξη των μνημειακών χώρων της περιφέρειας. Επίσης να διασφαλίσει την προσβασιμότητα ατόμων με ειδικές ανάγκες στα μουσεία, να προσελκύσει διεθνείς κινηματογραφικές παραγωγές, να προβληθεί η σύγχρονη πολιτιστική δημιουργία της Ελλάδας κ.ά. Πρόκειται για σχέδια ορισμένα από τα οποία είχε συζητήσει όταν ανέλαβε το υπουργείο με τη συνάδελφό του Ολγα Κεφαλογιάννη.
Πωλητήρια με ελλείψεις
Στην υπηρεσιακή σύσκεψη υπό τον Αντ. Σαμαρά την άνοιξη (επί υπουργίας Πάνου Παναγιωτόπουλου) στο Μουσείο της Ακρόπολης, εκτός από το πιλοτικό εθνικό σχέδιο των 33 χώρων από τους 117 οργανωμένους που συγκεντρώνουν το 95% των επισκεπτών αλλά και των εισπράξεων, έγινε λόγος και για τις επισκευές των μηχανημάτων ηλεκτρονικού ελέγχου των εισιτηρίων, τη δημιουργία στεγάστρων για την προστασία των φωτοευαίσθητων μηχανημάτων που δεν λειτουργούν σε ανοιχτό χώρο, τα αναψυκτήρια και τα πωλητήρια των μουσείων, τα προϊόντα που προτείνονται στους τουρίστες φεύγοντας από ένα μουσείο. Σε αυτό τον τομέα δεν έγιναν εντυπωσιακά βήματα. Αναμορφώθηκαν κάποιοι χώροι, το περιβάλλον τους, τα αναψυκτήρια, αλλά σε κάποια πωλητήρια ακόμη δεν υπάρχουν κατάλογοι, ούτε καν ενημερωτικοί οδηγοί, ενώ είναι φτωχά από προϊόντα. Σε άλλες πάλι περιπτώσεις, σημειώνονται και κάποια φαιδρά: σε πωλητήρια μουσείων της Μακεδονίας συνεχίζουν να πωλούν τα αντίγραφα του δίσκου της Φαιστού ενώ σε κάποια της Ρόδου οι τουρίστες μπορούν να αγοράσουν το κεφάλι του Ηλιου που είναι μεν 80 εκ., αλλά… υπέρβαρο για αναμνηστικό.
Ο Αμερικανός συγγραφέας Πολ Όστερ, ο οποίος συγκαταλέγεται ανάμεσα στα κορυφαία ονόματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας των τελευταίων εκατό ετών, επισκέπτεται την Αθήνα καλεσμένος της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών, για να συναντήσει το κοινό του σε μία και μοναδική εκδήλωση, που θα γίνει την Τετάρτη 5 Νοεμβρίου 2014, ώρα 19:00, στη Στέγη (Λεωφ. Συγγρού 107-109, Μικρή Σκηνή). Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων «Λέξεις και Σκέψεις», ο Όστερ, σε μια συζήτηση με τον δημοσιογράφο Ηλία Μαγκλίνη, θα μοιραστεί μαζί μας την περιπέτεια που κρύβει η ενασχόληση με τη γραφή και τι σημαίνει να είναι κανείς σήμερα ανήσυχο πνεύμα, και θα ξεδιπλώσει τον αθέατο κόσμο των βιβλίων και της ζωής του, θίγοντας παράλληλα καίρια κοινωνικοπολιτικά ζητήματα που ταλανίζουν την πατρίδα του αλλά και τον πλανήτη.
Η είσοδος στην εκδήλωση είναι ελεύθερη με δελτίο εισόδου και θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας. Η διανομή των δελτίων εισόδου ξεκινά μία ώρα πριν από την εκδήλωση. Θα υπάρχει ταυτόχρονη διερμηνεία. Η συζήτηση θα μεταδοθεί και με live streaming μέσω του sgt.gr.
Την Πέμπτη 6 Νοεμβρίου, ο Πολ Όστερ θα υπογράψει αντίτυπα των βιβλίων του στο βιβλιοπωλείο Ιανός (Σταδίου 24), στις 12:00, και στο βιβλιοπωλείο Ευριπίδης (Κηφισίας 310, Κηφισιά), στις 19:00. ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ PAUL AUSTER
Ο Πολ Όστερ (Paul Auster) γεννήθηκε στις 3 Φεβρουαρίου του 1947 στο Νιου Τζέρσεϊ από γονείς πολωνοεβραϊκής καταγωγής. Απόφοιτος του πανεπιστημίου Κολούμπια, μετά τις σπουδές του στην αγγλική, γαλλική και ιταλική λογοτεχνία έζησε για ένα διάστημα στη Γαλλία, όπου έκανε τα πρώτα του βήματα στον λογοτεχνικό χώρο ως μεταφραστής (από τα γαλλικά) και ποιητής.
Το πρώτο του πεζογραφικό βιβλίο είναι το αυτοβιογραφικό δοκίμιο The Invention of Solitude (1982): Στον πυρήνα του βιβλίου βρίσκεται ο θάνατος του πατέρα του, Σάμιουελ, και η κατάρρευση της σχέσης του με την πρώτη του σύζυγο, τη διηγηματογράφο και μεταφράστρια Λίντια Ντέιβις.
Ακολούθησε η Τριλογία της Νέας Υόρκης: City of Glass (1985), Ghosts (1986) και The Locked Room (1986), μεταμοντέρνες παραλλαγές της ιστορίας μυστηρίου που έτυχαν πολύ θερμής κριτικής υποδοχής και τον καθιέρωσαν ως έναν από τους σημαντικότερους σύγχρονους συγγραφείς. Έχει γράψει το σενάριο των ταινιών Smoke και Blue in the Face (Καπνός και Λίγος καπνός ακόμα, αντίστοιχα – 1995) τις οποίες σκηνοθέτησε από κοινού με τον Γουέιν Γουάνγκ. Ακόμα έγραψε το σενάριο και σκηνοθέτησε τις ταινίες Lulu on the Bridge (Ερωτευμένοι ως την αιωνιότητα, 1998) και The Inner Life of Martin Frost (2007). Πρόσφατα κυκλοφόρησε η αλληλογραφία του με τον νομπελίστα Τζ. Μ. Κουτσί, με τίτλο Here and Now: Letters (2008-2011).
Ο Όστερ ζει στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης και είναι παντρεμένος με τη συγγραφέα Σίρι Χούστβεντ και έχει μια κόρη, τη Σοφί, τραγουδίστρια, ηθοποιό και μοντέλο. Με την προηγούμενή του σύζυγο, τη Λίντια Ντέιβις, έχουν έναν γιο, τον Ντάνιελ.
Είναι μέλος της Αμερικάνικης Ακαδημίας Τεχνών και Γραμμάτων.
Περισσότερες πληροφορίες για τον Πολ Όστερ και τα βιβλία του θα βρείτε στην επίσημη σελίδα του στο facebook.
Παρακολουθώντας την προσπάθεια διαχείρισης μιας κρίσιμης φάσης για την κοινωνία και οικονομία, εντός της εγκατεστημένης αυτοτοφοδοτούμενης στασιμότητας, διαπιστώνουμε κούραση, αδυναμία και απουσία σχεδίου. Τι πρέπει να κάνουμε; Πώς ξεχωρίζουμε το καλό από το κακό, όταν οι υποσχέσεις του καλού μοιάζουν ιδιοτελείς; Αν κάποιος υπόσχεται «το καλό», για να παραμείνει στην εξουσία ή για να αναλάβει την εξουσία, πόσο σωτήριο είναι; Και γιατί η πλειοψηφία των Ευρωπαίων παραμένει δύσπιστη στις πολιτικές, αμφίθυμη, απαισιόδοξη και φοβισμένη;
Αιώνες ολόκληρους ―είχε πει ο Χιλιανός Λουίς Σεπούλβεδα― πασχίζουμε να εντοπίσουμε τα όρια μεταξύ του καλού και του κακού ― προσπάθεια που περιεπλάκει κατά τρόπο ευθέως ανάλογο με τη χαμαιλεόντια ικανότητα του κακού και την έλλειψη ευρηματικότητας του καλού.
Ιστορικά, τουλάχιστον, αξίζει να έχουμε υπόψη την παραδοχή του κακού, την πανουργία του. Το «τέλος της ιστορίας» ήταν φενάκη. Το ίδιο ασταθής και ιδέα ότι τα «χειρότερα πέρασαν». Διότι, αν το κακό πέρασε δεν σημαίνει ότι είναι χαμένο για την ιστορία…Αυτό τουλάχιστον σημείωνε ο Μπένγιαμιν όταν τον άγγελο της ιστορίας τον έβαζε να έχει το πρόσωπό του στραμμένο στο παρελθόν…Εκεί όπου μας παρουσιάζεται μια αλληλουχία γεγονότων…
Στην Ευρώπη, έγινε κάποια στιγμή κατανοητό, στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’40, ότι είχε κατισχύσει ένα είδος αισθητικής του Κακού μόλις έγιναν αντιληπτές οι φρικωδίες του Β΄ Παγκοσμίου: η ταπείνωση και ο βασανισμός των λαών δεν εξυπηρετούσε κανέναν λογικό σκοπό, παρά μόνον την παραφροσύνη. Το «ποτέ ξανά» στην ίδρυση της Ενωμένης Ευρώπης, σήμαινε πως είχαν ξεπεραστεί τα σύνδρομα νικητών-ηττημένων του Α΄ Παγκοσμίου. Οι λαοί δεν ήθελαν να ζουν πλέον σε «τούτη την κοιλάδα που αντηχούν οι θρήνοι». Σε αυτό το σχέδιο περιλαμβανόταν πρωτίστως η Γερμανία η οποία, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, μαζί με την Ελλάδα, την Πολωνία και την Ιταλία, είχε καταταχθεί μεταξύ των χωρών που υπέστησαν τα μεγαλύτερα δεινά του πολέμου.
Η Γερμανία, σήμερα, δεν κοιτά το παρελθόν . Και «άσχημα πορεύεται όποιος την καλοσύνη τ’ αλλουνού πληρώνει με κακία» (Δάντης, Παράδεισος, Άσμα VΙ, 131-132). Και ενώ είναι διαρκώς αυξανόμενα τα τεκμήρια που αποδεικνύουν το αντίθετο, η Λέσχη του Βερολίνου διατείνεται ότι εργάζεται για το καλό της Ευρώπης, κατηγορώντας τη Γαλλία και την Ιταλία για το κακό: δηλαδή, για την υπονόμευση του σχεδίου λιτότητας και για μουτουαλισμούς.
Αυτό υποστήριξε πρόσφατα ο Γερμανός οικονομολόγος Χανς Βέρνερ Ζιν. Ο Ζιν, καθηγητής Οικονομικών και Δημόσιων Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου, πρόεδρος του γερμανικού Ifo (Ινστιτούτο Οικονομικών Ερευνών), είναι μέλος του Γνωμοδοτικού Συμβουλίου του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών, σύμβουλος της καγκελαρίου, και από τους πλέον άτεγκτους υπερασπιστές των γερμανικών συμφερόντων. Βαθιά υπεροπτικός, κατηγορώντας τους Γάλλους και Ιταλούς ως υπονομευτές, επιμένει ότι «the mutualization model is not working for the eurozone». Εξαντλώντας την επιχειρηματολογία του, υποστηρίζει ότι … «το δημοσιονομικό σύμφωνο ― επισήμως η Συνθήκη για τη Σταθερότητα, τον Συντονισμό και τη Διακυβέρνηση στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση ― ήταν το quid pro quo για τη Γερμανία να εγκρίνει το συλλογικό πακέτο διάσωσης του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ΕΜΣ). Το σύμφωνο θέτει ένα αυστηρό ανώτατο όριο για το διαρθρωτικό έλλειμμα του προϋπολογισμού της κάθε χώρας, και προβλέπει ότι ο λόγος του δημόσιου χρέους που υπερβαίνει το 60% του ΑΕΠ θα πρέπει να μειώνεται ετησίως κατά το ένα εικοστό της διαφοράς μεταξύ της τρέχουσας αναλογίας και του στόχου». Είναι, πράγματι, ειρωνικό το γεγονός ότι αυτού του είδους το γερμανικό πείσμα μπορεί να καταστρέψει την Ε.Ε., γυρνώντας πίσω την ιστορία.
Και να’μαστε πάλι εδώ, αναζητώντας το καλό. Γιατί του προσάπτουμε έλλειψη ευρηματικότητας; Είναι κάτι που προκύπτει εξ αποκαλύψεως; Ή μήπως προκύπτει από τη υποχρέωση εξυπηρέτησης συμβάσεων και αμοιβαίων δεσμεύσεων; Μάλλον, η δυσπιστία οφείλεται στο ότι «το καλό» παρουσιάζεται αποηθικοποιημένο με μεγάλη δόση «ηθικής», γίνεται απλά στόχος επιτεύξιμος, απαλλαγμένος, όμως από κάθε ανθρώπινο και γήινο στοιχείο∙ το καλό αποξενωμένο από κάθε συναισθηματικό αλλά και νοητικό χυμό… Και αυτό, ίσως, να σημαίνει μη κατανόηση του κακού.
Με αυτόν τον τρόπο κυκλοφορίας και επιβολής, το καλό εμφανίζεται σαν ιδέα ομοιάζουσα με εκείνα τα ανοσοποιητικά και αποσμητικά σκευάσματα που μηχανεύονται θεωρητικοί και πολιτικοί για να ξεπεράσουν τις πρακτικές δυσκολίες που οι ίδιοι προκάλεσαν. Διακρίνουν, λόγου χάρη, τη βασική επιστήμη από τις εφαρμογές της: εάν έγινε κάποιος όλεθρος, π.χ. με το Σχέδιο Μανχάταν, αυτό ήταν έργο εκείνων που το εφάρμοσαν και όχι των καλών και αθώων θεωρητικών.
Ωστόσο οι θεωρητικοί δεν είναι και τόσο αθώοι. Όπως και ο Χανς Βέρνερ Ζιν, εκθειάζουν την «αντικειμενικότητα» και την «ορθολογικότητα» ενός στόχου χωρίς να συνειδητοποιούν ότι μία πρακτική ― της οποίας ο στόχος δεν μετρά ανθρώπους ― είναι καταδικασμένη να οδηγήσει σε απάνθρωπες πράξεις. Η Ευρώπη καταστρέφει την οικονομία της προκειμένου να τη διασώσει. Το ίδιο γίνεται και στην Ελλάδα.
«Η παράδοση των καταπιεσμένων μας διδάσκει ότι η “κατάσταση έκτακτης ανάγκης” δεν είναι η εξαίρεση αλλά ο κανόνας», έλεγε ο Μπένγιαμιν. Αλλά αυτό, με τη σειρά του, μας λέει ότι δεν έχουμε καμία υποχρέωση να υπακούσουμε την αρχαία ρήση που παροτρύνει να διαλέξουμε ένα ήδη γνωστό κακό από ένα μη αποδεδειγμένο καλό. Στο κάτω-κάτω, θα πρέπει να δούμε και το χειρότερο: ότι, δηλαδή, το κακό βρίσκεται εντός της ιδέας της κοινωνικής σωτηρίας. Πράγματι, είναι ν’ αναρωτιέται κανείς, αν υπάρχει κάτι καλό, δίχως αυτό το δομικό υλικό του κόσμου: το κακό.
Αν κατανοήσουμε την απλωσιά του κακού, έχουμε μιαν ελπίδα να αναγνωρίσουμε την έλευση του καλού ― που όμως, προς στιγμήν, είναι μακριά. Δεν φαίνεται. Και αν δεν φαίνεται για τη Γαλλία και την Ιταλία, πολύ περισσότερο, δεν φαίνεται για την Ελλάδα.
Που άραγε να κρύβεται η χαρά; Μόνο στα παραμύθια, στις ιστορίες και στα όνειρα; Μήπως είναι δίπλα μας, μήπως άδικα γκρινιάζουμε για όλα όσα έχουμε και νομίζουμε πως δεν είναι αρκετά; Κι αν ο ύπνος αργεί να έρθει το βράδυ πάντα υπάρχει γιατρικό, μοναδικό και μαγικό. Και εκείνοι οι φόβοι που χουμε όλοι, μικροί μεγάλοι , όπως η επίσκεψη μας στον γιατρό , γίνονται παιχνίδι, δημιουργία και χαρά αρκεί να τους γνωρίσουμε από την ανάποδη με άλλη οπτική ματιά. Και μην ξεχνάτε πως στα παραμύθια και στα βιβλία είναι γραμμένα όλα τα μυστικά, που άνθρωποι με μαγικές πένες και πινέλα τα ζωντανεύουν και τα κάνουν να ζουν για πάντα κοντά μας !
Το κρυφτό της χαράς , Μαριλένα Καββαδά, (εικονογράφηση Λήδα Βαρβαρούση), εκδόσεις Διάπλους
Ο Ήλιος σαν ξυπνάει το πρωί κι αρχίζει τα χαμόγελα και τις καλημέρες του ένα μόνο σκοπό έχει, να δώσει χαρά σ ΄όλη την πλάση. Μα με την πρώτη του καλημέρα ακούει παράπονα από την χελώνα. Σειρά έχει ο σκίουρος που γκρινιάζει για την φουντωτή του ουρά κι ο λαγός που νομίζει πως τα καρότα δεν είναι τόσα όσα έχει υπολογίσει για το παζάρι της επόμενης μέρας .Το αηδόνι, πάλι, παραπονιέται που δεν έχει τα φτερά του παγονιού κι ο σκαντζόχοιρος για τα πολλά αγκάθια που έχει στην πλάτη του. Ο ήλιος τότε με δυνατή φωνή τους δίνει μια συμβουλή, πως αν θέλουν να βρουν τη χαρά ας ψάξουν γύρω τους κι ίσως …ίσως να την ανακαλύψουν. Κανείς δεν τον πρόσεξε και τότε στο δάσος συνέβη κάτι τρομακτικό. Τόσο κακό δεν είχε ξαναδεί κανένα ζωάκι. Σαν κόπασε τούτη η φοβερή καταιγίδα άρχισαν να « μετρούν τις πληγές τους». Και όταν οι πέντε φίλοι από τα παλιά, συναντήθηκαν μπροστά από τη μεγάλη καρυδιά θυμήθηκαν τα λόγια του Ήλιου και η ιστορία αποκτά άλλη χροιά. Με ατέλειωτα παιχνίδια και μια φιλία που κρατάει …γερά!
Μια πολύ τρυφερή ιστορία της Μαριλένας , ένας ύμνος στη χαρά και τη φιλία. Μια ιστορία για μικρούς ακροατές και αναγνώστες που με πολύ απλό τρόπο τους οδηγεί στην χαρά που κρύβεται συνήθως δίπλα μας, στους φίλους και στα πιο μικρά, απλά και καθημερινά πράγματα. Ένα παραμύθι με συντροφιά την μοναδική Λήδα στις εικόνες. Τα χρώματα, οι χαρακτήρες και οι φιγούρες ολοκληρώνουν μια ιστορία που θες να τη διαβάσεις πολλές φορές κι όπως λένε τα μικρά μου παιδιά … « πάλι κυρία, ξανά και ξανά…».
Το βιβλίο συνοδεύεται από ένα cd με μαγικές αφηγήσεις και τραγούδια που ερμηνεύει μοναδικά ο Παντελής Θαλασσινός και ο Γιώργος Μπαγιώκης…
To τραγούδι του ύπνου, Κυριάκος Χαρίτος ( εικον. Ντανιέλα Σταματιάδη), εκδόσεις Μεταίχμιο
Ένα παραμύθι – ποίημα. Πρωτότυπο, μαγικό και πολύ ευρηματικό. Ένα παραμύθι σε στίχους που μιλεί για εκείνον τον ύπνο που ψάχνει να βρει ένα μικρό παιδί. Τον ψάχνει παντού και στην αναζήτησή του αυτή ρωτάει πρώτα από όλους το φεγγάρι κι εκείνο του αποκρίνεται να ψάξει να βρει την κουκουβάγια. Η κουκουβάγια πάλι, το στέλνει να ρωτήσει ένα ψάρι. Ένα ψάρι με ανθρώπινη λαλιά που κι του λέει να πάει σε ένα ψηλό κάστρο που μένει μια καλή μάγισσα. Αυτή πάλι το στέλνει να ρωτήσει τα αηδόνια του δάσους κι εκείνα το συμβουλεύουν να πάει σε μια σπηλιά να βρει έναν λύκος που τον έχουν διώξει από τα παραμύθια. Και ο λύκος για τελευταία φορά, το στέλνει στην πόλη να συναντήσει έναν γέρο βιβλιοπώλη και τότε ένα βιβλίο με ασημένια ράχη και χρυσά γράμματα ίσως να γνωρίζει το μεγάλο μυστικό…
Κι όπως το διαβάζα με παρέσυρε κι έμενα κι έιπα για το τέλος :
« Ένα παραμύθι – ποίημα που είχα χρόνια για να δω,
με ταξίδεψε με πήγε στον παλιό καλό καιρό »
Μια ακόμα υπέροχη καληνύχτα που διαβάζεται σε δέκα λεπτά από τον Κυριάκο Χαρίτο. Μια πρωτότυπη σύνθεση που δένει μοναδικά με την απλή αλλά ουσιαστική εικονογράφηση της Ντανιέλας . Σε τούτο το μαγικό παραμύθι που η κουκουβάγια έχει χρώμα ροζ και ο λύκος φοράει γαλάζιες σαγιονάρες , όλα μπορούν να συμβούν , να ζωντανέψουν και να ζήσουν καλά σε μια πόλη φανταστική…
O γιατρός φοβάται τον Νικόλα, Αντώνης Παπαθεοδούλου, εικονογράφηση Γιώργος Σγουρός, εκδόσεις ΜΙΝΩΑΣ
Ο Νικόλας είναι ένα παιδί σαν όλα τα άλλα. Δεν φοβάται να τολμήσει, να δοκιμάσει και να ταξιδέψει ως την άκρη τ΄ουρανού. Μέχρι που μια μέρα, συνηθισμένη ,πέφτει από το ολοκαίνουργιο ποδήλατο του και χτυπάει στο γόνατό του. Κι όπως όλα σχεδόν τα παιδιά στο άκουσμα της λέξης ΓΙΑΤΡΟΣ… νοιώθει το αίμα να παγώνει και τον πόνο να περνά. Κανείς δεν θέλει να πάει στο γιατρό ,γιατί μια προηγούμενη και ίσως επώδυνη εμπειρία τον οδηγεί στην άρνηση και στον φόβο. Όμως αν τα πράγματα τα δούμε από μια άλλη οπτική γωνία και παραδεχτούμε τον φόβο μας ή ανακαλύψουμε πόσοι άλλοι φοβούνται τον γιατρό, τότε όλα αλλάζουν. Κι ο πόνος τον φοβάται, γιατί τον διώχνει, κι ο πυρετός, κι η ανακατωσούρα κι ο ύπνος τους είναι γεμάτος εφιάλτες με αλοιφές, σιρόπια και θερμόμετρα. Κι εκείνο το εμβόλιο είναι ο φόβος και ο τρόμος για τις αρρώστιες και τα μικρόβια. Κι ίσως τελικά η επίσκεψη στο γιατρό να ΄χει άλλον φόβο, εκείνο του μπαμπά που συμπεριφέρεται, καποιες φορές, σαν μωρό παιδί και φέρνει τον Νικόλα σε άβολη θέση. Κι αν ο γιατρός τα εξηγήσει όλα με υπομονή τότε οι φόβοι φεύγουν μακριά και οι εφιάλτες γίνονται όμορφα όνειρα που καταλήγουν στην πιο ανατρεπτική και αστεία περιπέτεια …Ο Νικόλας γίνεται ο γιατρός του γιατρού …
Κι είπαμε όταν δυο ταλαντούχοι άνθρωποι συναντιούνται το αποτέλεσμα είναι ένα βιβλίο σαν αυτό. Ο Αντώνης είναι γνωστός , ανεπανάληπτος παραμυθάς και μυθοπλάστης , όσο για τον Γιώργο το Σγουρό δίνει μια διάσταση στο παραμύθι που όλες οι εικόνες τυπώνονται πραγματικά στα όνειρα των μικρών παιδιών. Σαν τον Γιάννη που μου είπε χθες πως τον είδε τον Νικόλα με τη κόκκινη του μπλούζα να τρέχει και να πέφτει από το ποδήλατο του… «ίδιος ήταν , σαν το βιβλίο που διαβάσαμε »…
Και αφού οι ιστορίες γράφονται και διαβάζονται για να περνάνε όλοι καλά …σαν τις ανακαλύψετε θα περάσετε ακόμα καλύτερα !
Στο Ε.Λ.Ι.Α – Παζάρι βιβλίων Παρασκευή 7/11Σάββατο 8/11 Κυριακή 9/11 Ελληνικά και ξενόγλωσσα βιβλία και περιοδικά του 19ου και του 20ού αιώνα, παλιές εφημερίδες, καρτ ποστάλ, θεατρικά προγράμματα και κινηματογραφικές αφίσες,
παρτιτούρες και μετοχές, παλαιά ραδιόφωνα και άλλα αντικείμενα εποχής θα πωλούνται σε ιδιαίτερα προσιτές τιμές.
Μεγάλη ποικιλία εντύπων, τεκμηρίων και αντικειμένων
που δεν βρίσκονται πια στην αγορά και στην καθημερινή ζωή μάς μεταδίδουν την αισθητική και την ατμόσφαιρα, τις επιστημονικές ζητήσεις, τις λογοτεχνικές προτιμήσεις, τα καλλιτεχνικά ρεύματα, την επικαιρότητα και την ψυχαγωγία της εποχής τους.
Τα είδη θα διατίθενται σε τιμές που θα ξεκινούν από 2 €
`Ολα ξεκίνησαν από μια πραγματική ιστορία. Από ένα πείραμα που έκανε ένας καθηγητής στα τέλη της δεκαετίας του ’60, όταν μια μαθήτρια τον ρώτησε: «Πώς οι Γερμανοί ανέχονταν τα στρατόπεδα συγκέντρωσης που έφτιαχνε ο Χίτλερ»; Η εξέλιξη αυτού του πειράματος, που έδειξε συγκλονιστικά συμπεράσματα, έγινε μια πολύ επιτυχημένη ταινία με τίτλο «Το κύμα», σε σκηνοθεσία του Γερμανού Denis Gansel. Με τον ίδιο τίτλο, παρουσιάζεται, ως θεατρική παράσταση, στη σκηνή του θεάτρου «Χώρα» (Αμοργού 20, Κυψέλη), σε μια παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου. Μια παράσταση που κύριο αποδέκτη έχει τους εφήβους, αφού έφηβοι ήταν το πρωτογενές υλικό του καθηγητή από τη Νότιο Αμερική που ξεκίνησε το πείραμα.
Στη θέση του σκηνοθέτη, ο ηθοποιός Νίκος Αρβανίτης, με τον οποίο μιλήσαμε λίγο πριν από τη γενική πρόβα. Πώς λειτουργεί διαπαιδαγωγητικά «Το κύμα» στους πολίτες της επόμενης γενιάς, τους εφήβους; «Ο φασισμός δεν είναι κάτι που εμφανίστηκε μια συγκεκριμένη ιστορική περίοδο και ξεμπερδέψαμε. Δεν είναι κάτι που το εξετάζουμε ως απομακρυσμένο και παλιό, αλλά κάτι που είναι πάντα δίπλα μας. Θέλουμε να είμαστε σε εγρήγορση και αυτό φυσικά αφορά την παιδεία, μέσω της διαρκούς αναζωογόνησης της ιστορικής μνήμης, ώστε να μπορούμε να διακρίνουμε πού και πώς θα εμφανιστεί σήμερα κάτι ανάλογο», λέει ο Νίκος Αρβανίτης. Και φαίνεται ότι οι σημερινοί έφηβοι ενδιαφέρονται πάρα πολύ, αφού τουλάχιστον 6.500 μαθητές λυκείων έχουν ήδη κλείσει για να δουν την παράσταση. Και «η ενημέρωσή μου δεν είναι της περασμένης εβδομάδας», επισημαίνει ο Νίκος Αρβανίτης.
Τον ρωτάω να μας εξηγήσει πώς ακριβώς εξελίχθηκε εκείνο το πείραμα: «Αρχικά ο δάσκαλος έβαλε τους μαθητές να γίνουν οι ίδιοι “δύναμη εξουσίας” έχοντας απέναντι ανθρώπους που αν δεν έχουν τον νου τους μπορεί να παρασυρθούν από πολλά. Και ο ίδιος ο δάσκαλος αντιμετώπισε νοητικές διαταραχές, γοητευμένος από τη δύναμη που μπορούσε να ασκήσει. Ξέρετε, ο φασισμός δεν εμφανίζεται ποτέ λέγοντας ότι θα φτιάξει στρατόπεδα συγκέντρωσης. Εχουμε, λοιπόν, μια ομάδα αθώων παιδιών, σε μια κρίσιμη ηλικία, που θέλει να ανήκει σε μια ομάδα. Αν το αντιληφθεί αυτό κάποιος, ο κίνδυνος να χαθεί η ατομικότητα του καθενός είναι πολύ μεγάλος. Είναι ένα έργο που ασχολείται με τη μετατροπή μιας ελεύθερης ομάδας σε μια φασιστική ομάδα», λέει.
Πόσο εύκολο ήταν να γίνει θέατρο όλη αυτή η διαδικασία; «Ηταν πολύ εύκολο, γιατί από μόνο του το πείραμα έχει μια έντονη θεατρικότητα. Ο φασισμός, επίσης, έχει μια έντονη “θεατρικότητα”».
Μέσα από την υποκριτική
Ο Νίκος Αρβανίτης, επαγγελματίας ηθοποιός με πολλούς επιτυχημένους ρόλους στο ενεργητικό του, δεν κρύβει ότι σ’ ένα οργανωμένο θέατρο, στην ουσία αυτή είναι η πρώτη του σκηνοθεσία, αν και έχει δώσει διαπιστευτήρια στο Φεστιβάλ Αθηνών. «Αλλά με ιντριγκάρει πάρα πολύ», λέει. «Και τη σκηνοθεσία τη βλέπω μέσα από την υποκριτική, γιατί αυτές είναι οι καταβολές που έχω. Πιστεύω πάρα πολύ σ’ αυτό που λένε πραγματική σκηνική δράση, μέσα από την οποία οι ηθοποιοί διαπραγματεύονται τη σχέση με τους συναδέλφους τους και με το κοινό. Και νομίζω ότι αυτό είναι που κάνει το θέατρο να μη σταματάει ποτέ, γιατί υπάρχει πάντα αυτή η ζωντανή συνάντηση. Το θέατρο αξίζει γι’ αυτή τη ζωντανή εμπειρία, που είναι μοναδική και ανεπανάληπτη, κάθε βράδυ».
