Τι σωστό και τι λάθος κάνουν οι νεο-Λουδιστές για τη Μεγάλη Τεχνολογία
Είναι η Τεχνητή Νοημοσύνη η τελευταία απειλή για τα προς το ζην; Αυτό εξαρτάται από την κοινωνία
Πείτε ό,τι θέλετε για τον Λόρδο Βύρωνα, ήξερε να μιλάει την γλώσσα της αλήθειας και της λογικής.Μιλώντας στη Βουλή των Λόρδων το 1812 αναφέρθηκε στην ανοησία των Λουδιτών οι οποίοι κατέστρεφαν τα εργοστάσια και έσπαγαν τις μηχανές: “Οι εργάτες, μέσα στην τύφλωση της άγνοιάς τους, αντί να χαίρονται με αυτές τις βελτιώσεις που είναι τόσο ευεργετικές για την ανθρωπότητα, θεωρούσαν ότι θα θυσιάζονταν προκειμένου να επιτευχθεί βελτίωση των μηχανημάτων και των μηχανισμών”.
Ο όρος “Λουδίτης” αποτελεί σήμερα προσβολή, μια ετικέτα που θα έβαζες σε έναν μπούμερανγκ που δεν έχει καταλάβει πώς λειτουργούν τα podcasts. Αλλά θα ήταν προφανές στους συγχρόνους του Βύρωνα ότι τα λόγια του έσταζαν σαρκασμό. Ο Μπάιρον υποστήριζε τους Λουδίτες. Είχαν πράγματι θυσιαστεί στο βωμό της βελτίωσης της παραγωγικότητας. Η βίαιη αντίστασή τους δεν ήταν καθόλου αδαής.
Παράλληλα με τον χαρακτηρισμό “Λουδίτες” υπάρχει και η “πλάνη των Λουδιτών”, η οποία αναφέρεται στην πεποίθηση ότι η τεχνολογική πρόοδος προκαλεί μαζική ανεργία. Την αποκαλούμε πλάνη επειδή δύο αιώνες εμπειρίας την έχουν διαψεύσει: πάντα υπήρχαν νέες θέσεις εργασίας, και διαχρονικά και κατά μέσο όρο αυτές οι νέες θέσεις εργασίας ήταν πιο παραγωγικές και καλύτερα αμειβόμενες από τις παλιές.
Αλλά ο λουδισμός, όπως φαίνεται, επέστρεψε. Ένα νέο βιβλίο που σύντομα θα κυκλοφορήσει, το Blood in the Machine, υποστηρίζει ότι “οι ρίζες της εξέγερσης κατά της Μεγάλης Τεχνολογίας” βρίσκονται στην εξέγερση των Λουδιτών. Και εδώ και τουλάχιστον μια δεκαετία, οι ειδήμονες ανησυχούν για την προοπτική της μαζικής ανεργίας.
Πρώτα υπήρξε η γνωστή μελέτη “Το μέλλον της απασχόλησης” των ακαδημαϊκών της Οξφόρδης Καρλ Φρέι και Μάικλ Όσμπορν το 2013. Κύριο εύρημα της ήταν ότι το 47% των θέσεων εργασίας θεωρητικά θα αυτοματοποιούνταν. Τότε ήταν όλοι οι οδηγοί ταξί και φορτηγών, των οποίων οι θέσεις εργασίας θα καταβροχθίζονταν από τα αυτοκινούμενα οχήματα. Τώρα είναι η παραγωγική ή δημιουργική τεχνητή νοημοσύνη, η οποία έχει προκαλέσει φόβο στις καρδιές των απανταχού δημιουργών: Το Dall-E και το Midjourney θα καταστρέψουν τις δουλειές των εικονογράφων, το ChatGPT και το Bard θα έρθουν για τους δημοσιογράφους και τους τεχνικούς συντάκτες.
Θα καταστραφούν πραγματικά οι θέσεις εργασίας μας αυτή τη φορά; Ή μήπως θα πρέπει να χαλαρώσουμε και να προσβλέπουμε σε άλλους δύο αιώνες ευημερίας με γνώμονα την παραγωγικότητα; Νομίζω ότι καμία από τις δύο απόψεις δεν είναι ικανοποιητική.
Αντ’ αυτού, τι θα λέγατε για την άποψη ότι η τεχνολογία δεν δημιουργεί μαζική ανεργία, αλλά είναι ωστόσο αρκετά ικανή να καταστρέψει τα προς το ζην, να δημιουργήσει απρόβλεπτες συνέπειες και να συγκεντρώσει την εξουσία στα χέρια λίγων;
Σκεφτείτε το ΑΤΜ: δεν έκανε τους ταμίες των τραπεζών περιττούς. Αντίθετα, τους απελευθέρωσε για να προβαίνουν σε άλλου είδους σημαντικές εργασίες. Ή το ψηφιακό λογιστικό φύλλο, το οποίο απελευθέρωσε τους λογιστές από την ανάγκη να κάνουν αριθμητικές πράξεις και στήλες και επέτρεψε στη λογιστική να γίνει ένα, ας πούμε, πιο δημιουργικό επάγγελμα. Τέτοιες τεχνολογίες δεν κατέστρεψαν τις θέσεις εργασίας, αλλά τις αναδιαμόρφωσαν. Ορισμένες έγιναν πιο ικανοποιητικές και ευχάριστες, άλλες πιο ζοφερές και εξοντωτικές.
Στο νέο τους βιβλίο “Power and Progress”, οι οικονομολόγοι Daron Acemoglu και Simon Johnson υποστηρίζουν ότι, ενώ η τεχνολογική πρόοδος μπορεί να παράγει ευρεία ευημερία, δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι αυτό θα συμβεί γρήγορα – και σε ορισμένες περιπτώσεις, καμία εγγύηση ότι θα συμβεί καθόλου.
“Τα κλωστοϋφαντουργικά εργοστάσια της πρώιμης βρετανικής βιομηχανικής επανάστασης δημιούργησαν μεγάλο πλούτο για λίγους, αλλά δεν αύξησαν τα εισοδήματα των εργαζομένων για σχεδόν εκατό χρόνια”, γράφουν. Πολύ αργά για τους εργάτες κλωστοϋφαντουργίας που έχασαν τις καλές δουλειές τους. Υπάρχουν και πιο τρανταχτά παραδείγματα, όπως τα ποντοπόρα πλοία που επέτρεψαν το υπερατλαντικό δουλεμπόριο. Υπάρχουν και πιο διακριτικά παραδείγματα. Ο γραμμωτός κώδικας μας έδωσε μικρότερες ουρές στα ταμεία και χαμηλότερες τιμές, αλλά άλλαξε επίσης την ισορροπία δυνάμεων μεταξύ λιανοπωλητών και προμηθευτών, μεταξύ των γωνιακών καταστημάτων και των μεγάλων λιανοπωλητών και τελικά μεταξύ των λιανοπωλητών του εμπορίου και των διαδικτυακών ανταγωνιστών τους.
Οι νεο-Λουντίτες μπορούν να εμπνευστούν από τον Τζον Μπουθ, έναν 19χρονο μαθητευόμενο που συμμετείχε σε μια επίθεση των Λουδιτών σε ένα υφαντουργείο τον Απρίλιο του 1812. Τραυματίστηκε, κρατήθηκε και πέθανε αφού φέρεται να βασανίστηκε για να αποκαλύψει την ταυτότητα των συντρόφων του Λουδιτών. Τα τελευταία λόγια του Μπουθ έγιναν θρύλος: “Μπορείς να κρατήσεις ένα μυστικό;” ψιθύρισε στον τοπικό ιερέα, ο οποίος βεβαίωσε ότι μπορούσε. Ο ετοιμοθάνατος Μπουθ απάντησε: “Κι εγώ μπορώ”. Αλλά ήταν τα προηγούμενα λόγια του Μπουθ που αξίζουν την προσοχή μας. Τα νέα μηχανήματα, υποστήριξε, “θα μπορούσαν να είναι η κύρια ευλογία του ανθρώπου αντί για την κατάρα του, αν η κοινωνία είχε διαφορετική σύνθεση”.
Με άλλα λόγια, το κατά πόσον η νέα τεχνολογία βοηθά τους απλούς πολίτες εξαρτάται όχι μόνον από τη φύση της τεχνολογίας, αλλά και από τη φύση της κοινωνίας στην οποία αναπτύσσεται και αναπτύσσεται αυτή η τεχνολογία. Οι Acemoglu και Johnson υποστηρίζουν ότι η ευρεία ευημερία μας διαφεύγει σήμερα, όπως ακριβώς διαφεύγει από τους εργάτες της πρώιμης βιομηχανικής επανάστασης.
Τι χρειάζεται; Καλύτερες πολιτικές, φυσικά: φόροι και επιδοτήσεις για να ευνοηθεί το σωστό είδος τεχνολογίας- έξυπνες ρυθμίσεις για την προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων- αντιμονοπωλιακή δράση για τη διάλυση των μονοπωλίων- όλα αυτά, φυσικά, να γίνονται επιδέξια και με την ελάχιστη δυνατή γραφειοκρατία και στρέβλωση. Η απλή διατύπωση του στόχου δείχνει πόσο δύσκολο θα είναι.
Και όπως εξηγούν οι Acemoglu και Johnson, τέτοιες πολιτικές θα πέσουν σε πέτρινο έδαφος χωρίς αντίρροπες πηγές πολιτικής δύναμης ικανές να αντισταθούν στα μονοπώλια και τους δισεκατομμυριούχους.
Ελλείψει τέτοιων προϋποθέσεων, ο λουδισμός κατέφυγε σε αυτό που ένας ιστορικός αποκάλεσε “συλλογική διαπραγμάτευση μέσω εξέγερσης”, σε εμπρησμούς και ακόμη και σε δολοφονίες. Το κράτος αντεπιτέθηκε, και σύμφωνα με τα λόγια ενός άλλου ιστορικού, “ο λουδισμός κατέληξε στο ικρίωμα”. Ήταν μια επαίσχυντη επιχείρηση και μια χαμένη ευκαιρία να μεταρρυθμιστεί η κοινωνία και να παραδώσει “την κύρια ευλογία του ανθρώπου”, όπως ήλπιζε ο νεαρός Μπουθ.
Αν οι τελευταίες τεχνολογίες είναι πραγματικά μετασχηματιστικές, θα έχουμε ξανά μια τέτοια ευκαιρία. Θα τα καταφέρουμε καλύτερα αυτή τη φορά;
Tim Harford FT
———————————————————-
Λουδισμός ή Λουδιτισμός είναι κίνημα που ξεκίνησε τον 19o αιώνα στην Αγγλία, από υφαντουργούς οι οποίοι εξεγέρθηκαν κατά των νεοκατασκευασθέντων μηχανημάτων της βιομηχανικής επανάστασης, που σκοπό είχαν τη μείωση του εργατικού προσωπικού και κατά συνέπεια την έκλειψη της εργασίας τους ως τεχνιτών. Οι Λουδίτες, μπροστά στον κίνδυνο να χάσουν τη δουλειά τους από, χαμηλόμισθους και χαμηλής κατάρτισης εργάτες που χειρίζονταν τους ηλεκτροκίνητους αργαλειούς, τις μηχανές ραψίματος και τις μηχανές γνεσίματος, κατέφυγαν σε εχθροπραξίες με την κυβέρνηση της Βρετανίας και τον βρετανικό στρατό, κυρίως από το 1811 μέχρι το 1813.
Η ακριβής προέλευση του ονόματος Λουδισμός και Λουδίτες είναι ασαφής, αλλά κυρίαρχη άποψη είναι ότι ονομάστηκαν έτσι από τον Νεντ Λουντ (Ned Ludd), ο οποίος λέγεται ότι έσπασε δυο μηχανές γνεσίματος το 1779. Το όνομά του έγινε εμβληματικό της καταστροφής μηχανών και εξελίχθηκε στον φανταστικό “Στρατηγό Λουντ” ή “Βασιλιά Νεντ Λουντ”, μια μυθική φιγούρα που, ως άλλος Ρομπέν των Δασών, ζούσε στο Δάσος του Σέργουντ στο Νότιγχαμ και φερόταν ως ηγέτης της εξέγερσης.
