Oι σιίτες αντάρτες Χούθι της Υεμένης έχουν επιβιώσει ισχυρότερων πληγμάτων από εκείνα των ΗΠΑ και της Βρετανίας
‘Εχουν ισχυροποιηθεί μέσα από την πολυετή αντιπαράθεσή τους με τη Σαουδική Αραβία.
Οι αντάρτες της Υεμένης Χούθι – σιίτες – έχουν ένα φιλόδοξο σύνθημα: “θάνατος στην Αμερική, θάνατος στο Ισραήλ”. Για δεκαετίες, αυτό ήταν απλώς μια φιλοδοξία, που εν πολλοίς δεν μπορούσε να προχωρήσει. Οι αντάρτες περιορίζονταν στο να πολεμούν τους συμπατριώτες της Υεμένης και τους γείτονές της στην αραβική χερσόνησο.
Ωστόσο, από τον Οκτώβριο, αυτό που κάποτε ήταν μια εξέγερση στην έρημη βόρεια Υεμένη κατάφερε να έρθει σε σύγκρουση τόσο με την ισχυρότερη δύναμη της Μέσης Ανατολής όσο και με την παγκόσμια υπερδύναμη.
Στις 12 Ιανουαρίου, αμερικανικά και βρετανικά πολεμικά αεροσκάφη βομβάρδισαν δεκάδες στόχους στην Υεμένη. Θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν και άλλα συμμαχικά πλήγματα. Ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν δήλωσε: “Δεν θα διστάσω να δώσω εντολή για περαιτέρω μέτρα”. Τα πλήγματα ακολούθησαν σχεδόν δύο μήνες επιθέσεων των Χούτι κατά της εμπορικής ναυτιλίας στην Ερυθρά Θάλασσα.
Οι αντάρτες των Χούθι δηλώνει ότι αντιδρά σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους Παλαιστίνιους στη Γάζα και ότι στοχεύει μόνο πλοία με δεσμούς με το Ισραήλ (έχει επίσης εκτοξεύσει πυραύλους στο νότιο Ισραήλ).
Στην πράξη, όμως, οι επιθέσεις είναι τυχαίες, καθώς φαίνεται να στοχεύουν οποιοδήποτε πλοίο τυχαίνει να βρίσκεται εντός εμβέλειας, συμπεριλαμβανομένων αμερικανικών και βρετανικών πολεμικών πλοίων.
Οι περισσότερες από τις κορυφαίες εταιρείες μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων παγκοσμίως αποφεύγουν πλέον την Ερυθρά Θάλασσα.
Τον περασμένο μήνα η Αμερική συγκρότησε πολυεθνικό συνασπισμό για την ασφάλεια της υδάτινης οδού, και στις 3 Ιανουαρίου ο συνασπισμός έδωσε στους Χούθι μια “τελική προειδοποίηση”. Αυτοί απάντησαν λίγες ώρες αργότερα πυροδοτώντας ένα ναυτικό μη επανδρωμένο αεροσκάφος λίγα μίλια μακριά από εμπορικά πλοία και αμερικανικά πολεμικά πλοία, ενώ μια εβδομάδα αργότερα ακολούθησε μπαράζ επιθέσεων εναντίον μιας αμερικανικής ομάδας αεροπλανοφόρων και ενός βρετανικού αντιτορπιλικο
Οι σύμμαχοι – ΗΠΑ και Βρετανία – είχαν βάσιμους λόγους να χτυπήσουν τους Χούθι: η ελευθερία της ναυσιπλοΐας αποτελεί βασική αρχή του διεθνούς δικαίου. Αν δεν έκαναν τίποτα, θα ανέχονταν τον αποκλεισμό μιας πλωτής οδού που διακινεί ίσως το 30% της παγκόσμιας διακίνησης εμπορευματοκιβωτίων.
Η Hapag-Lloyd, μια γερμανική εταιρεία εμπορευματοκιβωτίων, χαιρέτισε τη δράση: “Οι απεργίες ήταν απαραίτητες για να διασφαλιστεί η ελευθερία της ναυσιπλοΐας μέσω μιας ζωτικής σημασίας θαλάσσιας οδού”. Το αν οι απεργίες θα είναι αποτελεσματικές είναι άλλο θέμα: οι Χούθι έχουν αποδειχθεί ανθεκτικοί και στο παρελθόν.
Οι αντάρτες Χούθι της Υεμένης που κάποτε ήταν οι υποκινητές μιας τοπικής σιιτικής εξέγερσης στη βόρεια Υεμένη, σάρωσαν νότια το 2014 εν μέσω του χάους που ακολούθησε την ανατροπή του Αλί Αμπντάλα Σάλεχ, του επί σειρά ετών δικτάτορα της Υεμένης, και κατέλαβαν τα περισσότερα μεγάλα πληθυσμιακά κέντρα της χώρας. Ένας συνασπισμός υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας εισέβαλε τον Μάρτιο του 2015 για να τους απομακρύνει από την εξουσία και να αποκαταστήσει τη διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση. Εκείνη την εποχή, οι Σαουδάραβες αξιωματούχοι πίστευαν ότι θα μπορούσαν να ολοκληρώσουν τον πόλεμο σε έξι εβδομάδες. Μετατράπηκε σε έναν πόλεμο δι’ αντιπροσώπων κατά του Ιράν και σχεδόν εννέα χρόνια αργότερα προσπαθούν ακόμη να βγουν από ένα τέλμα.
Το βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας πολέμησε κυρίως από ψηλά και οι αεροπορικές επιδρομές αποδείχθηκαν αναποτελεσματικές στην εκδίωξη των Χούθι. Άφησε τις μάχες στο έδαφος σε ακατάλληλους αντάρτες. Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα είχαν μεγαλύτερη επιτυχία: έστειλαν χιλιάδες χερσαία στρατεύματα και εκπαίδευσαν πολιτοφυλακές. Αλλά πολέμησαν κυρίως στη νότια Υεμένη, όπου οι Χούθι δεν είχαν ποτέ μεγάλη υποστήριξη εξαρχής.
Οι Χούθι από την πλευρά τους έδειξαν ελάχιστη ανησυχία για το κόστος του πολέμου. Η Υεμένη έχει συχνά περιγραφεί ως η χειρότερη ανθρωπιστική κρίση στον κόσμο. Η ΟΗΕ εκτιμά ότι 223.000 άνθρωποι έχουν πεθάνει από την πείνα και την έλλειψη ιατρικής περίθαλψης από την έναρξη του πολέμου. Το 80% του πληθυσμού ζει πλέον σε συνθήκες φτώχειας. Τίποτα από αυτά δεν ενόχλησε τους Χούθι, οι οποίοι έκλεψαν την επισιτιστική βοήθεια, επέβαλαν μια σειρά από φόρους για να συγκεντρώσουν κεφάλαια και βασίστηκαν στο Ιράν για στρατιωτική υποστήριξη. Διατήρησαν μια μακρά πολιορκία στη νοτιοδυτική πόλη Taiz, εμποδίζοντας τους πολίτες να φέρουν τρόφιμα και φάρμακα – ακριβώς όπως κατηγορούν το Ισραήλ ότι κάνει στη Γάζα.
Μια ομάδα που βγήκε ισχυρότερη από έναν εννιάχρονο πόλεμο που σκότωσε χιλιάδες μαχητές της και εξαφάνισε τη χώρα της, είναι απίθανο να αποθαρρυνθεί από μερικές στοχευμένες επιδρομές του συνασπισμού. Για να είμαστε δίκαιοι, η Αμερική και οι σύμμαχοί της έχουν στενότερους στόχους: δεν θέλουν να ανατρέψουν τους Χούθι, απλώς να σταματήσουν τις επιθέσεις τους στη ναυτιλία.
Η Αμερική λέει ότι έπληξε περισσότερους από 60 στόχους σε 16 τοποθεσίες, χρησιμοποιώντας περισσότερες από 100 βόμβες ακριβείας. Οι στόχοι περιλάμβαναν κόμβους διοίκησης και ελέγχου, αποθήκες πυρομαχικών, συστήματα εκτόξευσης, εγκαταστάσεις παραγωγής και ραντάρ αεράμυνας.
Τέσσερα βρετανικά πολεμικά αεροσκάφη έπληξαν επίσης δύο αεροδρόμια που χρησιμοποιούνται για την εκτόξευση μη επανδρωμένων αεροσκαφών και πυραύλων. Οι Χούθι δήλωσαν ότι υπήρξαν συνολικά 73 πλήγματα, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν πέντε στρατιώτες και να τραυματιστούν άλλοι έξι. Αυτά είναι πιθανό να έχουν υποβαθμίσει αλλά όχι εξαλείψει το οπλοστάσιο τους.
Κατά την τελευταία δεκαετία το Ιράν έχει προμηθεύσει την ομάδα με ένα ποικίλο απόθεμα πυραύλων κατά πλοίων, συμπεριλαμβανομένου του Paveh εμβέλειας 800 χιλιομέτρων.
Οι Χούθι διαθέτουν σήμερα έως και έξι διαφορετικούς τύπους πυραύλων κρουζ κατά πλοίων και άλλες έξι παραλλαγές βαλλιστικών πυραύλων κατά πλοίων, σύμφωνα με μελέτη του Fabian Hinz του Διεθνούς Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών, μιας δεξαμενής σκέψης, αν και πολλοί από τους τελευταίους δεν έχουν αποδειχθεί.
Εκτός από τους πυραύλους, οι Χούθι έχουν επίσης πειραματιστεί με μη επανδρωμένα σκάφη επιφανείας ή σκάφη-καραμπίνες.
Δεν είναι σαφές πόσο από αυτό το οπλοστάσιο έχει επιβιώσει από τα πυρά. Οι δυτικές προειδοποιήσεις και οι διαρροές στον Τύπο έδωσαν στους Χούθι εβδομάδες για να διασκορπίσουν και να κρύψουν τα όπλα τους, πολλά από τα οποία είναι σχετικά μικρά και κινητά. Εάν ένα σημαντικό ποσοστό καταστράφηκε παρ’ όλα αυτά, οι Χούτι μπορεί να αναγκαστούν να μεθοδεύσουν τις πυραυλικές επιθέσεις, επιτρέποντας σε μεγαλύτερο ποσοστό να αναχαιτιστεί από τα δυτικά πολεμικά πλοία στην περιοχή και δημιουργώντας ένα ασφαλέστερο περιβάλλον για τη διέλευση της εμπορικής ναυτιλίας.
“Τα λεπτομερή αποτελέσματα των χτυπημάτων αξιολογούνται”, ανέφερε το βρετανικό υπουργείο Άμυνας σε ανακοίνωσή του, “αλλά οι πρώτες ενδείξεις δείχνουν ότι η ικανότητα των Χούθι να απειλούν την εμπορική ναυτιλία έχει δεχθεί πλήγμα”.
Το γεγονός ότι το Behshad, ένα ιρανικό κατασκοπευτικό πλοίο που πιθανώς βοηθούσε τους Χούθι με πληροφορίες, έφυγε από την Ερυθρά Θάλασσα στις 10 Ιανουαρίου, ίσως από φόβο μήπως στοχοποιηθεί, θα αποτελέσει επίσης πλήγμα για την ομάδα.
Από την άλλη πλευρά, αν το οπλοστάσιο παραμείνει σε μεγάλο βαθμό άθικτο, οι Χούθι θα είναι σε θέση να συνεχίσουν όπως πριν -ή να πραγματοποιήσουν την υπόσχεσή τους να επεκτείνουν την εκστρατεία. Μακροπρόθεσμα, λέει ο κ. Hinz, η ομάδα θα είναι σε θέση να αναπληρώσει το απόθεμά της εισάγοντας λαθραία νέα αποσυναρμολογημένα συστήματα -οι πύραυλοι κατά πλοίων μπορούν να αποσυναρμολογηθούν σχετικά εύκολα, σε αντίθεση με τους μεγαλύτερους βαλλιστικούς πυραύλους στερεών καυσίμων- και μετασκευάζοντας βαλλιστικούς πυραύλους επίθεσης ξηράς για χρήση κατά πλοίων χρησιμοποιώντας τοπικές εγκαταστάσεις και κιτ καθοδήγησης που προμηθεύει το Ιράν.
Το Ιράν θα χαρεί αναμφίβολα να στείλει κι άλλους. Η μακροχρόνια σχέση του με τους Χούθι έχει βαθύνει από το 2015: ο εξοπλισμός και η εκπαίδευση της ομάδας ήταν ένας εύκολος τρόπος για το Ιράν να αιματοκυλίσει τον …αρχισυμμορίτη Σαουδική Αραβία και να αποκτήσει ερείσματα στην αραβική χερσόνησο. Οι τελευταίοι μήνες φαίνεται να επικυρώνουν αυτή τη στρατηγική. Το Ιράν θα μπορούσε ήδη να παρενοχλεί τη ναυσιπλοΐα μέσω του Στενού του Ορμούζ, στα νότια παράλιά του. Τώρα, μέσω των Χούθι, μπορεί να παραλύσει μια άλλη ζωτικής σημασίας υδάτινη οδό. “Η Ερυθρά Θάλασσα είναι ακόμη πιο χρήσιμη γι’ αυτούς, επειδή δεν χρειάζεται να το κάνουν απευθείας”, λέει ένας διπλωμάτης από τον Κόλπο. Οι Χούθι απέδειξαν την αξία τους για το Ιράν, γεγονός που πιθανώς θα εξασφαλίσει περισσότερη ιρανική υποστήριξη.
Η σύγκρουση με τη Δύση θα μπορούσε να έχει άλλα οφέλη γι’ αυτούς. Ο υποτιθέμενος αποκλεισμός τους από το Ισραήλ έχει ήδη κερδίσει νέο θαυμασμό σε ολόκληρο τον αραβικό κόσμο, αξιοποιώντας το φιλοπαλαιστινιακό συναίσθημα σε μια εποχή που τα αραβικά κράτη είναι αμέτοχοι θεατές του πολέμου στη Γάζα. Το γεγονός ότι στοχοποιούνται από την Αμερική, ενώ ο αντιαμερικανισμός βρίσκεται στα ύψη λόγω της υποστήριξης του κ. Μπάιντεν προς το Ισραήλ, θα αυξήσει τη δημοτικότητά τους.
Θα μπορούσε επίσης να ενισχύσει τις ειρηνευτικές συνομιλίες με τη Σαουδική Αραβία. Πριν από μερικά χρόνια οι Σαουδάραβες μπορεί να επευφημούσαν τα δυτικά πλήγματα κατά των Χούθι. Σήμερα βρίσκονται στη δύσκολη θέση να ζητούν ηρεμία, μήπως η ομάδα αποφασίσει να επεκτείνει την εκστρατεία της στοχεύοντας κράτη του Κόλπου με πυραύλους ή μη επανδρωμένα αεροσκάφη (όπως έχουν κάνει εκατοντάδες φορές στο παρελθόν).
Τα γεγονότα των δύο τελευταίων μηνών θα ενισχύσουν στους Σαουδάραβες το γιατί θέλουν να συνάψουν συμφωνία και να τερματίσουν τον πόλεμό τους -ακόμη κι αν αυτό αφήσει τους Χούθι ως κυρίαρχη δύναμη στην Υεμένη.
Η Αμερική δεν θέλει να εμπλακεί σε άλλη μια μακρά σύγκρουση στη Μέση Ανατολή. Οι Χούθι δεν έχουν τέτοιους ενδοιασμούς. Ξεπέρασαν τον κ. Σάλεχ, ο οποίος διεξήγαγε μια σειρά βίαιων εκστρατειών κατά των εξεγέρσεων εναντίον τους. Εξάντλησαν τον συνασπισμό υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας. Και τώρα είναι αναμφίβολα ευχαριστημένοι που παρέσυραν την Αμερική στη δική της επιχείρηση χωρίς τέλος.
Η ομάδα των Χούθι αντλεί την ονομασία της από τον Χουσεΐν Μπαντρεντίν αλ-Χούθι, ο οποίος ξεκίνησε επανάσταση στην Υεμένη το 2004 και σκοτώθηκε από τις Ένοπλες δυνάμεις της Υεμένης τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους. Καθοδηγούμενοι από τον Αμπντούλ-Μαλίκ αλ-Χούθι, πέτυχαν στο πραξικόπημα του 2014-2015 να αποκτήσουν τον έλεγχο σημαντικών εδαφών, της πρωτεύουσας Σαναά και του κοινοβουλίου
Οι Χούθι φέρεται ότι λάμβαναν σημαντική υποστήριξη από το Ιράν με τη μορφή όπλων, χρημάτων και εκπαίδευσης ήδη από το 2004. Τον Δεκέμβριο του 2009 τηλεγράφημα μεταξύ της Σαναά και διαφόρων υπηρεσιών πληροφοριών που διέρρευσε μέσω του Wikileaks αναφέρει πως αναλυτές πίστευαν ότι οι Χούθι απέκτησαν όπλα στην υεμενική μαύρη αγορά και από διεφθαρμένα μέλη της Ρεπουμπλικανικής Φρουράς.