Η απόφαση της Ευρωπαϊκής Ενωσης να στείλει ναυτική δύναμη στην Ερυθρά Θάλασσα αφορά την προστασία της ναυσιπλοΐας από τις επιθέσεις των Χούθι. Οι ψευδαισθήσεις καταρρέουν, καθώς η ρωσική απειλή αποδεικνύεται πολύ περισσότερο εκτεταμένη από την εισβολή στην Ουκρανία· επίσης, η αμερικανική προστασία τίθεται εν αμφιβόλω από τον Ντόναλντ Τραμπ.

Προκύπτει, επομένως, πιεστικά η συγκρότηση κοινής αμυντικής πολιτικής. Η αποστολή της ναυτικής δύναμης εμφανίζεται ως μία πρώτη κίνηση με έντονο συμβολικό χαρακτήρα. Πρόκειται για επιβεβλημένη εξέλιξη, καθώς η παρενόχληση στην ελεύθερη διέλευση των πλοίων θίγει ζωτικά ευρωπαϊκά οικονομικά συμφέροντα.

Η απόφαση αποκαλύπτει, ταυτοχρόνως, τις δυσκολίες και τις αντιφάσεις της πορείας προς την κοινή αμυντική πολιτική. Η αποστολή της δύναμης είναι αυστηρά αμυντική, σαν η Ευρώπη να μην τολμά να αναλάβει την ευθύνη των αποφάσεών της. Οι ναυτικές δυνάμεις εντέλλονται να προστατεύσουν τα πλοία από επιθέσεις. Ομως, το κόστος των drones και των πυραύλων τους οποίους εκτοξεύουν οι Χούθι είναι ασήμαντο σε σχέση με το κόστος για την απόκρουσή τους. Αντίθετα με την αγγλο-αμερικανική επιχείρηση «Prosperity Guardian», η ευρωπαϊκή δύναμη δεν είναι εξουσιοδοτημένη να καταστρέψει τις εγκαταστάσεις από όπου εξαπολύονται οι επιθέσεις. Συνεπώς, έχει περιορισμένη αποτελεσματικότητα.

Αποκαλύπτονται, επίσης, πολιτικές διαφοροποιήσεις. Πολλές θαλασσινές ευρωπαϊκές χώρες δεν συμμετέχουν στην επιχείρηση, παρά την καταφανή προσβολή και των δικών τους συμφερόντων. Η στάση της Ευρώπης στην κρίση της Γάζας δεν είναι ενιαία, με συνέπεια και η δράση κατά των Χούθι να δίνει εικόνα διάσπασης. Αμυντική και εξωτερική πολιτική είναι άρρηκτα συνδεδεμένες.

Η Ελλάδα εμφανίζεται με ηγετικό ρόλο. Καθώς ο ελληνόκτητος στόλος είναι ο μεγαλύτερος στην Ευρώπη, θα ήταν αφύσικο να παραμείνει στο περιθώριο. Πώς να ζητήσει την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, χωρίς να συμμετάσχει ενεργώς στην εκστρατεία; Το όνομα «Ασπίδες», η διεύθυνση των επιχειρήσεων από το αρχηγείο της Λάρισας και η συμμετοχή της φρεγάτας «Υδρα» αναβαθμίζουν τον ρόλο της Ελλάδας – όχι μόνον στην επιχείρηση κατά των Χούθι, αλλά και γενικά στην πορεία για τη συγκρότηση μιας ευρωπαϊκής αμυντικής πολιτικής. Ας ελπίσουμε ότι η επιχείρηση θα εξελιχθεί χωρίς απώλειες. Ακόμη, πάντως, και με προβλήματα ή ζημίες, η συμμετοχή της Ελλάδας θα συνεισφέρει πολύτιμες εμπειρίες. Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει ανατρέψει πολλές βεβαιότητες ως προς τη διεξαγωγή των ναυτικών επιχειρήσεων. Χωρίς στόλο, η Ουκρανία έχει de facto εξουδετερώσει τις ρωσικές θαλάσσιες δυνάμεις. Οι Χούθι, με ανάλογα μέσα, έχουν προκαλέσει τεράστια ζημία στα δυτικά συμφέροντα.

Στη θάλασσα η σχέση ισχυρού και αδυνάτου έχει διαταραχθεί από τα νέα μέσα διεξαγωγής του πολέμου. Πρέπει η Ελλάδα να μαθητεύσει στις νέες αυτές συνθήκες, θεωρητικά και εμπράκτως. Στις σημερινές τεχνολογικές συνθήκες, το Αιγαίο Πέλαγος είναι μια λίμνη, όπως η Μαύρη Θάλασσα και η Ερυθρά Θάλασσα. Η συμμετοχή μας στην ευρωπαϊκή ναυτική δύναμη είναι μια σοβαρή προετοιμασία για συγκρούσεις τις οποίες, όσο και αν τις απευχόμαστε, δεν μπορούμε να αποκλείσουμε.

Ο κ. Γιώργος Πρεβελάκης είναι ομότιμος καθηγητής Γεωγραφίας και Γεωπολιτικής στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης (Paris 1).

ΤΟ ΒΗΜΑ