Μαρία Ισαβέλ Πέρες-Ενρίκεζ. Η Μεξικανή συγγραφέας μιλάει για τη ζωή της και τη συμβολή των γυναικών στα δρώμενα της πατρίδας της

Μαρία Ισαβέλ Πέρες-Ενρίκεζ. Η Μεξικανή συγγραφέας μιλάει για τη ζωή της και τη συμβολή των γυναικών στα δρώμενα της πατρίδας της

Με αφορμή το βιβλίο της Sueños, experiencias y resistencia política de mujeres tsotsiles zapatistas (2024) [Όνειρα, εμπειρίες και πολιτική αντίσταση των γυναικών Τσοτσίλ Ζαπατίστας], η Μαρία Ισαβέλ Πέρες-Ενρίκεζ έδωσε συνέντευξη στη δημοσιογράφο Ιωάννα Λαζάρου για το Greek News and Radio FL, μιλώντας για το έργο της, την προσωπική της πορεία και τη συμβολή των γυναικών στην κοινωνική και πολιτική ζωή του Μεξικού.

Προσωπική – Ανθρώπινη Διάσταση

Ερ.: Αν μπορούσατε να μιλήσετε ξανά με μία από τις γυναίκες που σας ενέπνευσαν περισσότερο στο έργο σας, τι θα της λέγατε;
Απ.: Θα ήθελα να μιλήσω με τις Κομαντάντες Ραμόνα και Εστέρ και να τους πω ότι τις θαυμάζω, γιατί αναζήτησαν σχέσεις ισότητας φύλου, εθνότητας και τάξης στην κοινωνική και πολιτική δράση, τόσο για τις γυναίκες των πόλεων όσο και για τις γυναίκες της υπαίθρου στο Μεξικό. Θα ήθελα επίσης να μιλήσω με τη Μάγια Τσοτσίλ γυναίκα «S» και να της πω πόσο θαυμάζω το γεγονός ότι έγινε ηγέτιδα των γυναικών στην κοινότητά της. Στη «Μ» θα ήθελα να εκφράσω τον θαυμασμό μου για την οικογένειά της και τον ρόλο τους στην αντίσταση και την αυτονομία. Στην «ΑΜ» θα τόνιζα τη σημασία της «Επαναστατικής Νομοθεσίας των Γυναικών». Θέλω να τις ευχαριστήσω όλες για τη συμβολή τους στον φεμινισμό και στην αξιοπρέπεια, στο Μεξικό και σε όλο τον κόσμο.

Ερ.: Ποιο είναι το όνειρό σας για την επόμενη γενιά γυναικών στην κοινωνία;
Απ.: Το όνειρό μου είναι οι νέες γυναίκες και οι νέοι άνδρες των επόμενων γενεών να χτίσουν σχέσεις ισότητας, να απαιτούν σεβασμό και να δημιουργούν ηγεσίες μέσα στις οικογένειες και τις κοινότητές τους, απέναντι στις ανισότητες φύλου, την ταξική εκμετάλλευση, τις εθνοτικές διακρίσεις και την κυριαρχία μεταξύ εθνών. Εύχομαι η επιστήμη και η γνώση να συνοδεύονται από αίσθημα δικαιοσύνης.

Σπουδές και Πρώτα Βήματα

Ερ.: Τι σας οδήγησε να σπουδάσετε Φιλοσοφία και στη συνέχεια να στραφείτε προς την Κοινωνιολογία;
Απ.: Επέλεξα τη Φιλοσοφία γιατί αναλύει τη γνώση, θέτει ερωτήματα και ασχολείται με κριτικές μελέτες για την κοινωνία, τον πολιτισμό και τις γλώσσες. Η Κοινωνιολογία, από την άλλη, εξηγεί τις πηγές των κοινωνικών προβλημάτων τάξης, εθνοτικής ταυτότητας και φύλου, μέσα από ένα συστημικό πρίσμα. Σπούδασα Φιλοσοφία τη δεκαετία του ’70 και στη συνέχεια Κοινωνιολογία, γιατί ήθελα να κατανοήσω τα θεωρητικά πλαίσια των κριτικών κινημάτων. Με ενδιέφεραν ιδιαίτερα οι σκέψεις του Καρλ Μαρξ και του Λουί Αλτουσέρ. Όταν διάβασα την 11η θέση του Φόιερμπαχ, «οι φιλόσοφοι απλώς ερμήνευσαν τον κόσμο· το ζητούμενο είναι να τον αλλάξουμε», συνειδητοποίησα ότι η Κοινωνιολογία θα μου επέτρεπε να κατανοήσω καλύτερα τα κοινωνικά κινήματα.

Ερ.: Πώς επηρέασε η ζωή σας στο Σαν Κριστόμπαλ δε λας Κάσας (Τσιάπας) την ενασχόλησή σας με τις ιθαγενείς κοινότητες, ιδιαίτερα τις γυναίκες;
Απ.: Δούλεψα για 33 χρόνια στο Αυτόνομο Πανεπιστήμιο του Τσιάπας, στο Τμήμα Κοινωνιολογίας. Δίδαξα «Κοινωνική Έρευνα» και «Θεωρία της Ιδεολογίας» και ταυτόχρονα μελέτησα την αγροτική κοινωνιολογία, για να κατανοήσω τους αγροτικούς αγώνες της δεκαετίας του ’80 για τη γη και την επιβίωση. Ερεύνησα τη μετανάστευση των ιθαγενών Μάγια Τσοτσίλ προς φυτείες καφέ και καλαμποκιού, καθώς και τις εσωτερικές θρησκευτικές συγκρούσεις. Έγραψα δύο βιβλία: Η Επίδραση των Πολιτικών και Θρησκευτικών Προβλημάτων στα Μεταναστευτικά Κινήματα της Ζώνης Τσοτσίλ και Ιθαγενείς Εκδιώξεις. Μετά την εξέγερση των Ζαπατίστας την 1η Ιανουαρίου 1994, κατάλαβα τη σημασία του ρόλου των γυναικών στον αγώνα για στέγη, γη, τροφή, εργασία, ανεξαρτησία, δικαιοσύνη, δημοκρατία και αξιοπρέπεια.

Γραφή – Λογοτεχνία και Πολιτική

Ερ.: Το έργο σας συνδυάζει τη λογοτεχνία με την κοινωνική και πολιτική ανάλυση. Πιστεύετε ότι η ποίηση μπορεί να είναι μορφή αντίστασης;
Απ.: Ναι. Η ποίηση είναι αντίσταση γιατί εκφράζει το «συναισθημα-σκέψη» της στιγμής, συνδυάζοντας συναίσθημα και λογική. Οι αυτόχθονες λαοί έχουν μια ισχυρή κοσμοθεώρηση όπου συναίσθημα και σκέψη ενώνονται· κάτι που στη δυτική κουλτούρα συχνά θεωρείται διαχωρισμένο.

Ερ.: Στο βιβλίο σας Ο Έρωτας σε Καιρούς Πολέμου Χαμηλής Έντασης, ποια ήταν η βασική σας πρόθεση; Πώς συναντιούνται ο έρωτας και ο πόλεμος;
Απ.: Το συλλογικό αυτό έργο γράφτηκε από φοιτητές και καθηγητές του Πανεπιστημίου Τσιάπας, μετά την εξέγερση του EZLN το 1994. Εκφράσαμε τα συναισθήματα και τις σκέψεις μας για την ελευθερία, την αντίσταση και τα αντι-καπιταλιστικά όνειρα. Ο έρωτας είναι δύναμη και ένταση, ενώ ο πόλεμος χαμηλής έντασης καταπιέζει και περιορίζει. Μέσα από την ποίηση δείξαμε πώς το πάθος προσπαθεί να ξεπεράσει αυτά τα όρια.

Κοινωνική Έρευνα – Ιθαγενείς Γυναίκες

Ερ.: Τι σας ενέπνευσε να μελετήσετε τις εμπειρίες των γυναικών Τσοτσίλ Ζαπατίστας;
Απ.: Θαύμασα το «ξύπνημά» τους. Ενώ ήταν οι πιο αποκλεισμένες και ταπεινωμένες, στάθηκαν με θάρρος και διεκδίκησαν τον λόγο τους. Εντυπωσιάστηκα από το πώς αμφισβήτησαν τον παραδοσιακό «ματσισμό» των κοινοτήτων τους και απέκτησαν θέση στις συνελεύσεις ως ηγέτιδες. Αυτό ήταν ένα τεράστιο βήμα για την αλλαγή.Ερ.: Πώς αντιλαμβάνονται οι ιθαγενείς γυναίκες την εξουσία και τη συμμετοχή τους στην πολιτική ζωή;
Απ.: Η εξουσία βρίσκεται στις συνελεύσεις. Οι γυναίκες συμμετέχουν ενεργά, παίρνουν αποφάσεις και απαιτούν σεβασμό, ώστε οι φωνές τους να έχουν βαρύτητα στις κοινότητές τους.

Επιστήμη και Πολιτική

Ερ.: Στο συλλογικό έργο σας για τον συνεταιρισμό σε Κούβα και Μεξικό, ποιες ομοιότητες και διαφορές παρατηρήσατε;
Απ.: Στο Μεξικό, οι γυναίκες αγωνίζονται να εφαρμόσουν συλλογικές πρακτικές σε καπιταλιστικό περιβάλλον. Στην Κούβα, οι γυναίκες ζουν σε σοσιαλιστική κοινωνία και εντάσσουν τη συλλογικότητα σε ένα κρατικό πλαίσιο. Και στις δύο περιπτώσεις, οι γυναίκες πολεμούν τον «ματσισμό» και ενισχύουν την κοινότητα μέσα από πνευματικότητα και παράδοση.

Ερ.: Ποιος είναι ο ρόλος της κοινωνιολογίας σήμερα, σε μια εποχή κρίσης και ανισότητας;
Απ.: Η Κοινωνιολογία πρέπει να σταθεί απέναντι στην κρίση του καπιταλιστικού και νεοφιλελεύθερου συστήματος, που αναπαράγει τις πατριαρχικές, ταξικές και εθνοτικές ανισότητες. Οφείλει να ενισχύσει τη γνώση, την κοινότητα και την αλληλεγγύη, ώστε να οικοδομήσουμε κοινωνίες με δικαιοσύνη, αξιοπρέπεια και σεβασμό στις διαφορετικές κουλτούρες και γλώσσες.

Κλείνοντας, ευχαριστούμε θερμά τη συγγραφέα Μαρία Ισαβέλ Πέρες-Ενρίκεζ για την τιμή που μας έκανε να μοιραστεί μαζί μας τη σκέψη, την εμπειρία και το όραμά της.

ΙΩΑΝΝΑ ΛΑΖΑΡΟΥ