Βραβείο Νόμπελ για την ανακάλυψη των «φρουρών ασφαλείας» του ανοσοποιητικού συστήματος
Το Βραβείο Νόμπελ Ιατρικής ή Φυσιολογίας 2025 απονεμήθηκε στους Shimon Sakaguchi (Πανεπιστήμιο Οσάκα, Ιαπωνία), Mary E. Brunkow (Institute for System Biology, ΗΠΑ) και Fred Ramsdell (Sonoma Biotherapeutics, ΗΠΑ) για την ανακάλυψη των ρυθμιστικών Τ κυττάρων (regulatory T cells) — των εξειδικευμένων «κυττάρων-φρουρών» που αποτρέπουν το ανοσοποιητικό σύστημα από το να επιτεθεί στους ίδιους τους ιστούς του σώματος. Οι τρεις επιστήμονες θα μοιραστούν χρηματικό έπαθλο 11 εκατομμυρίων σουηδικών κορωνών (περίπου 870.000 λίρες).
Η λειτουργία αυτών των κυττάρων εξηγεί πώς ο οργανισμός διατηρεί την απαραίτητη ισορροπία: να καταπολεμά επικίνδυνους ιούς και βακτήρια χωρίς να προκαλεί αυτοάνοσες αντιδράσεις, όπως ο διαβήτης τύπου 1, η ρευματοειδής αρθρίτιδα και η σκλήρυνση κατά πλάκας.
Από τη δεκαετία του 1980, ο Σακαγκούτσι απέδειξε πειραματικά ότι ορισμένα Τ κύτταρα μπορούν να «κατευνάζουν» το ανοσοποιητικό. Το 1995 περιέγραψε τη νέα αυτή κατηγορία, τα ρυθμιστικά Τ κύτταρα, τα οποία φέρουν μια χαρακτηριστική πρωτεΐνη (FoxP3) και καταστέλλουν τις υπερβολικές ανοσολογικές αντιδράσεις.
Οι μελέτες της Μπράνκοου και του Ράμσντελ στη δεκαετία του 1990 και στις αρχές του 2000 επιβεβαίωσαν τον ρόλο αυτών των κυττάρων, δείχνοντας ότι προστατεύουν τον οργανισμό εκκρίνοντας πρωτεΐνες που μειώνουν τη φλεγμονή ή μεταδίδοντας άμεσα αντιφλεγμονώδη σήματα.
Οι ανακαλύψεις των φετινών Νόμπελ αποκάλυψαν πως η ανοσία και η φλεγμονή ρυθμίζονται ενεργά — και άνοιξαν νέους δρόμους για την πρόληψη και τη θεραπεία αυτοάνοσων, φλεγμονωδών και μεταμοσχευτικών νόσων. Παράλληλα, προσέφεραν νέες ιδέες για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας θεραπειών κατά του καρκίνου και εμβολίων.
