Νέοι: Μορφωμένοι, άνεργοι και κακοπληρωμένοι
Η προεκλογική περίοδος άρχισε με υποσχέσεις – και – για τους νέους. Η κυβέρνηση επαίρεται για το success story της οικονομίας και την μείωση της ανεργίας και ο Πρωθυπουργός, με ρελάνς στη δέσμευση του κ. Τσίπρα για αυξήσεις 10% στον δημόσιο τομέα και 880€ κατώτατο μισθό, υποσχέθηκε κατώτατο μισθό 950€ και αύξηση μισθών κατά 25% για όλους στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα – αν και δεν διευκρίνισε πως ακριβώς θα επιτευχθεί ή θα επιβληθεί αυτό στον ιδιωτικό τομέα – και δήλωσε στο fb ότι «οι νέοι μας πρέπει να βρουν μεγαλύτερη φροντίδα».
Πράγματι, τα επίσημα στοιχεία για την ανεργία δείχνουν ότι το 2022 οι άνεργοι νέοι 20-29 ετών ήταν λιγότεροι κατά 37 χιλιάδες σε σχέση με το 2019 και κατά 60 χιλιάδες από το 2018, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό ανεργίας διαμορφώθηκε στο 23,2% το 2020, από 28,4% το 2019 και 31,6% το 2018. Με άλλα λόγια, σήμερα περίπου 1 στους 4 νέους 20-29 ετών είναι άνεργος όταν το 2018 ήταν περίπου 1 στους 3.
Τα ίδια επίσημα στοιχεία, ωστόσο, δείχνουν επίσης ότι αν και, συγκρινόμενοι με τους νέους στη Γερμανία και στην Πορτογαλία, οι Έλληνες είναι πιο μορφωμένοι από τους Γερμανούς και, οριακά, πιο μορφωμένοι από τους Πορτογάλους οι δείκτες ανεργίας τους είναι 4πλάσιοι από τους Γερμανούς και 2πλάσιοι από τους Πορτογάλους, κυρίως επειδή συμμετέχουν πολύ λιγότερο στην αγορά εργασίας και επειδή όσοι συμμετέχουν βρίσκουν πολύ δυσκολότερα απασχόληση, στην πλειονότητα σε ευκαιριακές θέσεις εργασίας πολύ χαμηλών μισθών και κακών συνθηκών εργασίας.
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, ο μέσος μεικτός μισθός για τους νέους ως 25 ετών είναι περίπου 500€, λόγω μερικής και προσωρινής απασχόλησης, και για τους 25-34 ετών είναι λιγότερο από 800€. Ηλίου φαεινότερων, ότι η μαύρη και η αδήλωτη εργασία οργιάζει. Από την άλλη βέβαια, υπάρχουν και τα επιδόματα των 1000€ από το Ταμείο Ανάκαμψης – καθαρά, αφορολόγητα και ξεκούραστα – που μοιράζει ο ΟΑΕΔ με το πρόσχημα των προγραμμάτων κατάρτισης.
Ακόμη και αν δεν πληρώνουν ενοίκιο πρέπει να δαπανήσουν το 34% του μισθού τους για τρόφιμα και το 30% για ενέργεια. Αν πληρώνουν ενοίκιο, τα στοιχεία λένε ότι το 80% των ενοικιαστών δαπανά πάνω από το 40% του διαθέσιμου εισοδήματός του για έξοδα στέγασης. Στην υπόλοιπη Ευρώπη αυτό ισχύει μόνο για το 25% των ενοικιαστών. Με την ευκαιρία, το πολυδιαφημισμένο πρόγραμμα «Σπίτι μου» απαιτεί από τους νέους να διαθέτουν μερικές χιλιάδες ευρώ «οικογενειακή ρευστότητα» και να μπορούν να πληρώνουν μηνιαίες δόσεις περίπου 500€ για ένα δάνειο 100.000€ για 20 χρόνια.
Είναι απολύτως λογικό, συνεπώς, το 70% των νέων ως 34 ετών να μένουν με τους γονείς τους, αφού ακόμα και αν δουλεύουν, δεν επαρκεί ο μισθός ούτε για τα απολύτως απαραίτητα. Αν αντιμετωπίσουν και κάποιο θέμα υγείας, τα ελληνικά νοικοκυριά πληρώνουν από την τσέπη τους τις μεγαλύτερες ιδιωτικές δαπάνες μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ, 40% των συνολικών δαπανών υγείας, 3πλάσιο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Όλοι συμφωνούμε με τον Πρωθυπουργό, ότι οι νέοι μας πρέπει να βρουν μεγαλύτερη φροντίδα, αλλά οι ακολουθούμενες πολιτικές βαδίζουν στην ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση.
Ο Ηλίας Κικίλιας είναι Οικονομολόγος, Γραμματέας του Τομέα Ανάπτυξης του ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής