Λωρίδα της Γάζας: Γιατί δεν έχει συμφωνηθεί ακόμη κατάπαυση πυρός;
Ο λαός της Γάζας εκλιπαρεί για κατάπαυση του πυρός. Κάθε μέρα φέρνει περισσότερο αίμα, περισσότερη καταστροφή, πείνα, αρρώστιες και δάκρυα. Σχεδόν 28.000 χιλιάδες Παλαιστίνιοι νεκροί. Συνολικά, περίπου 100.000 νεκροί, τραυματίες ή αγνοούμενοι. Μεταξύ των επιζώντων, τεράστιος αριθμός παιδιών, ακρωτηριασμένων, ορφανών, τραυματισμένων εφ’ όρου ζωής.
Σε όλο τον κόσμο, εκατομμύρια διαδηλωτές απαιτούν το ίδιο. Απευθύνουν έκκληση στις πολιτικές ηγεσίες τους να κάνουν ό,τι μπορούν για να σταματήσει η σφαγή. Στο Ισραήλ, στους 1.200 νεκρούς της 7ης Οκτωβρίου προστίθενται οι χαμένες ζωές στρατιωτών που εστάλησαν στη Γάζα για να εκδικηθούν τη Χαμάς.
Οι Χούθις της Υεμένης και οι ιρακινές και συριακές πολιτοφυλακές υπόσχονται ότι θα σταματήσουν τις επιθέσεις τους αν επιτευχθεί τερματισμός των εχθροπραξιών. Αν δούμε και την μεγάλη εικόνα, όσο συνεχίζεται ο πόλεμος, τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος καταστροφικού, περιφερειακού πολέμου.
Η σφαιρική άποψη λοιπόν μοιάζει ξεκάθαρη. Αυτός ο πόλεμος είναι απάνθρωπος, ανήθικος και άδικος. Είναι εξαιρετικά επιζήμιος, οικονομικά και πολιτικά. Μας ντροπιάζει όλους και πρέπει να σταματήσει, τώρα, άμεσα. Τι εμποδίζει λοιπόν μία συμφωνία; Γιατί στο καλό δεν υπάρχει ακόμη κατάπαυση του πυρός;
Οι διαφορετικές ατζέντες των εμπλεκόμενων πλευρών
Μετά τις αντιπροτάσεις από τη Χαμάς, η αισιοδοξία αυξάνεται για άλλη μια φορά. Ωστόσο, ακόμη και αν υποθέσουμε ότι και οι δύο πλευρές αποδέχονται τους περίπλοκους όρους μιας περιορισμένης συμφωνίας, ποια ρεαλιστική προοπτική υπάρχει για μια ευρύτερη ειρήνη; Το βασικό πρόβλημα δεν είναι οι μηχανισμοί μιας κατάπαυσης του πυρός αλλά οι πολύ διαφορετικές, φαινομενικά ασυμβίβαστες βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες ατζέντες των ενδιαφερομένων.
Ο Τζο Μπάιντεν συνδέει μια πιθανή συμφωνία για τη Γάζα με την υπερβολικά φιλόδοξη προσπάθειά του να σφυρηλατήσει μια ευρύτερη διευθέτηση στη Μέση Ανατολή. Σε πρώτη φάση, ο Λευκός Οίκος θέλει μια «διαρκή παύση των εχθροπραξιών». Ωστόσο, συνεχίζει να αντιτίθεται σε μια «γενική κατάπαυση του πυρός» επειδή, παπαγαλίζοντας τον Νετανιάχου, υποστηρίζει πως μία τέτοια εξέλιξη, κινδυνεύει να αφήσει τη Χαμάς αήττητη και στην εξουσία.
Η μακροπρόθεσμη «μεγάλη συμφωνία» του Μπάιντεν περιλαμβάνει την αποδοχή από το Ισραήλ ενός αόριστου «πολιτικού ορίζοντα» για τους Παλαιστίνιους που αναζητούν ένα ανεξάρτητο κράτος. Ωστόσο, για την Ουάσιγκτον, η εξομάλυνση των σχέσεων Ισραήλ-Σαουδικής Αραβίας – όχι η παλαιστινιακή αυτοδιάθεση – είναι το μεγαλύτερο, πιο άμεσο και δελεαστικό έπαθλο.
Όσο ο Μπάιντεν αρνείται να αντισταθεί στον Νετανιάχου, η μόχλευση των ΗΠΑ είναι περιορισμένη. Και αν ο Ντόναλντ Τραμπ θριαμβεύσει τον Νοέμβριο, η αμερικανική υποστήριξη στο Ισραήλ πιθανότατα θα γίνει άνευ όρων, όπως γνωρίζει πολύ καλά ο Νετανιάχου. Εν κατακλείδι, το σχέδιο Μπάιντεν αντανακλά την εκλογική του ανάγκη για μια μεγάλη νίκη στην εξωτερική πολιτική και σε καμία περίπτωση, δεν αποτελεί μια ολοκληρωμένη διπλωματική λύση στην εύφλεκτη περιοχή.
Στο Ισραήλ, ο αντιδημοφιλής Νετανιάχου προσκολλάται στην εξουσία με ένα συγκεκριμένο αφήγημα. Απορρίπτει κατηγορηματικά την έκκληση της Χαμάς για οριστική παύση, καθώς αυτό θα απέτρεπε τον ανόητο, συχνά επαναλαμβανόμενο όρκο του, να εξαλείψει τον εχθρό και να επιτύχει την «τελική νίκη».
Αλλά μετά από τέσσερις μήνες πολέμου, η Χαμάς δεν έχει ηττηθεί και η στρατιωτική πίεση δεν απελευθέρωσε τους ομήρους. Μια κατάπαυση του πυρός που θα διαρκέσει περισσότερο από μερικές εβδομάδες θα πυροδοτούσε την αντίδραση των ακροδεξιών υπουργών του και ενδεχομένως θα οδηγούσε στην κατάρρευση του κυβερνητικού συνασπισμού.
Έτσι, πρωτίστως για εγωιστικούς πολιτικούς λόγους, ο Νετανιάχου θα αντιταχθεί σε συμφωνία διαρκείας και πιθανώς θα επιμείνει σε μια χρονικά περιορισμένη παύση των μαχών.
O Νετανιάχου δεν είναι ο μόνος που επιδίδεται σε κυνικούς υπολογισμούς. Οι ηγέτες της Χαμάς είναι επίσης διχασμένοι μεταξύ εκείνων που θέλουν εδώ και τώρα κατάπαυση του πυρός, και εκείνων που πιέζουν για μια καλύτερη συμφωνία που θα περιλαμβάνει χιλιάδες απελευθερώσεις «κρατουμένων ασφαλείας», χρηματοδότηση για την ανοικοδόμηση και συνολική αποχώρηση των ισραηλινών δυνάμεων. Μέχρι σήμερα, ο Ισμαήλ Χανίγια, έχει δείξει μηδενική ανησυχία για τα τεράστια δεινά που έφερε στους κατοίκους της Γάζας η δολοφονική επίθεση της 7ης Οκτωβρίου. Ο ίδιος, επιδιώκει το μέγιστο πολιτικό πλεονέκτημα, διασφαλίζοντας παράλληλα τη δική του ασφάλεια.
Ο συνασπισμός που ορισμένοι χαρακτηρίζουν νέο «άξονα του κακού» – Κίνα, Ρωσία και Ιράν – θα μπορούσε να κάνει πολύ περισσότερα για την επίτευξη της εκεχειρίας. Η Χαμάς για παράδειγμα, ζητά την μεσολάβηση τους σε ρόλο εγγυητή. Αλλά, όπως και οι Ευρωπαίοι ηγέτες, έχουν αποδειχθεί ανεπαρκείς. Οι μουλάδες του Ιράν αποδοκιμάζουν μεν τη δυστυχία των Παλαιστινίων της Γάζας, τη βλέπουν δε, ως μέσο, για την προώθηση της γεωπολιτικής τους ατζέντας.
Γιατί λοιπόν όχι κατάπαυση του πυρός; Η απλή απάντηση είναι ότι οι ιδιοτελείς, φοβισμένοι και αναποτελεσματικοί πολιτικοί ηγέτες το εμποδίζουν. Μια μέρα, ελπίζουμε σύντομα, τα όπλα θα σιωπήσουν στη Γάζα – έστω και μόνο επειδή όλοι οι πόλεμοι τελειώνουν τελικά. Αλλά πόσο διαρκεί η ηρεμία είναι ένα εντελώς άλλο θέμα.
Η ιστορία του παλαιστινιακού λαού είναι μια διαρκής κραυγή πόνου και αγωνίας. Οι παρασκηνιακές συμφωνίες και οι κακοί συμβιβασμοί καταρρέουν. Χωρίς ένα αξιόπιστο, διεθνώς υποστηριζόμενο ειρηνευτικό σχέδιο και σταθερό χρονοδιάγραμμα για τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους το δράμα τους θα συνεχιστεί για πολύ.
