Grete von Zieritz/ Τριακόσιες συνθέσεις κι ένας αιώνας ζωής
Γεννήθηκε στις 10 Μαρτίου 1899 στη Βιέννη. Συνθέτρια και σπουδαία πιανίστρια, μαθήτρια για μια χρονιά του Martin Krause. Πρωτοπήγε στο Βερολίνο για μερικά μαθήματα μαζί του (ο Krause δίδασκε τότε στο Ωδείο Stern). Δυστυχώς γι αυτήν, ένα χρόνο μετά ο Krause πέθανε. Ήταν θύμα μιας επιδημίας γρίπης. Η Zieritz όμως δεν εγκατέλειψε το Βερολίνο, εκεί έζησε τα 85 από τα χρόνια της ζωής της.
Η Grete von Zieritz υπήρξε δυναμική προσωπικότητα, μέχρι το τέλος. Δυστυχώς η αρνητική υποδοχή των συνθετριών από το κοινό αλλά και από τους μουσικούς, τα χρόνια εκείνα που αυτή δημιουργούσε με πάθος και μάλιστα χρησιμοποιώντας ιδιώματα γραφής προχωρημένα με τρόπο πολύ προσωπικό, «έκλεισε πόρτες, δεν άνοιξε» όπως έλεγε. Πάντως δεν την φόβισε τίποτα.
Η μικρή βιεννέζα πρώτα πήγε στο Ίνσμπρουκ και στο Γκρατς όπου σπούδασε πιάνο και σύνθεση με τον αυστριακό συνθέτη Roderich Mojsisovics von Mojsvár (Graz, 1877-Bruck an der Mur,1953). Εμφανίστηκε από πολύ μικρή στις αίθουσες συναυλιών παίζοντας πιάνο. Το 1917 που μετακόμισε στο Βερολίνο συνέχισε τις σπουδές της, στρεφόμενη λίγο-λίγο καθ’ ολοκληρίαν πια, στη σύνθεση.
Συνέθετε ακατάπαυστα. Τα «Ιαπωνικά Τραγούδια» που συνέθεσε το 1921 έστρεψαν το ενδιαφέρον της μουσικής οικογένειας επάνω της.
Μεταξύ 1926-1931 σπούδαζε με τον Franz Schreker, τον οποίο θαύμαζε και ο οποίος είπε γι αυτήν: « Τι κρίμα, δεν είναι άντρας και θα υποστεί τη σκληρό ανταγωνισμό μόνο και μόνο λόγω φύλου. Ο ανταγωνισμός θα είναι άδικος μαζί της..»
Κι όμως, ήταν η μόνη γυναίκα μεταξύ συνθετών από 18 χώρες που κατάφερε να φιλοξενηθεί η μουσική της στο Διεθνές Φεστιβάλ Μουσικής του 1939, στη Φρανκφούρτη.
«Ο δωδεκαφθογγισμός, η τονική μουσική, οι λεγόμενοι παράφωνοι ήχοι, οι χρωματικές σειρές και η αντίστιξη όλα μου χρειάζονται γιατί η ελευθερία είναι για μένα το να μην επαναλαμβάνω τον εαυτό μου κι εγώ θέλω να μείνω ελεύθερη» Όντως, χρησιμοποίησε στιλιστικές συσκευές που θεωρούσε κατάλληλες για κάθε σύνθεση. H επιθυμία να γράφει ελεύθερη, χωρίς μανιέρα και η θεωρητική τακτοποίηση και δικαιολόγηση της επιθυμίας να συνθετει ελεύθερη όμως, ήταν καρπός επιρροής από τις απόψεις μιας μεγάλης προσωπικότητας της μουσικής, τον Franz Schreker τον οποίο ήδη αναφέραμε (1878 – 1934). Αυτός υπήρξε πρότυπο για πολλούς συνθέτες των αρχών του εικοστού αιώνα. Δυστυχώς, ο αντισημιτισμός καθώς και δυο αποτυχημένα έργα του, τα οποία παίχτηκαν και θύμωσαν το κοινό και τους κριτικούς, στάθηκαν ικανά να τον εξαφανίσουν ως συνθέτη και να απομακρυνθεί στη συνέχεια και από τη θέση του καθηγητή σύνθεσης της Akademie der Künste στο Βερολίνο.
Το 1986, η Grete von Zieritz επισφράγισε την αναγνώριση του κοινού και του μουσικού κόσμου, με το σαραντάλεπτο έργο «Κλήσεις της Κασσάνδρας» που είναι στην πράξη ένα έργο πολυμέσων με στήριξη πολύ αφηγηματική από τις ελαιογραφίες, τις υδατογραφίες και τα σχέδια του Christopher Niess. Ήταν ήδη τότε πολλές φορές βραβευμένη από σοβαρά ιδρύματα και φορείς, με μετάλλια όπως το μετάλλιο Τιμής της Εταιρείας μουσικών ερμηνειών και δικαιωμάτων μηχανικής αναπαραγωγής GEMA, το μετάλλιο Τιμής για την Επιστήμη και την Τέχνη κ.α.
Δεν δίσταζε να επαναλαμβάνει: Δεν θα ήθελα τίποτα περισσότερο από το κλείσιμο του βαθιού χάσματος που έχει ανοίξει μεταξύ των συνθετών της εποχής μας και του κοινού.
Για να βρούμε όμως τη μουσική γλώσσα που θα είναι κοινή σε όλους τους ανθρώπους πρέπει να πάρουμε το ρίσκο να προτείνουμε μια προσωπική μουσική.
Η Grete von Zieritz πέθανε στην ηλικία των 102 ετών στο Βερολίνο. Άφησε 300 περίπου έργα.
Grete von Zieritz (1899-2001): Concertino per clarinetto, corno, fagotto e quartetto d’archi (1987) — Philharmonisches Oktett Berlin – από τις συνθέσεις της που ευτύχησαν να παιχτούν πολλές φορές και από σπουδαίους ερμηνευτές.
