Ανατολική Ουκρανία: Οι κάτοικοι προετοιμάζονται για τα χειρότερα

Μετά από οκτώ χρόνια πολέμου στα ανατολικά της, η Ουκρανία είναι διχασμένη ανάμεσα στις προετοιμασίες και τους αξιωματούχους της που προσπαθούν να διατηρήσουν την ψυχραιμία τους απέναντι στην απειλή της ρωσικής εισβολής. Δείτε πώς προετοιμάζεται η χώρα για αυτό που μπορεί να έρθει.

Ζοlote, Ουκρανία – Οκτώ χρόνια μετά τον «αιώνιο πόλεμο» της Ουκρανίας στο Donbas , η τρίτη συνοικία της πόλης μοιάζει με γραφική ελαιογραφία ενός περασμένου πολέμου, με κατεστραμμένα κτίρια καλυμμένα με χιόνι και αγριόχορτα να καταλαμβάνουν τις τρύπες των εκρήξεων.

Το χωριό είναι μια ελεγχόμενη από την κυβέρνηση περιοχή κοντά στη λεγόμενη «γραμμή επαφής» που χωρίζει τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις από την υποστηριζόμενη από τη Ρωσία αυτονομιστική Λαϊκή Δημοκρατία του Λουγκάνσκ (ΛΔΚ).

Τα Zolote 1 έως 5 είχαν ονομαστεί πριν από δεκαετίες κατά τη σοβιετική εποχή ως οι τοπικές μονάδες εκμετάλλευσης εξόρυξης άνθρακα. Επί του παρόντος, τα 1 έως 4 βρίσκονται στην Ουκρανία, ενώ το 5 βρίσκεται λιγότερο από ένα χιλιόμετρο μακριά, μετά το σημείο ελέγχου, στην πλευρά που κατέχουν οι φιλορώσοι αυτονομιστές.

Αν και οι μαχητές σπάνια βλέπουν ο ένας τον άλλον, η αποστολή παρακολούθησης του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), που έχει αναλάβει να διασχίζει καθημερινά τη γραμμή του μετώπου μήκους 400 χιλιομέτρων και να παρακολουθεί τη βία και στις δύο πλευρές, αναφέρει συχνά παραβιάσεις της εκεχειρίας.

Η τοπική διοίκηση έδωσε στους δημοσιογράφους μόλις 30 λεπτά για να κάνουν ρεπορτάζ στην περιοχή, δεδομένων των κινδύνων. Οι περισσότεροι από τους χωρικούς έφυγαν πριν από χρόνια και μόνο λίγοι αποφάσισαν να μιλήσουν.

Μία από αυτές είναι η Ljudmila, μια 72χρονη εύρωστη Ουκρανή που αρνείται να φύγει.

«Όλα τα σπίτια ήταν κατοικημένα. Και τώρα έχουμε μείνει μόνο δύο. Γιατί πού μπορείς να πας; Πουθενά!», λέει δείχνοντας τον έρημο δρόμο. Οι συγγενείς της, τους οποίους δεν έχει δει εδώ και αρκετά χρόνια, μένουν στην άλλη πλευρά της γραμμής επαφής.

Αλλά δεν είναι εντελώς μόνη της.

Λίγα μέτρα πιο πέρα, σε ένα άλλο εγκαταλελειμμένο σπίτι, συναντάμε τρεις μεσήλικες Ουκρανούς στρατιώτες. Από εδώ, έχουν άμεση θέα της «γραμμής επαφής».

Όταν τους ρωτάμε πώς αισθάνονται για την απειλή μιας μεγάλης κλίμακας ρωσικής εισβολής, ένας στρατιώτης από το Κίεβο που ξεκινά τον δέκατο μήνα θητείας του στην περιοχή απαντά: «Αισθάνομαι φυσιολογικά. Είμαστε οκτώ χρόνια σε πόλεμο. Πώς μπορούμε να αισθανόμαστε;».

Καθώς μιλούσαμε, ένα τηλεφώνημα μάς προέτρεψε να εγκαταλείψουμε την περιοχή. Καθώς ο ήλιος δύει, ο κίνδυνος περιστασιακών πυρκαγιών στην περιοχή αυξάνεται.

***

Στην άλλη πλευρά των συνόρων, περισσότεροι από 127.000 Ρώσοι στρατιώτες έχουν συγκεντρωθεί αυτή τη στιγμή και χιλιάδες άλλοι παίρνουν θέση για αυτό που η Ρωσία λέει ότι είναι στρατιωτικές ασκήσεις στα σύνορα της Ουκρανίας στα βόρεια με τη Λευκορωσία τον επόμενο μήνα.

Οι ανησυχίες για πιθανή εισβολή ενισχύθηκαν στις αρχές Ιανουαρίου, όταν η Ρωσία έστειλε στρατεύματα στο Καζακστάν για να βοηθήσει στην καταστολή των διαδηλώσεων.

Ανώτεροι αξιωματούχοι του υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ προειδοποίησαν την Παρασκευή (28 Ιανουαρίου) ότι είναι πεπεισμένοι, ότι η Ρωσία έχει αναπτύξει τα στρατεύματα και το στρατιωτικό υλικό που απαιτούνται για να εισβάλει σε όλη την Ουκρανία.

Η Ουκρανία, εν τω μεταξύ, λέει ότι ο σημερινός αριθμός στρατευμάτων έχει παραμείνει περίπου ο ίδιος από τον περασμένο Απρίλιο και, σε κάθε περίπτωση, δεν θα ήταν αρκετός.

«Δεν υπάρχουν αρκετά ρωσικά στρατεύματα στα σύνορα της Ουκρανίας και δεν υπάρχουν πλήρως σχηματισμένες στρατιωτικές ομάδες που απαιτούνται για τη διεξαγωγή μιας στρατηγικής επίθεσης εναντίον της Ουκρανίας», λένε αναλυτές του Κέντρου Αμυντικών Στρατηγικών (CDS) με έδρα το Κίεβο.

Σύμφωνα με τους ίδιους αναλυτές : «Ένας από τους δείκτες της προετοιμασίας της Ρωσίας για μια επίθεση είναι ο αριθμός των κινητών νοσοκομείων που αναπτύσσονται και η ταχύτητα στελέχωσης των ιατρικών μονάδων. Προς το παρόν, δεν υπάρχουν ενδείξεις για την ετοιμότητα των ιατρικών υποδομών να συμμετάσχουν σε μια πιθανή επιχείρηση των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων».

Την περασμένη εβδομάδα, ωστόσο, η Ρωσία έστειλε ιατρικές μονάδες και αποθέματα αίματος στα σύνορα, κινούμενη σε ένα επίπεδο ετοιμότητας που δεν είχε φτάσει τις προηγούμενες φορές, σύμφωνα με δυτικούς αξιωματούχους ασφαλείας.

Αν και οι κινήσεις αυτές δεν σημαίνουν ότι επίκειται επίθεση, οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους στο ΝΑΤΟ προετοιμάζονται για μια πιθανή κλιμάκωση, στέλνοντας φορτία όπλων στην Ουκρανία, ενισχύοντας την παρουσία τους στη Βαλτική και θέτοντας 8.500 Αμερικανούς στρατιώτες σε υψηλή επιφυλακή για πιθανή ανάπτυξη.

Δυτικοί και Ουκρανοί αξιωματούχοι στο Κίεβο, οι οποίοι μίλησαν στη EURACTIV υπό τον όρο της ανωνυμίας, μετά από τόσα χρόνια επίσημων διαψεύσεων ότι η Μόσχα είναι άμεσο μέρος της σύγκρουσης στο Donbas, αμφιβάλλουν ότι ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν θα διακινδύνευε να διατάξει μια εισβολή πλήρους κλίμακας.

Ουκρανοί στρατιωτικοί αξιωματούχοι που βρίσκονται στο Donbas επιβεβαίωσαν το γεγονός αυτό.

«Παρόλα αυτά, θεωρούμε ότι αυτοί οι αριθμοί δεν είναι αρκετοί για μια εισβολή πλήρους κλίμακας, διότι δεν βλέπουμε ότι η διοίκηση αυτών των στρατιωτικών σχηματισμών και η διοικητική τους μέριμνα είναι έτοιμες. Δεν βλέπουμε ότι έχουν ολοκληρώσει τις προετοιμασίες τους αυτή τη στιγμή», δήλωσε ο Jaroslav Pytsun, αναπληρωτής διοικητής της δύναμης κρούσης «Pivnich» στο Luhansk.

«Χωρίς αμφιβολία, αυτές οι δυνάμεις στα σύνορα της Ουκρανίας δημιουργούν έναν πολιτικό εκβιασμό για τη χώρα μας», πρόσθεσε ο Pytsun, διευκρινίζοντας μια πληθώρα τακτικών υβριδικού πολέμου, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης μη επανδρωμένων αεροσκαφών στη «γραμμή επαφής».

Οι δυτικοί ηγέτες προειδοποίησαν επίσης ότι η στρατιωτική δράση της Ρωσίας θα έχει «βαρύ τίμημα» και απείλησαν με ένα νέο καθεστώς κυρώσεων σε περίπτωση που ο Πούτιν αποφασίσει να κινηθεί.

Αλλά τα σαμποτάζ του Πούτιν στην Ουκρανία δεν είναι κάτι καινούργιο. Είναι η δεύτερη στρατιωτική ενίσχυση της Ρωσίας μέσα σε ένα χρόνο και μόνο η τελευταία σε μια σειρά ελιγμών από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος στο Donbas πριν από οκτώ χρόνια.

Η συνεχής εμπόλεμη κατάσταση στο Donbas έχει γίνει μέρος της καθημερινής ζωής. Οι πολίτες έχουν συνηθίσει τα σημεία ελέγχου και το κλείσιμο των δρόμων καθώς και τους στρατιώτες-καμουφλάζ να κυκλοφορούν στα κέντρα των πόλεων και στους δρόμους.

Στο Hirske, μια πόλη κοντά στο Zolote, οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν ανάμεικτα συναισθήματα για την επικείμενη ρωσική απειλή.

«Αυτοί που το συζητάνε, θέλουν τον πόλεμο. Εμείς δεν τον θέλουμε, γι’ αυτό και δεν μιλάμε γι’ αυτόν», λέει η Natalija, 56 ετών, εργαζόμενη στο τοπικό παντοπωλείο, η οποία έχει συγγενείς στην άλλη πλευρά της «γραμμής επαφής».

Όταν την ρωτούν αν πιστεύει ότι η Ουκρανία θα ενωθεί ποτέ, η Natalija λέει: «Φυσικά, όλα θα πάνε καλά. Πιστεύω ότι η Ουκρανία θα είναι ξανά ενωμένη».

Αλλά καθώς το αδιέξοδο της σύγκρουσης παρατείνεται, οι άνθρωποι προετοιμάζονται για το τι μπορεί να έρθει – αύριο, τον επόμενο μήνα ή σε ένα χρόνο.

Το 2014, η Ουκρανία είχε 5.000 στρατιώτες σε ετοιμότητα μάχης. Σήμερα, οι αξιωματούχοι λένε ότι διαθέτει έναν πλήρως επαγγελματικό στρατό 250.000 ατόμων και έναν εφεδρικό στρατό εκατοντάδων χιλιάδων. Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι 200.000 από αυτούς έχουν εμπειρία μάχης.

Ένας αυξανόμενος αριθμός Ουκρανών εντάσσεται σε ομάδες εδαφικής άμυνας που έχουν σχεδιαστεί για να υποστηρίζουν τις τακτικές ένοπλες δυνάμεις σε περίπτωση ρωσικής επίθεσης, προστατεύοντας βασικά σημεία υποδομής, όπως κτίρια του δημοτικού συμβουλίου και γέφυρες.

Επιπλέον, οι νέες τοπικές δυνάμεις που εμφανίζονται σε όλη τη χώρα είναι αποτέλεσμα ενός νόμου που εισήγαγε η ουκρανική κυβέρνηση πέρυσι, ο οποίος επιτρέπει τη χρήση κυνηγετικών όπλων σε πράξεις εδαφικής άμυνας.

«Με την τρέχουσα κλιμάκωση, έχουμε προετοιμάσει μέτρα για το τι θα κάνουμε σε περίπτωση εισβολής, όπως εκπαίδευση εκκένωσης των πολιτών και εκπαίδευση για αντίσταση», δήλωσε ο Oleksyi Babchenko, επικεφαλής της δημοτικής στρατιωτικής και πολιτικής διοίκησης του Hirske, στην περιοχή Luhansk.

Έχουν χαραχθεί διαδρομές εκκένωσης, ώστε οι άνθρωποι που φεύγουν να μην μπαίνουν στο δρόμο των ουκρανών στρατιωτών που εισέρχονται στις πόλεις. Τα τοπικά πολιτιστικά κέντρα είναι εφοδιασμένα με τρόφιμα, νερό, ιατρικό υλικό και υπνόσακους για να φιλοξενήσουν προσωρινά τους ανθρώπους, αν χρειαστεί. Συχνές εκπαιδεύσεις πραγματοποιούνται επίσης με τις ένοπλες δυνάμεις της Ουκρανίας και τις δυνάμεις εδαφικής άμυνας, που αποτελούνται από τοπικούς εφέδρους, με την πιο πρόσφατη το περασμένο φθινόπωρο.

«Δεν είναι μόνο λόγια, είναι ένα σχέδιο που λειτουργεί», προσθέτει ο Babchenko, πρώην στρατιώτης που έχει συμμετάσχει στη μάχη για το αεροδρόμιο του Donetsk, το οποίο το 2014 έγινε το σκηνικό μιας φονικής μάχης μεταξύ των υποστηριζόμενων από τη Ρωσία αυτονομιστών και του ουκρανικού στρατού.

«Πρέπει να θυμάστε ένα πράγμα: Ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται από το 2014 και είμαστε πάντα έτοιμοι να προστατεύσουμε τη χώρα μας», λέει.

Το Κίεβο φαίνεται να ανησυχεί λιγότερο από τους δυτικούς εταίρους, παρά τις διεθνείς εντάσεις και τη στρατιωτική συγκέντρωση στα σύνορά του.

Μιλώντας σε ξένους δημοσιογράφους στο Κίεβο την Παρασκευή (28 Ιανουαρίου), ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντιμίρ Ζελένσκι υποβάθμισε και πάλι τις προοπτικές μιας πλήρους εισβολής, προσθέτοντας ότι η οικονομία της Ουκρανίας έχει υποστεί ζημιά από την «ψευδή αντίληψη» ότι βρίσκεται στα πρόθυρα πολέμου.

«Καταλαβαίνουμε ποιοι είναι οι κίνδυνοι- βρισκόμαστε σε αυτή την κατάσταση εδώ και οκτώ χρόνια», δήλωσε ο Ζελένσκι στο Κίεβο, προσθέτοντας ωστόσο ότι «δεν βλέπουμε μεγαλύτερη κλιμάκωση» από ό,τι την περασμένη άνοιξη, όταν άρχισε η στρατιωτική ενίσχυση της Ρωσίας. Παράλληλα τόνισε το εξής: «Δεν χρειαζόμαστε αυτόν τον πανικό».

«Πολλοί λένε ότι αύριο θα γίνει πόλεμος. Αυτό σημαίνει πανικό στην αγορά, πανικό στον χρηματοπιστωτικό τομέα», είπε χαρακτηριστικά.

Εν τω μεταξύ, ένας κυβερνητικός οργανισμός τουρισμού υιοθέτησε το σύνθημα: «Διατηρήστε την ψυχραιμία σας και επισκεφθείτε την Ουκρανία».

Τα σχόλιά του προέδρου προκάλεσαν έκπληξη στους περισσότερους δυτικούς παρατηρητές, με πολλούς να θέτουν το ερώτημα γιατί μια χώρα που επί σειρά ετών παρακαλούσε τους δυτικούς συμμάχους της να λάβουν πιο σοβαρά υπόψη τη ρωσική απειλή, τώρα την υποβαθμίζει.