Το φετινό βραβείο Χάνα Άρεντ απονέμεται στις δύο ρωσίδες καλλιτέχνιδες του συγκροτήματος Pussy Riot. Οι Ναντέσα Τοκολονίκοβα και Μαρία Αλιόχινα τιμώνται από το Ίδρυμα Χάινριχ Μπελ για την πολιτική τους δράση.
Από την ημέρα που τραγούδησαν την «πανκ προσευχή» τους κατά του Ρώσου προέδρου Πούτιν μπροστά στο Ιερό Βήμα του Ναού του Σωτήρος στη Μόσχα, ειπώθηκαν και γράφτηκαν πολλά για τα δύο διάσημα πλέον μέλη του ρωσικού πανκ συγκροτήματος Pussy Riot. Έπειτα από δύο χρόνια εγκλεισμού υπό σκληρές συνθήκες, η Μαρία Αλιόχινα και η Ναντέσα Τοκολονίκοβα αφέθηκαν ελεύθερες τον Δεκέμβριο του 2013 και προσπαθούν από τότε να βρουν μια θέση στο προσκήνιο του δημόσιου ενδιαφέροντος. Ο χρόνος που πέρασε ήταν πλούσιος σε δημόσιες εμφανίσεις και συμμετοχή σε διάφορες πρωτοβουλίες. Μεταξύ άλλων, πάλεψαν για πιο αξιοπρεπείς συνθήκες κράτησης, μίλησαν από το βήμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και επέτρεψαν στον Ολλανδό φωτογράφο Μπερτ Φερβέλιους να τις φωτογραφίσει σε ένα πρότζεκτ που επιχειρεί να αναπαραστήσει την καθημερινότητα της φυλάκισής τους.
Δημοφιλείς στη Δύση, στο περιθώριο στη Ρωσία
Οι δύο ρωσίδες ακτιβίστριες επισκέφθηκαν τον Τζούλιαν Ασάνζ στο Λονδίνο
Οι δύο γυναίκες έχουν γίνει στο μεταξύ ιδιαίτερα δημοφιλείς στη Δύση. Προ ημερών βρέθηκαν στο Λονδίνο, στη συνέχεια πέταξαν για Νέα Υόρκη. Όπως έγραψαν στο προφίλ τους στο facebook, η βρετανική πρωτεύουσα τις υποδέχθηκε με συνεντεύξεις σε ραδιόφωνα, εφημερίδες και τηλεόραση, στις οποίες κατήγγειλαν ότι παρακολουθούνται διαρκώς από τις ρωσικές υπηρεσίες ασφαλείας. Στο Λονδίνο συνάντησαν επίσης τον Τζούλιαν Ασάνζ, ιδρυτή του Wikileaks που έχει βρει καταφύγιο από τον Ιούνιο του 2012 στην πρεσβεία του Ισημερινού, όπου και υποδέχθηκε τις δύο Ρωσίδες. Ο Ασάνζ κάλεσε την Αλιόχινα και την Τοκολονίκοβα να ενταχθούν μαζί με τον φιλόσοφο Σλαβόι Ζίζεκ στο ίδρυμά του «Courage», το οποίο επιδιώκει να συγκεντρώσει χρήματα για όλους τους πληροφοριοδότες του κόσμου –βεβαίως και για τον Έντουαρντ Σνόουντεν. Η Αλιόχινα έγραψε μετά το τέλος αυτής της συνάντησης ότι «αν και ο Σνόουντεν βρίσκεται υπό την προστασία του Πούτιν, είναι ένας από εμάς».
Την ίδια ώρα οι δύο ρωσίδες ακτιβίστριες έχουν σχεδόν εξαφανιστεί από τη δημόσια σφαίρα στην πατρίδα τους, παρά το γεγονός ότι θεωρούν επίκεντρο της δράσης τους τη Ρωσία. Η τελευταία δημόσια εμφάνιση των Pussy Riot έγινε τον Φεβρουάριο του 2014 με τη συμμετοχή 12 γυναικών και ανδρών κατά τη διάρκεια της Χειμερινής Ολυμπιάδας του Σότσι, όταν έγιναν αντιληπτές και δέχθηκαν επίθεση από άνδρες των δυνάμεων ασφαλείας. «Μπροστά στα όσα συμβαίνουν στην Ουκρανία οι πολιτικές μας παραστάσεις δεν είναι πλέον ενδεδειγμένες», δήλωσε σε συνέντευξή της σε ρωσικό διαδικτυακό κανάλι η Τοκολονίκοβα, τονίζοντας ότι ο πολιτικός ακτιβισμός σήμερα πρέπει να λάβει άλλη μορφή.
Απουσία των τιμώμενων προσώπων
Άδοξα έληξε η τελευταία εμφάνιση των Pussy Riot κατά την Χειμερινή Ολυμπιάδα του Σότσι
Κατά τη διάρκεια της φυλάκισής τους οι δύο Ρωσίδες δεν δίστασαν να καταγγείλουν τις απάνθρωπες συνθήκες κράτησης, τα βασανιστήρια και την καταναγκαστική εργασία στα ρωσικά σωφρονιστικά ιδρύματα. Μάλιστα μετά την αποφυλάκισή τους ανακοίνωσαν την πρόθεσή τους να συνεργαστούν με τον επικριτή του Πούτιν, Μιχαήλ Χοντορκόφσκι, στον αγώνα για τα δικαιώματα των φυλακισμένων και τη μεταρρύθμιση όλου του σωφρονιστικού συστήματος. Απώτατος στόχος τους παραμένει η απομάκρυνση του Πούτιν από την προεδρία της Ρωσίας, κάτι που δεν φαίνεται πιθανό να συμβεί προσεχώς.
Το γερμανικό πολιτικό ίδρυμα Χάινριχ Μπελ αποφάσισε να τιμήσει τις δύο ρωσίδες ακτιβίστριες με το ετήσιο πολιτικό βραβείο Χάνα Άρεντ. «Όχι επειδή ανήκουν στις Pussy Riot, αλλά για τις δράσεις τους υπέρ των δικαιωμάτων των φυλακισμένων γυναικών», δήλωσε στην Deutsche Welle η Αντόνια Γκρούνεμπεργκ, πολιτική επιστήμονας και μέλος της επιτροπής των βραβείων. Το βραβείο συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 10.000 ευρώ και απονέμεται στη Βρέμη –πάντως ερήμην των Αλιόχινα και Τοκολονίκοβα.
Anastassia Boutsko / Άρης Καλτιριμτζής