Φολέγανδρος: το στολίδι του Αιγαίου
Μοναδικά ηλιοβασιλέματα, μια κατάλευκη καστροπολιτεία, μια όμορφη αρχιτεκτονική, οι παραλίες της, αλλά και η αντίθεση της ηρεμίας με τη διασκέδαση είναι μόνο μερικά από τα χαρακτηριστικά μιας νησιωτικής κουκίδας στο Αιγαίο που δεν είναι άλλη από τη Φολέγανδρο. Για πολλούς, διακοπές στη Φολέγανδρο σημαίνουν ηρεμία, μπάνια σε μοναδικές παραλίες και γραφικά καλντερίμια.Το νησί έχει βραβευτεί από γνωστό ταξιδιωτικό περιοδικό ως το ομορφότερο στην Ευρώπη.
Η Χώρα βρίσεκεται σφηνωμένη στο χείλος ενός κατακόρυφου γκρεμού με μικρά στενάκια, πλακόστρωτα σοκάκια,γραφικά σπίτια με λιλιπούτειες αυλές να κουβαλούν μια παραδοσιακή κυκλαδίτικη αύρα. Μα πάνω απ’ όλα την προσοχή τραβούν οι χαρακτηριστικές πλατείες·
Η Πούντα αποτελεί την πρώτη πλατεία. Το πρώτο πράγμα που κάνει κανείς φτάνοντας εδώ, είναι να θαυμάσει την εντυπωσιακή θέα από ένα μικρό άνοιγμα, στην πεζούλα της Πούντας. Σύρριζα στον απότομο βράχο που γκρεμίζεται στη θάλασσα, απλώνεται το βαθυγάλανο πέλαγος και οι βόρειες ακτές του νησιού.
Η πλατεία του Ντούναβη, η μεγαλύτερη από τις πλατείες της Χώρας, έχει στο κέντρο της τον μοναδικό πλάτανο του νησιού και γύρω πολλά τραπεζάκια από εστιατόρια και καφετέριες. Έπειτα, η πλατεία Κονταρίνη βρίσκεται ανάμεσα στην εκκλησιά του Αγίου Νικολάου και την εκκλησιά του Αγίου Αντωνίου είναι ασφυκτικά γεμάτη με τραπεζάκια κάτω από τη σκιά των δέντρων, αφήνοντας ένα περιμετρικό λιθόστρωτο για την περαντζάδα μας. Η Πιάτσα, όπως ονομάζεται, βρίσκεται ανάμεσα στην εκκλησιά του Αγίου Αντωνίου και την εκκλησιά της Θεοσκέπαστης, και αποτελεί την παλιότερη πλατεία της Χώρας.
Συνεχίζοντας, μετά από ένα στενό σοκάκι λίγων μέτρων όπου βρίσκονται μερικά μαγαζάκια, οδηγούμαστε στην πλατεία Μαράκι με το εξαιρετικό ταβερνάκι.
Κάστρο.
Είναι το παλιό κομμάτι της Χώρας. Πρόκειται για έναν μεσαιωνικό οικισμό που χτίστηκε για να προστατεύει τους ανθρώπους του νησιού από εχθρικές επιδρομές και κατοικείται έως σήμερα. Τα σπίτια μετρούν πάνω από 10 αιώνες ζωής, είναι κατοικημένα και σε καλή κατάσταση. Ένα σκηνικό που μοιάζει ανέγγιχτο από το πέρασμα των χρόνων και αποτελεί ένα ζωντανό μουσείο ιστορίας και πολιτιστικής κληρονομιάς.
Σήμα κατατεθέν του νησιού. Η μεγαλύτερη εκκλησία της Φολεγάνδρου, αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Λίγο πιο κάτω από την κορυφή του λόφου, δεσπόζει επιβλητικά η κατάλευκη εκκλησιά και μοιάζει να επιτηρεί τη Χώρα και το Πέλαγος από ψηλά. Η καλύτερη ώρα για να πας είναι λίγο πριν τη δύση του ήλιου, που θα έχεις την ευκαιρία να απολαύσεις ένα από τα ωραιότερα και συναρπαστικότερα ηλιοβασιλέματα του Αιγαίου.
Η Ανω Μεριά είναι ο δεύτερος μεγάλος οικισμός της Φολεγάνδρου. Εδώ το μοντέλο ζωής είναι αγροτικό και λίγα πράγματα έχουν αλλάξει εδώ και δεκαετίες. Αποτελεί την άλλη όψη του νομίσματος, που ζει στη σκιά της κοσμοπολίτικης Χώρας, μακριά από κάθε είδους τουριστική ανάπτυξη. Ένα ανεμοδαρμένο ορεινό τοπίο με το Λαογραφικό του Μουσείο που παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον και ανθρώπους γνήσιους και φιλόξενους.
Η Φολέγανδρος πάει κόντρα στο άγονο έδαφος με το οποίο την προίκισε τόσο γενναιόδωρα η μορφολογία των Κυκλάδων και δημιουργεί δεκάδες αλμυρά και γλυκά πιάτα που ξεχωρίζουν για την απλότητα των υλικών και το μεγαλείο των γεύσεων τους.
* Ματσάτα: Τα παραδοσιακά, χειροποίητα ζυμαρικά του νησιού. Παίρνουν το όνομά τους από τη μάτσα, τον πλάστη, δηλαδή με τον οποίο ανοίγεται η ζύμη σε λεπτό φύλλο και στη συνέχεια κόβεται με το χέρι σε μακριά και πλατιά ζυμαρικά. Συνοδεύονται ιδανικά με κοκκινιστό αρνάκι ή κόκορα αλλά και με σκέτη σάλτσα ντομάτας και άφθονο τριμμένο τυρί.
* Σουρωτό: Το πεντανόστιμο μαλακό, φρέσκο τυρί της Φολεγάνδρου που φτιάχνεται από αιγοπρόβειο γάλα, σε μικρή παραγωγή αφού οι περισσότεροι το φτιάχνουν στο σπίτι τους. Μοιάζει με μυζήθρα και αντικαθιστά με μεγάλη επιτυχία τη φέτα στη χωριάτικη σαλάτα, ενώ με σουρωτό φτιάχνουν και μία από τις πιο διάσημες πίτες τους (εδώ τις λένε καλασούνες), τη σουρωτένια ή κρεμμυδένια, μια και στη γέμιση βάζουν και κρεμμύδια. Σημείωσε ότι στο νησί φτιάχνουν και άλλα τυριά, όπως ξεροτύρι γυλωμένο, μυζήθρα, μελίχλωρο, αθότυρο και λαδοτύρι.
* Καλασούνες: Όπως είπαμε στη Φολέγανδρο οι πίτες ονομάζονται καλασούνες. Φτιάχνονται με χειροποίητο, αφράτο φύλλο και ανάλογα με την εποχή γεμίζονται με υλικά που τις κάνουν ακαταμάχητες. Έτσι, δοκιμάζεις τη σουρωτένια με σουρωτό τυρί και κρεμμύδια, τη χορτένια με χόρτα και σταφίδες και την κολοκυθένια με κολοκύθα. Την περίοδο του Πάσχα φτιάχνουν και τις Πίτες -ανοιχτές, στρογγυλές πίτες με μυζήθρα που μοιάζουν με μεγάλα κρητικά λυχναράκια, ενώ στην ίδια κατηγορία ανήκουν και τα μπουρεκάκια, τα τηγανιτά τυροπιτάκια.
* Καρπουζένια: Αν και πίτα, η καρπουζένια ή αδιαγγουρένια (η τοπική ποικιλία καρπουζιού ονομάζεται αδιάγγουρο) αποτελεί μια κατηγορία από μόνη της. Είναι η γλυκιά πρόταση της Φολεγάνδρου και γίνεται με σάρκα καρπουζιού, μέλι, αλεύρι και σουσάμι. Αναμφίβολα από τα πιο “ιδιαίτερα” κυκλαδίτικα γλυκά.
