Georg Wilhelm Friedrich Hegel
Λαϊκή θρησκεία και χριστιανισμός
Μετάφραση – εισαγωγή – επίμετρο: Κοσμάς Ρασπίτσος
Από τις εκδόσεις ΡΟΕΣ και στη σειρά «Φιλοσοφική Βιβλιοθήκη» κυκλοφόρησε το
έργο του Γκέοργκ Βίλχελμ Φρήντριχ Χέγκελ με τίτλο Λαϊκή θρησκεία και
χριστιανισμός, σε μετάφραση –και με εισαγωγή και επίμετρο– του Κοσμά Ρασπίτσου
και επιμέλεια του Δημήτρη Υφαντή.
Τα κείμενα της έκδοσης αυτής γράφτηκαν κατά την περίοδο της Βέρνης (1793-1796),
δεν δημοσιεύτηκαν όμως παρά μετά θάνατον. Σ’ αυτά, ο νεαρός Χέγκελ καταγράφει
τους στοχασμούς του για τη θρησκεία, και συγκεκριμένα όσον αφορά τόσο το ηθικό
της περιεχόμενο και τον ηθικό της χαρακτήρα όσο και τον ρόλο της στο πλαίσιο της
κοινωνίας και του κράτους. Οι αναλύσεις του βασίζονται σε καίριες εννοιολογικές
διακρίσεις (όπως λ.χ. μεταξύ υποκειμενικής και αντικειμενικής θρησκείας), οι οποίες
είναι χαρακτηριστικές για τη σκέψη του συνολικά. Υποβάλλει σε κριτική τον
χριστιανισμό ως κατεστημένη θρησκεία και εγείρει με έμφαση το αίτημα για μια
θρησκεία που να βιώνεται με την «καρδιά» και τη φαντασία των ανθρώπων, που να
διαπνέει δε συγχρόνως τον κοινωνικό και πολιτικό τους βίο. Πρότυπο για μια τέτοια
ηθική και πολιτική θρησκευτική κοινότητα είναι για τον νεαρό Χέγκελ η αρχαία
ελληνική πόλη.
Στα κείμενά του αυτά, τα οποία γράφτηκαν στον απόηχο της Γαλλικής
Επανάστασης, ο Χέγκελ βρίσκεται σε γόνιμο διάλογο τόσο με την ανάλυση της
θρησκείας υπό πολιτικό πρίσμα στην οποία προβαίνει ο Ρουσσώ στο έργο Το
κοινωνικό συμβόλαιο όσο και με τη φιλοσοφία της θρησκείας που αναπτύσσει ο Καντ
στο Η θρησκεία εντός των ορίων του Λόγου και μόνο. Παρά την ιστορική τους αυτή
διάσταση, οι στοχασμοί του Χέγκελ αποδεικνύονται ιδιαίτερα επίκαιροι και σήμερα,
σε μια εποχή κατά την οποία το θρησκευτικό φαινόμενο βιώνει μια μεταμοντέρνα
αναγέννηση και διεκδικεί κεντρικό ρόλο στην κοινωνία και την πολιτική.
